Pytanie pochodzi z publikacji Serwisu BHP

W jaki sposób powinien postąpić pracodawca, na rzecz którego wolontariusz wykonuje pewne czynności zgodnie z ustawą o działalności pożytku publicznego i wolontariacie?

Pomiędzy „korzystającym” a wolontariuszem została zawarta umowa na okres czterech miesięcy. Wolontariusz uległ wypadkowi, ale ze względu na lekkość urazu nie spowodowało to niezdolności do wykonywania pracy.

Czy pracodawca, „korzystający” z usług wolontariusza powinien sporządzić kartę wypadku? Kogo powinien w takim przypadku wpisać jako płatnika składek na ubezpieczenie wypadkowe (pracodawca nie opłaca takiej składki)? Czy pracodawca ma obowiązek płacenia za ubezpieczenie wypadkowe i zdrowotne?

Czy w tym przypadku wolontariusz może składać dokumenty do ZUS o jednorazowe odszkodowanie?

Odpowiedź

Wypadek osoby, która ochotniczo i bez wynagrodzenia wykonuje świadczenia na zasadach określonych w ustawie z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 1118 z późn. zm.) - dalej u.d.p.w. to tzw. wypadek w szczególnych okolicznościach. Przepisy nie przewidują wzoru dokumentacji powypadkowej, jak również nie obligują „korzystającego” z usług wolontariusza do jej sporządzenia. Zatem to na zainteresowanym otrzymaniem świadczeń powypadkowych spoczywa ciężar udokumentowania zdarzenia i wystąpienia o ewentualnie przysługujące mu świadczenia odszkodowawcze.

W myśl art. 2 ust. 1 pkt 12 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o zaopatrzeniu z tytułu wypadków lub chorób zawodowych powstałych w szczególnych okolicznościach (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 737) – dalej u.w.s.o. za wypadek uzasadniający przyznanie świadczeń uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło przy wykonywaniu świadczeń przez wolontariusza.

Wolontariusz, zgodnie z art. 2 pkt 3 u.d.p.w., to osoba fizyczna, która ochotniczo i bez wynagrodzenia wykonuje świadczenia na zasadach określonych w tej ustawie.

Osobom, które stały się niezdolne do pracy wskutek wypadku w szczególnych okolicznościach przysługuje:

renta z tytułu niezdolności do pracy,

jednorazowe odszkodowanie,

świadczenia opieki zdrowotnej określone w przepisach o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, w zakresie niezbędnym do leczenia następstw wypadku, pod warunkiem że osoby te nie są objęte ubezpieczeniem zdrowotnym.

Ponadto osobie, która stała się niezdolna do pracy całkowicie lub częściowo wskutek wypadku w szczególnych okolicznościach przysługuje renta z tytułu niezdolności do pracy: na stałe – jeżeli niezdolność do pracy jest trwała, lub na okres wskazany w decyzji organu rentowego – jeżeli niezdolność do pracy jest okresowa.

Niezdolność do pracy oraz jej związek z wypadkiem w szczególnych okolicznościach, związek śmierci z takim wypadkiem ustala lekarz orzecznik Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) lub komisja lekarska ZUS. Lekarz orzecznik lub komisja lekarska ZUS ustala również stały lub długotrwały uszczerbek na zdrowiu oraz jego związek z takim wypadkiem lub chorobą zawodową w trybie określonym w przepisach o emeryturach i rentach z FUS.

W myśl art. 11 ust. 1 u.w.s.o. osoba ubiegająca się o świadczenia z tytułu wypadku w szczególnych okolicznościach zobowiązana jest dołączyć do wniosku dokumentację wypadku.

Przepisy nie określają wzoru dokumentacji powypadkowej, jak również nie obligują „korzystającego” z usług wolontariusza, do jej sporządzenia. Zatem to wyłącznie na zainteresowanym, poszkodowanym wolontariuszu, który zamierza ubiegać się o świadczenia odszkodowawcze, spoczywa ciężar udokumentowania zdarzenia. W tym celu niezbędnym będzie samodzielne stworzenie takiej dokumentacji i/lub podjęcie starań o jej pozyskanie. Szczególnie przydatne będą:

oświadczenie poszkodowanego o okolicznościach i przyczynach wypadku,

informacje od świadka lub świadków wypadku,

dokumentacja lekarska opisująca doznane obrażenia i przebieg leczenia oraz ustalenia uszczerbku na zdrowiu,

dowody umożliwiające dokonanie kwalifikacji prawnej wypadku w zakresie rodzaju i skutku wypadku,

dowody dotyczące wypadku zebrane przez organy prowadzące śledztwo lub dochodzenie, jeżeli materiały takie zostały zebrane i mogą być udostępnione,

zebrane inne dowody dotyczące wypadku, uznane za niezbędne.

Jak wynika z opisu sytuacji, w wyniku zdarzenia poszkodowany wolontariusz doznał jedynie lekkich obrażeń, a zgodnie z przepisami u.w.s.o., świadczenia odszkodowawcze przysługują jedynie osobom, które w wyniku zdarzenia stały się niezdolne do pracy. Uważam więc, że w opisanym przypadku występowanie do ZUS o wypłatę jednorazowego odszkodowania przez poszkodowanego wolontariusza jest bezzasadne, bowiem ZUS i tak odrzuci taki wniosek.

Maciej Ambroziewicz, autor współpracuje z publikacją Serwis BHP.

Odpowiedzi udzielono: 16 października 2014 r.