Składamy pomimo to informację do Sanepidu oraz PIP o czynnikach rakotwórczych kwalifikując pracowników do kategorii B zagrożenia. Umieszczamy w skierowaniu na badania wyniki pomiarów.
Czy pomimo wyników pomiarów poniżej granicy oznaczalności powinniśmy znaczyć w skierowaniach wyniki i występowanie promieniowania?
Czy możemy uznać, że pracownicy nie pracują w warunkach zagrożenia?
Jednocześnie nadmieniam, że nasze źródła promieniowania nie podlegają zgłoszeniom i pozwoleniom Państwowej Agencji Atomistyki, na co uzyskaliśmy opinie z Państwowej Agencji Atomistyki.
Odpowiedź
Wyniki badań środowiska pracy pozwalają uznać, że na opisanych w pytaniu stanowiskach pracy nie występuje narażenie na promieniowanie rentgenowskie, jednak sam fakt występowania źródeł tego promieniowania powoduje, że pracownicy pozostają w kontakcie z tym czynnikiem.
Uzasadnienie
Zgodnie z § 4 ust. 1 rozporządzenia Ministra Zdrowia z 24.07.2012 r. w sprawie substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy – dalej r.s.r., pracodawca prowadzi rejestr prac, których wykonywanie powoduje konieczność pozostawania w kontakcie z substancjami chemicznymi, ich mieszaninami, czynnikami lub procesami technologicznymi o działaniu rakotwórczym lub mutagennym, zawierający m.in.:
1. wykaz procesów technologicznych i prac, w których substancje chemiczne i ich mieszaniny lub czynniki o działaniu rakotwórczym lub mutagennym są̨ stosowane, produkowane lub występują̨ jako zanieczyszczenia bądź produkt uboczny, oraz wykaz tych substancji chemicznych i ich mieszanin oraz czynników wraz z podaniem ilościowej wielkości produkcji lub stosowania;
2. uzasadnienie konieczności stosowania substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym, o których mowa w pkt 1;
3. wykaz i opis stanowisk pracy, na których występuje narażenie na działanie substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym;
4. liczbę̨ pracowników narażonych na działanie substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym, w tym liczbę̨ kobiet.
Powyższe dane należy przekazać państwowemu wojewódzkiemu inspektorowi sanitarnemu oraz właściwemu okręgowemu inspektorowi pracy niezwłocznie po rozpoczęciu działalności oraz corocznie w terminie do dnia 15 stycznia na druku według wzoru stanowiącego załącznik nr 2 do r.s.r.
Ponadto zgodnie z § 5 ust. 1 r.s.r., pracodawca jest obowiązany prowadzić́ rejestr pracowników narażonych na działanie substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym i przechowywać go przez okres 40 lat po ustaniu narażenia, a w przypadku likwidacji zakładu pracy – przekazać właściwemu państwowemu wojewódzkiemu inspektorowi sanitarnemu.
Powyższe normy prawne operują dwoma pojęciami (kontakt i narażenie). Definicja narażenia została określona w Polskiej Normie PN-EN 689, kwiecień 2002 „Powietrze na stanowisku pracy – Wytyczne oceny narażenia inhalacyjnego na czynniki chemiczne przez porównanie z wartościami dopuszczalnymi i strategia pomiarowa”, zgodnie z którą narażenie na czynnik chemiczny jest to obecność czynnika chemicznego w powietrzu w strefie oddychania pracownika. Określone jest jako stężenie czynnika, uzyskane na podstawie pomiarów narażenia i odniesione do takiego samego okresu czasu, jakiego dotyczy wartość dopuszczalna.
W związku z tym, że kolejne wyniki badań w środowisku pracy wykazują poziomy poniżej wykrywalności metody dopuszczalne jest twierdzenie, że pracownicy nie pracują w warunkach narażenia na promieniowanie rentgenowskie jednak w dalszym ciągu należy zaliczać ich do pracujących w kontakcie z czynnikiem rakotwórczym. Bowiem zgodnie ze stanowiskiem Instytutu Medycyny Pracy w Łodzi przez prace w kontakcie rozumie się prace, przy których występuje możliwość narażenia inhalacyjnego i/lub bezpośredniego działania czynnika chemicznego na skórę, bez względu na stężenie czynnika chemicznego w powietrzu i stosowane środki ochrony indywidualnej lub ochrony zbiorowe. Dotyczy to również procesów technologicznych hermetyzowanych. Tak więc, pomimo braku narażenia nadal istnieje obowiązek przekazywania informacji, o których mowa w § 4 r.s.r. państwowemu wojewódzkiemu inspektorowi sanitarnemu oraz właściwemu okręgowemu inspektorowi pracy.
Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z 30.05.1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy – dalej r.b.l.p. nie uzależnia podawania w skierowaniu na badania profilaktyczne informacji o występujących na stanowisku pracy czynnikach szkodliwych dla zdrowia od wartości otrzymanych wyników badań i pomiarów tych czynników. Jeśli zatem pracodawca zidentyfikował czynnik szkodliwy lub niebezpieczny na stanowisku pracy kierowanego na badania profilaktyczne pracownika, w skierowaniu na badania powinien ten czynnik wymienić.
Zgodnie z § 4 ust. 1 r.b.l.p. badanie profilaktyczne przeprowadza się na podstawie skierowania wydanego przez pracodawcę. Skierowanie powinno zawierać opis warunków pracy uwzględniający m.in. informacje o występowaniu na stanowisku (stanowiskach) pracy czynników szkodliwych dla zdrowia z podaniem wyników badań i pomiarów czynników (§ 4 ust. 2 pkt 4 r.b.l.p.).
Należy zaznaczyć, że na podstawie § 2 ust. 1 i 2 r.b.l.p. lekarz sprawujący profilaktyczną opiekę medyczną nad pracownikami orzeka na podstawie wyników przeprowadzonego badania lekarskiego oraz oceny zagrożeń dla zdrowia i życia pracownika, występujących na stanowisku pracy. Oceny zagrożeń lekarz dokonuje na podstawie przekazywanej przez pracodawcę informacji o występowaniu czynników szkodliwych dla zdrowia lub warunków uciążliwych, w tym również o aktualnych wynikach badań i pomiarów czynników szkodliwych, występujących na stanowiskach pracy. Wskazane jest jednak, aby ostateczny zakres informacji przekazywanych w skierowaniu na badania lekarskie uzgodnić z lekarzem sprawującym profilaktyczną opiekę nad pracownikami.
Autor odpowiedzi: Grzegorz Łyjak
Odpowiedzi udzielono 14.09.2017 r.
Kiedy należy uznać, że pracownicy pracują w warunkach narażenia?
Pytanie Użytkownika Serwisu BHP:Na naszych stanowiskach pracy występują źródła promieniowania rentgenowskiego (zaliczanego do czynników rakotwórczych), są to spawarki elektronowe, mikroskopy elektronowe, tomograf komputerowy. Na wymienionych stanowiskach prowadzimy badania promieniowania rentgenowskiego (badania prowadzi sanepid). Wyniki badań wychodzą poniżej granicy oznaczalności. Wyniki badań z protokołu pomiarowego: z przeprowadzonych pomiarów dozymetrycznych oraz dokonanych obliczeń wynika, że w określonych warunkach pracy, przestrzegając zasad ochrony radiologicznej dawki graniczne nie zostaną przekroczone.Czy w związku z tym można uznać, że nasi pracownicy nie pracują w warunkach narażenia?
