Wymóg przeprowadzenia szkoleń z zakresu bhp, w tym instruktażu stanowiskowego dla pracownika przez bezpośredniego przełożonego wskazany jest w rozporządzeniu Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 lipca 2004 w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. Nr 180, poz. 1860 z późn. zm.) – dalej r.s.b.h.p.
Instruktaż stanowiskowy
Zgodnie § 8 r.s.b.h.p. szkolenie wstępne bhp jest przeprowadzane w formie instruktażu według programów opracowanych dla poszczególnych grup stanowisk i obejmuje szkolenie wstępne ogólne, zwane "instruktażem ogólnym" oraz szkolenie wstępne na stanowisku pracy, zwane "instruktażem stanowiskowym".
Instruktaż stanowiskowy powinien zapewnić uczestnikom szkolenia zapoznanie się z czynnikami środowiska pracy występującymi na ich stanowiskach pracy i ryzykiem zawodowym związanym z wykonywaną pracą, sposobami ochrony przed zagrożeniami, jakie mogą powodować te czynniki, oraz metodami bezpiecznego wykonywania pracy na tych stanowiskach (§ 9 ust. 2 r.s.b.h.p.).
Instruktaż stanowiskowy, zgodnie z § 11 ust. 1 r.s.b.h.p. powinien być przeprowadzony przed dopuszczeniem do wykonywania pracy na określonym stanowisku dla:
- pracownika zatrudnianego na stanowisku robotniczym oraz innym, na którym występuje narażenie na działanie czynników szkodliwych dla zdrowia, uciążliwych lub niebezpiecznych;
- pracownika przenoszonego na stanowisko, o którym mowa w pkt 1;
- ucznia odbywającego praktyczną naukę zawodu oraz studenta odbywającego praktykę studencką.
Zobacz także: Szkolenie bhp powinno odbyć się w godzinach pracy>>
Należy pamiętać, iż pracownik wykonujący pracę na kilku stanowiskach pracy powinien odbyć instruktaż stanowiskowy na każdym z tych stanowisk.
W przypadku wprowadzenia na stanowisku, o którym mowa w § 11 ust. 1 pkt 1 r.s.b.h.p., zmian warunków techniczno-organizacyjnych, w szczególności zmian procesu technologicznego, zmian organizacji stanowisk pracy, wprowadzenia do stosowania substancji o działaniu szkodliwym dla zdrowia albo niebezpiecznym oraz nowych lub zmienianych narzędzi, maszyn i innych urządzeń - pracownik zatrudniony na tym stanowisku odbywa instruktaż stanowiskowy przygotowujący go do bezpiecznego wykonywania pracy w zmienionych warunkach.
Czas trwania instruktażu stanowiskowego powinien być uzależniony od przygotowania zawodowego pracownika, dotychczasowego stażu pracy oraz rodzaju pracy i zagrożeń występujących na stanowisku pracy, na którym pracownik ma być zatrudniony.
Liczba godzin instruktażu osób wymienionych w § 11 ust. 1 r.s.b.h.p., a więc pracownika zatrudnianego na stanowisku robotniczym oraz innym, na którym występuje narażenie na działanie czynników szkodliwych dla zdrowia, uciążliwych lub niebezpiecznych, pracownika przenoszonego na stanowisko, o którym powyżej oraz ucznia odbywającego praktyczną naukę zawodu oraz studenta odbywającego praktykę studencką powinna wynosić minimum 8 godzin lekcyjnych trwających 45 minut.
Zobacz także: Szkolenie bhp służy identyfikacji i zwalczaniu niebezpiecznych czynników środowiska pracy>>
Instruktaż stanowiskowy powinien obejmować następujące zagadnienia:
- 1. Przygotowanie pracownika do wykonywania określonej pracy, w tym w szczególności:
- a) omówienie warunków pracy z uwzględnieniem:
- elementów pomieszczenia pracy, w którym ma pracować pracownik, mający wpływ na warunki pracy pracownika (np. oświetlenie, ogrzewanie, wentylacja, urządzenia techniczne, urządzenia ochronne, itp.);
- elementów stanowiska roboczego mających wpływ na bezpieczeństwo i higienę pracy (np. pozycja przy pracy, oświetlenie miejscowe, wentylacja miejscowa, urządzenia zabezpieczające, ostrzegawcze i sygnalizacyjne, narzędzia pracy, surowce i produkty itp.);
- przebiegu procesu pracy na stanowisku pracy w nawiązaniu do procesu produkcyjnego (działalności) w całej komórce organizacyjnej i w zakładzie pracy;
- b) omówienie zagrożeń wynikających przy określonych czynnościach na stanowisku pracy, wyników oceny ryzyka zawodowego związanego z wykonywaną pracą i sposobów ochrony przed zagrożeniami oraz zasad postępowania w razie wypadku lub awarii;
- c) przygotowanie wyposażenia stanowiska roboczego do wykonywania określonego zadania.
- a) omówienie warunków pracy z uwzględnieniem:
- 2. Pokaz przez instruktora sposobu wykonywania pracy na stanowisku pracy zgodnie z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy, z uwzględnieniem metod bezpiecznego wykonywania poszczególnych czynności i ze szczególnym zwróceniem uwagi na czynności trudne i niebezpieczne.
- 3. Próbne wykonanie zadania przez pracownika pod kontrolą instruktora.
- 4. Samodzielna praca pracownika pod nadzorem instruktora.
- 5. Mówienie i ocena przebiegu wykonywania pracy przez pracownika.
Liczba godzin instruktażu pracowników administracyjno-biurowych powinna wynosić minimum 2 godziny lekcyjne trwających 45 minut. Instruktaż stanowiskowy powinien obejmować następujące zagadnienia:
Przygotowanie pracownika do wykonywania określonej pracy, w tym w szczególności:
- a) omówienie warunków pracy z uwzględnieniem:
- elementów pomieszczenia pracy, w którym ma pracować pracownik, mający wpływ na warunki pracy pracownika (np. oświetlenie, ogrzewanie, wentylacja, urządzenia techniczne, urządzenia ochronne, itp.);
- elementów stanowiska roboczego mających wpływ na bezpieczeństwo i higienę pracy (np. pozycja przy pracy, oświetlenie miejscowe, wentylacja miejscowa, urządzenia zabezpieczające, ostrzegawcze i sygnalizacyjne, narzędzia pracy, surowce i produkty itp.);
- przebiegu procesu pracy na stanowisku pracy w nawiązaniu do procesu produkcyjnego (działalności) w całej komórce organizacyjnej i w zakładzie pracy;
- b) omówienie zagrożeń wynikających przy określonych czynnościach na stanowisku pracy, wyników oceny ryzyka zawodowego związanego z wykonywaną pracą i sposobów ochrony przed zagrożeniami oraz zasad postępowania w razie wypadku lub awarii;
- c) przygotowanie wyposażenia stanowiska roboczego do wykonywania określonego zadania.
Zobacz także: Szkolenie okresowe bhp trzeba przeprowadzać rzetelnie>>
Przepis § 11 ust. 5 r.s.b.h.p. wskazuje, że instruktaż stanowiskowy przeprowadza wyznaczona przez pracodawcę osoba kierująca pracownikami lub pracodawca, jeżeli osoby te posiadają odpowiednie kwalifikacje i doświadczenie zawodowe oraz są przeszkolone w zakresie metod prowadzenia instruktażu stanowiskowego.
Zgodnie z § 11 ust. 6 r.s.b.h.p. stanowi, że instruktaż stanowiskowy powinien zakończyć się sprawdzianem wiedzy i umiejętności z zakresu wykonywania pracy zgodnie z przepisami oraz zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy, stanowiącym podstawę dopuszczenia pracownika do wykonywania pracy na określonym stanowisku.
Karta szkolenia wstępnego w dziedzinie BHP
Należy dodać, że odbycie instruktażu stanowiskowego pracownik ma obowiązek potwierdzić na piśmie w karcie szkolenia wstępnego. Podpis stanowi potwierdzenie odbycia instruktażu i zapoznania się z przepisami oraz zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy dotyczącymi wykonywanych prac. Podpis pracownika powinien być złożony we właściwym miejscu w punkcie 4.1 karty szkolenia wstępnego w dziedzinie BHP.
Zobacz także: Jak należy postąpić w przypadku zaginięcia oryginalnej karty szkolenia wstępnego i instruktażu stanowiskowego?>>
Należy pamiętać, iż na karcie szkolenia wstępnego w dziedzinie BHP w punkcie 4.1 powinno być wskazane imię i nazwisko przeprowadzającego instruktaż oraz złożony podpis Kierownika Komórki Organizacyjnej.
W sytuacji, gdy prowadzącym instruktaż stanowiskowy jest Kierownik Komórki Organizacyjnej, wtedy w punkcie 4.1 powinno być wskazane imię i nazwisko Kierownika Komórki Organizacyjnej, jako osoby przeprowadzającej instruktaż stanowiskowy, oraz złożony podpis Kierownika Komórki Organizacyjnej.
Gdy prowadzącym instruktaż stanowiskowy nie jest jednak Kierownik Komórki Organizacyjnej a inna osoba kierująca pracownikami, wtedy w punkcie 4.1 powinno być wskazane imię i nazwisko osoby kierującej pracownikami, jako osoby przeprowadzającej instruktaż stanowiskowy, oraz złożony podpis Kierownika Komórki Organizacyjnej.
Na karcie szkolenia wstępnego w dziedzinie BHP w punkcie 4.1 powinien być podpis Kierownika Komórki Organizacyjnej, nawet w sytuacji gdy prowadzącym instruktaż stanowiskowy jest inna osoba kierująca pracownikami. Imię i nazwisko osoby faktycznie przeprowadzającej instruktaż stanowiskowy powinno być wpisane we właściwym miejscu punktu 4.1 karcie szkolenia wstępnego w dziedzinie BHP.
W przypadku potrzeby ponownego przeprowadzenia instruktażu stanowiskowego należy wypełnić punkt 4.2 karty szkolenia wstępnego w dziedzinie BHP.
Punkt 4.2 karty szkolenia wstępnego w dziedzinie BHP powinien być wypełniony w przypadkach, o których mowa w § 11 ust. 1 pkt 2 i ust. 2 i 3 r.s.b.h.p., a mianowicie w razie:
- przeszkolenia pracownika przenoszonego na stanowisko robotnicze oraz inne, na którym występuje narażenie na działanie czynników szkodliwych dla zdrowia, uciążliwych lub niebezpiecznych,
- przeszkolenia pracownika wykonującego pracę na kilku stanowiskach pracy, który powinien odbyć instruktaż stanowiskowy na każdym z tych stanowisk;
- wprowadzenia na stanowisku zmian dotyczących przeniesienia pracownika na stanowisko robotnicze oraz inne, na którym występuje narażenie na działanie czynników szkodliwych dla zdrowia, uciążliwych lub niebezpiecznych, wprowadzenia zmian warunków techniczno-organizacyjnych, w szczególności zmian procesu technologicznego, zmian organizacji stanowisk pracy, wprowadzenia do stosowania substancji o działaniu szkodliwym dla zdrowia albo niebezpiecznym oraz nowych lub zmienianych narzędzi, maszyn i innych urządzeń. Pracownik zatrudniony na tym stanowisku odbywa instruktaż stanowiskowy przygotowujący go do bezpiecznego wykonywania pracy w zmienionych warunkach. Tematyka i czas trwania instruktażu stanowiskowego powinny być uzależnione od rodzaju i zakresu wprowadzonych na stanowisku zmian.
Zobacz także: O dobrym szkoleniu słów kilka>>
Zobacz także: Szkolenie bhp pracownika tymczasowego nie zawsze jest wymagane>>
Więcej na ten temat w Serwisie BHP.