Ustawa przewiduje wsparcie finansowe dla przedsiębiorców dotkniętych spadkiem obrotów wywołanym kryzysem COVID-19 poprzez dofinansowanie wynagrodzeń osób zatrudnionych, w tym także wykonujących pracę na podstawie umów cywilnoprawnych. Pomoc dedykowana jest przedsiębiorcom bez względu na ich formę prawną, ale zależy od wielkości firmy.
Czytaj również: Dopłaty do wynagrodzeń rozbijają się o nieżyciowe wnioski i nieprecyzyjne przepisy>>
Kto może ubiegać się o pomoc?
O uzyskanie pomocy mogą się ubiegać przedsiębiorcy, którzy z uwagi na skutki C-19 wprowadzili przestój ekonomiczny (dofinansowanie kosztów przestoju) lub wprowadzili obniżony wymiar czasu pracy (dofinansowanie z uwagi na reedukację czasu pracy), a także przedsiębiorcy, którzy zostali dotknięci skutkami C-19 w postaci spadku obrotów, ale nie podjęli decyzji o przestoju lub redukcji czasu pracy (dofinansowanie z uwagi na spadek obrotów).
Przyjęto zasadę, że przedsiębiorca nie może uzyskać dofinansowania w tej części, która została już wcześniej sfinansowana z innych środków publicznych.
Dwa pierwsze rodzaje dofinansowania przeznaczone są dla wszystkich przedsiębiorców, niezależnie od ich wielkości. Trzeci rodzaj wsparcia dedykowany jest wyłącznie mikroprzedsiębiorcom oraz małym i średnim firmom. Rozwiązania wynikające z Tarczy Antykryzysowej są skierowane do najmniejszych przedsiębiorców, najbardziej narażonych na gwałtowną zapaść spowodowaną skutkami C-19. Wynika to nie tylko z zapowiedzi, ale także z rządowego uzasadnienia projektu ustawy.
Sprawdź w LEX: Czy osoba, która z jednym podmiotem ma zawartą umowę o pracę a z drugim umowę zlecenia, nabędzie prawo do świadczenia postojowego? >
Dla przedsiębiorców liczy się czas
W zakresie pomocy małym i średnim przedsiębiorcom dotkniętym skutkami COVID-19 kluczowym czynnikiem jest czas, w którym przedsiębiorcy będą mogli otrzymać realne wsparcie. Zaproponowane rozwiązania i procedury - mimo, iż w założeniu uproszczone w stosunku do aktualnie obowiązujących przepisów - nie zapewnią dostatecznego tempa napływu środków pomocowych.
Czytaj w LEX: Tarcza antykryzysowa - rozwiązania dla przedsiębiorców i pracowników >
W szczególności zbędna i czasochłonna wydaje się konieczność wyczerpania przez pracodawców procedury zawarcia porozumienia ze związkami zawodowymi lub przedstawicielami pracowników w zakresie ustalenia warunków przestoju ekonomicznego lub obniżonego wymiaru czasu pracy, jako warunku wstępnego do ubiegania się o dwie pierwsze formy pomocy (przestój i redukcja czasu pracy).
Z oczywistych powodów ustalenie tych warunków z pracownikami będzie czasochłonne i może znacząco wydłużyć proces dochodzenia do porozumienia, a w konsekwencji otwarcia możliwości złożenia wniosku o wsparcie.
Czytaj również: Prof. Gładoch: Jeszcze nigdy sytuacja związkowców nie była tak trudna
Sformalizowana procedura i inne wady ustawy
Wbrew pozorom procedura ubiegania się o środki pomocowe jest sformalizowana i wymaga od przedsiębiorcy ubiegającego się o pomoc przygotowania szeregu dodatkowych informacji i złożenia wielu oświadczeń. Jednym z tych budzących wątpliwości oświadczeń (składanych pod rygorem odpowiedzialności karnej), jest oświadczenie o nieistnieniu przesłanek do ogłoszenia upadłości. W aktualnej, pogarszającej się z dnia na dzień sytuacji ekonomicznej, obowiązek złożenia takiego oświadczenia może być barierą poważnie utrudniającą dostęp do środków pomocowych.
Sprawdź w LEX: Czy pracownik ma prawo do dodatkowego zasiłku opiekuńczego podczas postoju firmy? >
Dostrzegalny jest również daleko idący brak właściwej korelacji pomiędzy regulacjami tarczy antykryzysowej a przepisami ustawy z 11 października 2013 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z ochroną miejsc pracy, do której odsyła nowa ustawa. Zakres delegacji wydaje się być skonstruowany błędnie, co spowoduje dodatkowe problemy interpretacyjne na etapie konstruowania przez przedsiębiorców wniosków o dofinansowanie, jak również na etapie ich rozpoznawania. Bez wątpienia nie będzie to sprzyjało sprawnej dystrybucji środków pomocowych.
Sprawdź w LEX: Czy w przypadku pracy zdalnej związanej ze zwalczaniem COVID-19 trzeba wypłacać ekwiwalent za Internet, prąd lub sprzęt pracownika? >
Poważnych ograniczeń należy upatrywać także w braku precyzyjnych informacji co do stanu środków pomocowych przewidzianych do dystrybucji w ramach każdego z nich. Z projektu ustawy usunięto wprawdzie zapis mówiący, że wnioski pomocowe będą rozpoznawane w kolejności zgłoszeń, aż do wyczerpania środków. Powszechnie znana szczupłość środków w ramach Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych (stanowiącego główne źródło finansowania) bez wątpienia spowoduje jednak, że przedsiębiorcy będą ubiegali się równocześnie o uzyskanie wsparcia ze wszystkich dostępnych źródeł, a to z kolei stanie się źródłem zatorów utrudniających płynne rozpoznawanie i dystrybucję środków.
Zobacz procedurę w LEX: Praca zdalna w dobie pandemii koronawirusa >
Nieścisłości będą rodzić wątpliwości interpretacyjnych
Oprócz oczywistych błędów w zakresie techniki legislacyjnej, którymi obarczony jest nowa ustawa, akt ten zawiera też niestety szereg nieścisłości i niedookreślonych sformułowań, które w praktyce będą budziły wątpliwości interpretacyjne, zarówno po stronie urzędników rozpoznających wnioski, jak i u samych przedsiębiorców na etapie sporządzania wymaganych dokumentów.
To również nie przyczyni się do sprawnej dystrybucji środków pomocowych, bo - jak wspomniano na wstępie - czas, w którym przedsiębiorcy będą mogli uzyskać pomoc może okazać się kluczowym warunkiem ich przetrwania. Rozstrzygające znaczenie dla uzyskania pomocy publicznej będzie miała zatem szybkość składania wniosków przez przedsiębiorców (gdyż będą one rozpoznawane w kolejności zgłoszeń), a także ich kompletność oraz poprawność formalna.
Czytaj w LEX: Firma w konflikcie - zarządzanie strategią HR w sytuacji konfliktu ze związkami zawodowymi >
Cena promocyjna: 149.25 zł
|Cena regularna: 199 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: zł
Zasady ogólne dotyczące programów pomocowych
Każdy z omawianych programów pomocowych przeznaczony jest wyłącznie dla tych przedsiębiorców, którzy odnotowali spadek obrotów, tj. zmniejszenie sprzedaży towarów lub usług w ujęciu ilościowym lub jakościowym w okresie od 1 stycznia 2020 r. do dnia poprzedzającego dzień złożenia wniosku.
Przedmiotem dofinansowania są wynagrodzenia osób pozostających w stosunku pracy z pracodawcą, jak również osób świadczących pracę na podstawie umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy o zleceniu – chodzi tu o osoby podlegające obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowemu. W rozumieniu ustawy pracownikami są również osoby zatrudnione na podstawie umowy o pracę nakładczą lub pozostające w zatrudnieniu w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną.
Czytaj w LEX: Związki zawodowe w przedsiębiorstwie – trudne relacje na linii pracodawca–reprezentacja pracowników >
Pomoc publiczna w powyższym zakresie będzie przysługiwała przedsiębiorcy, który będzie w stanie wykazać, że:
- w okresie dowolnie wskazanych kolejnych 2 miesięcy kalendarzowych przypadających w okresie od 1 stycznia 2020 r. do dnia poprzedzającego złożenie wniosku o wypłatę świadczenia nastąpił u niego spadek sprzedaży towarów lub usług (obrotów w ujęciu ilościowym lub wartościowym) nie mniejszy niż 15 proc. w stosunku do analogicznych 2 miesięcy w roku poprzednim lub
- jeżeli w okresie dowolnie wybranego miesiąca przypadającego po 1 stycznia 2020 r., do dnia poprzedzającego złożenie wniosku o świadczenie spadek tych obrotów wynosi co najmniej 25 proc. w stosunku do obrotów miesiąca poprzedniego.
Ustawa przyjmuje, iż miesiąc kalendarzowy to także 30 następujących po sobie dni kalendarzowych, w sytuacji gdy przedsiębiorca przyjmuje do porównania okres, który rozpoczyna się w trakcie miesiąca kalendarzowego.
Dodatkowym warunkiem jest, aby przedsiębiorca ubiegający się o pomoc nie posiadał na dzień 30 września 2019 r. zaległości w tytułu zobowiązań podatkowych, składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne, składek na Gwarantowany Fundusz Świadczeń Pracowniczych, Fundusz Pracy i Fundusz Solidarnościowy (zobowiązań publiczno-prawnych). Chociaż ustawa nie reguluje tej kwestii należy przyjąć, że warunek braku zaległości będzie spełniony także przez przedsiębiorców, którzy na dzień 30 września 2019 r. będą realizować tzw. układy ratalne w zakresie regulowania tych zobowiązań.
Sprawdź również książkę: Prawo pracy. Rozporządzenia. Komentarz >>
Dofinansowanie wynagrodzeń
W przypadku programów w zakresie dofinansowania wynagrodzeń w związku z przestojem ekonomicznym i ograniczeniem wymiaru czasu pracy warunkiem koniecznym jest zwarcie przez pracodawcę porozumienia z organizacjami związkowymi reprezentatywnymi lub zakładowymi organizacjami związkowymi, a w przypadku braku związków zawodowych w zakładzie, z przedstawicielami pracowników, które będzie określało warunki wprowadzenia przestoju lub obniżenia wymiaru czasu pracy.
Warunkiem ubiegania się o przyznanie pomocy jest przedstawienie przez pracodawcę dowodu potwierdzającego, iż porozumienie podpisane i zostało przekazane Okręgowemu Inspektorowi Pracy właściwemu dla siedziby przedsiębiorcy. Minimalne wymogi ustawowe dla porozumienia, jakie przewiduje w tym zakresie ustawa to określenie:
- grupy zawodowej objętej przestojem,
- obniżonego wymiaru czasu pracy oraz
- okresu, na jaki porozumienie to jest zawierane.
Zgodnie z ustawą, pracodawca jest zobowiązany wypłacić wynagrodzenie za czas przestoju obniżone nie więcej niż o 50 proc., jednakże nie mniejsze, niż minimalne wynagrodzenie za pracę (tj. 2600 zł), z uwzględnieniem wymiaru czasu pracy. Pracodawca może uzyskać dofinansowanie w ramach pomocy publicznej do tak ustalonego wynagrodzenia ze środków Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych w kwocie połowy minimalnego wynagrodzenia ustawowego (z uwzględnieniem wymiaru czasu pracy), czyli 1300 zł plus składki ZUS pracodawcy od tej kwoty, które również mogą być dofinansowane z Funduszu, tj. łącznie kwoty 1533,09 zł. Dofinansowanie nie będzie przysługiwało w przypadku tych pracowników, którzy w miesiącu poprzedzającym miesiąc przed złożeniem wniosku otrzymali wynagrodzenie w kwocie wyższej niż 300 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału ogłaszanego przez Prezesa GUS, obowiązującego na dzień złożenia wniosku.
Czytaj w LEX: Rady pracownicze a związki zawodowe – zakres kompetencji >
W ramach obniżenia wymiaru czasu pracy pracodawca może obniżyć ten wymiar jedynie o 20 proc., nie więcej jednak niż do połowy etatu. Obniżenie wymiaru czasu pracy nie może spowodować, iż pracownik będzie otrzymywał wynagrodzenie miesięczne w kwocie niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę (tj. 2600 zł). Z tego tytułu pracodawca może otrzymać dofinansowanie z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych w wysokości połowy kwoty tego wynagrodzenia, jednakże nie więcej niż 40 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału ogłaszanego przez prezesa GUS plus składki ZUS należne od pracodawcy (tj. kwotę 2452,27 zł).
Sprawdź w LEX: Jak będzie wyglądało dofinansowanie do wynagrodzenia w ramach tarczy antkryzysowej uchwalonej w związku z walką z koronawirusem? >
Podobnie jak w przypadku dofinansowania do wynagrodzenia za czas przestoju, także w tym przypadku dofinansowanie nie będzie przysługiwało do wynagrodzenia pracowników, którzy w miesiącu poprzedzającym miesiąc przed złożeniem wniosku otrzymali wynagrodzenie w kwocie wyższej niż 300 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału ogłaszanego przez Prezesa GUS, obowiązującego na dzień złożenia wniosku.
Dofinansowanie przysługuje za okres wprowadzonego przez pracodawcę przestoju ekonomicznego lub obniżonego wymiaru czasu pracy, jednak nie dłużej niż przez łączny okres 3 miesięcy przypadających od daty złożenia wniosku.
Ustawa nie zawiera wymogów w zakresie treści wniosku o dofinansowanie, jednakże odsyła do odpowiedniego stosowania przepisów ustawy o szczególnych rozwiązaniach, które jednak - jak się wydaje - należy stosować w drodze ostrożnej analogii. Ponadto z uwagi na fakt, że treść wniosku o dofinansowanie w ramach drugiego z mechanizmów pomocowych, opisanego poniżej, została uregulowana w art. 15 zzb ust. 10 ustawy, podczas formułowania wniosku należałoby się odnieść również do postanowień zawartych we wspomnianym przepisie.
Sprawdź w LEX: Jak naliczać składki ZUS na liście za marzec 2020 r., jeśli pracodawca wystąpił o zwolnienie (druk RZ)? >
Dofinansowanie przysługuje za okres wprowadzonego przez pracodawcę przestoju ekonomicznego lub obniżonego wymiaru czasu pracy, jednak nie dłużej niż przez łączny okres 3 miesięcy przypadających od daty złożenia wniosku.
Wnioski o dofinansowanie wraz z wymaganymi dokumentami i oświadczeniami składa się do wojewódzkiego urzędu pracy właściwego ze względu na siedzibę przedsiębiorcy.
Cena promocyjna: 149.25 zł
|Cena regularna: 199 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: zł
Dofinansowanie części kosztów wynagrodzeń oraz składek na ZUS
Drugi z mechanizmów pomocy publicznej przewiduje dofinansowanie części kosztów wynagrodzeń pracowników przedsiębiorcy oraz należnych od tych wynagrodzeń składek na ubezpieczenia społeczne, należnych od pracowników.
W przeciwieństwie do programów pomocowych opisanych wyżej, ta forma nie wymaga wprowadzenia przez przedsiębiorcę postoju ekonomicznego, ani obniżenia wymiaru czasu pracy.
Podstawowym warunkiem, jaki musi spełnić przedsiębiorca ubiegający się o dofinansowanie, jest wystąpienie spadku obrotów gospodarczych, przez który rozumie się zmniejszenie sprzedaży towarów lub usług w ujęciu ilościowym lub wartościowym, obliczony jako stosunek łącznych obrotów w ciągu dowolnie wskazanych 2 kolejnych miesięcy kalendarzowych, przypadających w okresie po dniu 1 stycznia 2020 r. do dnia poprzedzającego dzień złożenia wniosku o przyznanie dofinansowania, w porównaniu do łącznych obrotów z analogicznych 2 kolejnych miesięcy kalendarzowych roku poprzedniego.
Za miesiąc uważa się także 30 kolejno po sobie następujących dni kalendarzowych, w przypadku gdy dwumiesięczny okres porównawczy rozpoczyna się w trakcie miesiąca kalendarzowego, to jest w dniu innym niż pierwszy dzień danego miesiąca kalendarzowego.
Sprawdź w LEX: Czy pracownik ma prawo do dodatkowego zasiłku opiekuńczego podczas postoju firmy? >
W przypadku spadku obrotów o co najmniej 30 proc. przedsiębiorca może ubiegać się o dofinansowanie w wysokości nieprzekraczającej kwoty stanowiącej sumę 50 proc. wynagrodzeń poszczególnych pracowników objętych wnioskiem wraz ze składkami na ubezpieczenia społeczne od pracodawcy od tych wynagrodzeń, jednak nie więcej niż 50 proc. kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę (tj. 2600 zł brutto) w odniesieniu do każdego pracownika (tj. kwoty 1300 zł plus składki na ubezpieczenia społeczne od pracodawcy).
W przypadku spadku obrotów o co najmniej 50 proc. przedsiębiorca może ubiegać się o dofinansowanie w wysokości nieprzekraczającej kwoty stanowiącej sumę 70 proc. wynagrodzeń poszczególnych pracowników objętych wnioskiem o dofinansowanie wraz ze składkami na ubezpieczenia społeczne, jednak nie więcej niż 70 proc. kwoty minimalnego wynagrodzenia (tj. kwoty 1820 zł plus składki na ubezpieczenia społeczne od pracodawcy).
Z kolei, gdy wystąpi spadek obrotów o co najmniej 80 proc., przedsiębiorca może ubiegać się o dofinansowanie w wysokości nieprzekraczającej kwoty stanowiącej sumę 90 proc. wynagrodzeń poszczególnych pracowników objętych wnioskiem o dofinansowanie wraz ze składkami na ubezpieczenia społeczne, jednak nie więcej niż 90 proc. kwoty minimalnego wynagrodzenia (tj. kwoty 2340 zł plus składki na ubezpieczenia społeczne od pracodawcy).
Sprawdź w LEX: Czy w przypadku pracy zdalnej związanej ze zwalczaniem COVID-19 trzeba wypłacać ekwiwalent za Internet, prąd lub sprzęt pracownika? >
Dofinansowanie może być przyznane od dnia złożenia wniosku na okres nie dłuższy niż 3 miesiące. Wniosek o dofinansowanie przedsiębiorca składa do powiatowego urzędu pracy właściwego ze względu na swoją siedzibę lub miejsce wykonywania pracy przez pracowników, w terminie 14 dni od dnia ogłoszenia naboru przez dyrektora powiatowego urzędu pracy.
We wniosku o przyznanie świadczenia przedsiębiorca powinien złożyć szereg oświadczeń, w tym o:
- posiadaniu statusu mikro przedsiębiorcy, małego lub średniego przedsiębiorcy,
- wystąpieniu spadku obrotów gospodarczych w wysokościach opisanych wyżej w związku z wystąpieniem COVID-19,
- braku przesłanek do ogłoszenia upadłości przedsiębiorcy,
- niezaleganiu w regulowaniu zobowiązań podatkowych, składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, Fundusz Pracy lub Fundusz Solidarnościowy do końca 30 września 2019 r.,
- zatrudnianiu pracowników objętych wnioskiem,
- wysokości wynagrodzenia każdego z pracowników objętych wnioskiem i należnych od tego wynagrodzenia składek na ubezpieczenia społeczne,
- numerze rachunku bankowego albo numerze rachunku prowadzonego w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej właściwego dla prowadzonej działalności gospodarczej,
- nie uzyskaniu pomocy publicznej w odniesieniu do pracowników objętych wnioskiem, w zakresie takich samych tytułów wypłat na rzecz ochrony miejsc pracy.
W odniesieniu do opisywanego mechanizmu pomocowego ustawa nakłada na przedsiębiorę obowiązek utrzymania zatrudnienia pracowników objętych umową przez okres dofinansowania oraz okres równy temu okresowi, po zakończeniu dofinansowania. W przypadku niedotrzymania tego obowiązku pracodawca będzie musiał zwrócić dofinansowanie, proporcjonalnie do okresu nieutrzymania pracownika w zatrudnieniu, w terminie 30 dni od dnia doręczenia wezwania starosty.
Autor: Mirosław Narolski, adwokat, wspólnik w Brzezińska Narolski Adwokaci sp. Partnerska.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
