Zarówno z powodu podwyższenia wieku emerytalnego, wydłużania się życia współczesnego człowieka, jak i spadku przyrostu naturalnego wzrasta odsetek pracowników starszych wiekiem. Zjawisko to dotyczy zarówno naszego kraju, jak i całej Unii Europejskiej. Jak wynika z badań prof. Juhani Ilmarinena z Centrum Badań Gerontologicznych fińskiego Uniwersytetu Jyväskylä w latach 2010–2030 grupa wiekowa 55–64 lata zwiększy się o ponad 16%, podczas gdy w młodszych grupach daje się zauważyć tendencja odwrotna. W efekcie europejska siła robocza starzeje się szybciej niż kiedykolwiek dotąd.
Obecnie w wielu krajach pracownicy starsi wiekiem stanowią jedną trzecią ludności w wieku produkcyjnym. Na świecie jest już kilkanaście krajów, gdzie wskaźniki zatrudnienia pracowników w wieku 55–67 lat przekracza 50%, zaś w krajach UE zbliża się do tego wskaźnika, przy czym nadal znaczny odsetek pracowników starszych wiekiem rezygnuje z pracy przed osiągnięciem obowiązkowego wieku emerytalnego. Sfinansowanie dłuższego życia obywateli europejskich - zarówno tych pracujących do osiągnięcia wieku emerytalnego, jak i wcześniej rezygnujących z pracy - wymaga zapewnienia seniorom warunków do możliwie spokojnego kontynuowania kariery zawodowej.
Trwający przez 2012 r. Europejski Rok Aktywności Osób Starszych miał na celu zwrócenie uwagi na poprawę jakości życia i dobrostanu ludności europejskiej, zwłaszcza osób starszych oraz propagowanie solidarności międzypokoleniowej. Satysfakcjonujące życie zawodowe jest ważnym elementem procesu aktywnego starzenia się. Przyczynia się ono do lepszej współpracy pomiędzy młodymi, średnimi i starszymi pokoleniami. Z drugiej strony, z wiekiem nasilają się długoterminowe problemy zdrowotne i choroby przewlekłe. Z tego względu pojawia się konieczność dostosowania środowiska pracy seniorów w celu ograniczenia zjawiska utraty zdolności do pracy i zbyt wczesnego przechodzenia na emeryturę lub rentę inwalidzką.
Zaburzenia układu mięśniowo-kostnego i nerwowego należą obecnie do najpoważniejszych problemów zdrowotnych osób starszych, przy czym jedną z najczęstszych przyczyn niezdolności do pracy i wcześniejszej emerytury jest również depresja, często powodowana niechętnym stosunkiem pracodawców i przełożonych oraz współpracowników młodszych.
Niższa sprawność fizyczna jest głównie problemem w przypadku pracy wiążącej się z dużym obciążeniem fizycznym (praca w wymuszonej pozycji ciała, przenoszenie ciężkich przedmiotów lub wykonywanie powtarzalnych czynności), dotyczącym obecnie ok. 30% miejsc pracy w Europie.
Trzeba dołożyć starań, aby zapewnić seniorom kontynuowanie pracy z uwzględnieniem ich naturalnych, wynikających z wieku możliwości, ale i predyspozycji. Chociaż z upływem czasu pogarsza się stan ich zdrowia i wydolność fizyczna seniorów, to równolegle poprawiają się takie predyspozycje, jak zdolność strategicznego myślenia, takt, rozwaga, kontrola nad życiem, postrzeganie holistyczne itp. Starsi pracownicy wykazują ponadto wyższe zaangażowanie w wykonywaną pracę, lojalność wobec pracodawcy, a często również niższy poziom absencji w porównaniu z innymi grupami wiekowymi. Z wiekiem wzrasta również doświadczenie zawodowe i ogólny rozwój osobisty. Badania w zakresie pomiaru wyników pracy pokazują, że spadek sprawności fizycznej poziomu oraz np. pamięci są rekompensowane doświadczeniem zawodowym, większą wiedzą ogólną i umiejętnością współpracy.
Aktywny udział w życiu zawodowym jest zatem ważnym, pozytywnym czynnikiem aktywnego starzenia się. Należy więc lepiej, staranniej, diagnozować i wykorzystywać mocne strony starszych pracowników, aby wiek mógł stać się wartościowym atutem w miejscu pracy.
Czynniki związane z wiekiem, w szczególności pozytywny stosunek do starzenia się, należy uwzględniać w codziennym zarządzaniu pracą, w tym jej organizacją (przyjazną dla osób starszych) i indywidualnym podziałem obowiązków, aby każdy bez względu na wiek mógł efektywnie realizować zarówno cele przedsiębiorstwa jak własne. Chodzi również o mądre uwzględnianie wieku pracownika jako elementu polityki personalnej.
Niski dotychczas poziom świadomości problematyki starzenia się sprawia, że przedsiębiorstwa rozwiązują problemy przy użyciu niewystarczających lub wręcz nieodpowiednich działań – nie zdając sobie sprawy, że zainteresowania, kontakty osobiste oraz interakcje międzyludzkie wzmacniają potencjał zdrowotny i funkcjonalny seniorów, w wyniku czego wyraźnie pozytywnie wpływają na ich zdolność do pracy. Im więcej pozytywnych czynników, tym większe jest prawdopodobieństwo, że osoba starsza będzie miała satysfakcjonującą i dłuższą karierę zawodową. Głównymi pozytywnymi wskaźnikami są na przykład - okazywany szacunek, zaufanie do pracodawcy, wsparcie i informacje zwrotne ze strony przełożonych, sprawiedliwe traktowanie, zaangażowanie w pracę.
Europejska siła robocza starzeje się szybciej niż kiedykolwiek dotąd
Obecnie w wielu krajach pracownicy starsi wiekiem stanowią jedną trzecią ludności w wieku produkcyjnym. Na świecie jest już kilkanaście krajów, gdzie wskaźniki zatrudnienia pracowników w wieku 5567 lat przekracza 50%, zaś w krajach UE zbliża się do tego wskaźnika, przy czym nadal znaczny odsetek pracowników starszych wiekiem rezygnuje z pracy przed osiągnięciem wieku emerytalnego.