Kiedy rodzicowi przysługuje zasiłek opiekuńczy?

Matka złożyła zaświadczenie ZLA "na dziecko" - wystąpiła z wnioskiem o wypłatę zasiłku opiekuńczego od dnia 1 lipca 2016 r. do dnia 10 sierpnia 2016 r. Dziecko ukończyło 2 lata w maju 2016 r. Ojciec dziecka nie przebywa w domu od czerwca 2016 r. i prawdopodobnie nie jest zatrudniony. Matka prowadzi działalność gospodarczą i opłaca składkę na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe nieprzerwanie od stycznia 2014 r.

Jeżeli poza matką nie ma innego członka rodziny pozostającego we wspólnym gospodarstwie domowym, mogący zapewnić opiekę dziecku, w przypadku konieczności sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem z przyczyn wskazanych w ustawie z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa - dalej u.ś.p.ch.m., przysługuje jej zasiłek opiekuńczy.

Zasiłek opiekuńczy przysługuje ubezpieczonemu zwolnionemu od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki: 1) nad dzieckiem w wieku do ukończenia 8 lat w przypadku: a) nieprzewidzianego zamknięcia żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola lub szkoły, do których dziecko uczęszcza, a także w przypadku choroby niani, z którą rodzice mają zawartą umowę uaktywniającą, lub dziennego opiekuna sprawujących opiekę nad dzieckiem, b) porodu lub choroby małżonka ubezpieczonego lub rodzica dziecka, stale opiekujących się dzieckiem, jeżeli poród lub choroba uniemożliwia temu małżonkowi lub rodzicowi sprawowanie opieki, c) pobytu małżonka ubezpieczonego lub rodzica dziecka, stale opiekujących się dzieckiem, w szpitalu albo innym zakładzie leczniczym podmiotu leczniczego wykonującego działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne, 2) chorym dzieckiem w wieku do ukończenia 14 lat, 3) innym chorym członkiem rodziny (art. 32 ust. 1 u.ś.p.ch.m.) Za wyjątkiem przypadku, gdy opieka jest sprawowana nad chorym dzieckiem w wieku do 2 lat, zasiłek opiekuńczy nie przysługuje, jeżeli poza ubezpieczonym są inni członkowie rodziny pozostający we wspólnym gospodarstwie domowym, mogący zapewnić opiekę dziecku lub choremu członkowi rodziny (art. 34 u.ś.p.ch.m.). ZUS stoi na stanowisku, że za członka rodziny pozostającego we wspólnym gospodarstwie domowym mogącego zapewnić opiekę nie uważa się: 1) osoby całkowicie niezdolnej do pracy, 2) osoby chorej, 3) osoby, która ze względu na wiek jest niesprawna fizycznie lub psychicznie, 4) osoby prowadzącej gospodarstwo rolne, 5) pracownika odpoczywającego po pracy na nocnej zmianie, 6) osoby prowadzącej działalność pozarolniczą, 7) osoby niezobowiązanej do sprawowania opieki na podstawie przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, jeżeli odmawia ona sprawowania opieki. Tym samym, jeżeli ojciec dziecka nie pozostaje z nim i jego matką we wspólnym gospodarstwie domowym, matce dziecka, która podlega dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu jako przedsiębiorca, przysługuje zasiłek opiekuńczy z tytułu konieczności sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem z ww. przyczyn. Nadmienić jednocześnie trzeba, że w wyroku z dnia 2 lutego 1996 r., sygn. akt II URN 56/95, Sąd Najwyższy wyjaśnił, że wspólne gospodarstwo domowe to nic innego jak udział i wzajemna ścisła współpraca w załatwianiu codziennych spraw związanych z prowadzeniem domu, pozostawanie na całkowitym lub częściowym utrzymaniu osoby, z którą się gospodaruje, a wszystko to dodatkowo uzupełnione jest cechami stałości, które tego typu sytuacje charakteryzują. "Pozostawanie we wspólnym gospodarstwie domowego" to w istocie wspólne mieszkanie i utrzymywanie się.