Państwa członkowskie muszą przestrzegać zasady równego traktowania kobiet i mężczyzn udzielając starszym rolnikom wsparcia w przejściu na wcześniejszą emeryturę - tak wynika z dzisiejszego wyroku Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. Zdaniem Trybunału, państwa nie mogą zatem określać wieku, z którego osiągnięciem nie będzie już możliwe złożenie wniosku o udzielenie takiego wsparcia w odmienny sposób w zależności od płci lub liczby dzieci wnioskodawcy.
Aby poprawić rentowność gospodarstw rolnych Unia Europejska zachęca rolników, którzy ukończyli co najmniej 55 lat, ale nie osiągnęli jeszcze normalnego wieku emerytalnego, do przechodzenia na wcześniejszą emeryturę. Rolnicy, którzy zdecydowali się na wcześniejsze zakończenie wszelkiej prowadzonej w celach handlowych działalności rolnej mogą zatem skorzystać ze wsparcia w przejściu na wcześniejszą emeryturę udzielanego przez Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej (EFOGR). Rolnicy mogą otrzymywać takie wsparcie przez okres maksymalnie piętnastu lat i do ukończenia 75 roku życia. Jeżeli osoba otrzymująca wsparcie pobiera również emeryturę, wówczas jej wysokość odejmuje się od kwoty wsparcia.
Zgodnie z prawem czeskim normalny wiek emerytalny ustanowiony dla mężczyzn jest wyższy niż wiek emerytalny określony dla kobiet. Kobiety osiągają ponadto normalny wiek emerytalny wcześniej, w sposób progresywny, w zależności od liczby wychowanych dzieci.
Blanka Soukupova jest przedsiębiorcą rolnym i matką dwójki dzieci. W dniu 24 maja 2004 r. osiągnęła zgodnie z przepisami prawa czeskiego wiek emerytalny. W dniu 3 października 2006 r. B. zwróciła się do władz czeskich o wypłatę wsparcia w przejściu na wcześniejszą emeryturę, którego spodziewana kwota była wyższa, niż jej czeska emerytura.
Wniosek został tymczasem oddalony z uzasadnieniem, że Blanka Soukupova osiągnęła już normalny wiek emerytalny. Uważając się za ofiarę dyskryminacji ze względu na płeć z uwagi na określenie dla kobiet, w szczególności tych, które wychowały dzieci, niższego wieku emerytalnego niż wiek przewidziany dla mężczyzn, B. Soukupova skierowała sprawę do czeskiego sądu. Nejvyšší správní soud (najwyższy sąd administracyjny, Republika Czeska), rozpatrujący sprawę wskutek wniesienia skargi kasacyjnej, zwrócił się do Trybunału Sprawiedliwości z pytaniem, czy przy przyznawaniu wsparcia w przejściu na wcześniejszą emeryturę prawo Unii pozwala na odmienne określenie normalnego wieku emerytalnego poszczególnych wnioskodawców w zależności od ich płci i liczby wychowanych dzieci.
W wydanym dzisiaj wyroku Trybunał stwierdził, że wsparcie w przejściu na wcześniejszą emeryturę jest instrumentem wspólnej polityki rolnej, finansowanym przez EFOGR, który służy zapewnieniu większej rentowności gospodarstw rolnych, nie zaś świadczeniem w ramach zabezpieczenia społecznego. O ile z pewnością ustalenie normalnego wieku emerytalnego należy, wobec braku harmonizacji prawa Unii w tym względzie, do kompetencji państw członkowskich, o tyle państwa te nie mogą powoływać się na różnicę traktowania, do której utrzymania są upoważnione w zakresie ustalania wieku emerytalnego w dziedzinie zabezpieczenia społecznego. Przeciwnie, w ramach wsparcia w przejściu na wcześniejszą emeryturę starszych rolników, państwa członkowskie są zobowiązane zagwarantować równość traktowania kobiet i mężczyzn, a tym samym zakazać wszelkiej dyskryminacji ze względu na płeć.
Starsi rolnicy płci żeńskiej i męskiej znajdują się bowiem w porównywalnych sytuacjach z uwagi na cel, jaki realizuje wsparcie w przejściu na wcześniejszą emeryturę. Prawo Unii sprzeciwia się temu, by takie porównywalne sytuacje były traktowane odmiennie, a więc i temu, by mężczyźni z nieuzasadnionych powodów dysponowali dłuższym terminem na złożenie wniosku o udzielenie wsparcia, niż termin przysługujący kobietom. W tym kontekście Trybunał podkreślił, że odmienne traktowanie nie znajduje w niniejszej sprawie obiektywnego uzasadnienia, ponieważ cele strukturalnej zmiany sektora rolniczego realizowane przez wsparcie w przejściu na wcześniejszą emeryturę w rolnictwie mogą zostać w sposób oczywisty osiągnięte bez uciekania się przez państwa członkowskie do dyskryminującego traktowania.
Trybunał przypomniał wreszcie, że w razie stwierdzenia istnienia dyskryminacji sprzecznej z prawem Unii i tak długo, dopóki nie zostaną przyjęte środki zmierzające do przywrócenia równego traktowania - osobom należącym do grupy gorzej traktowanej należy przyznać takie same korzyści, jakie przysługują osobom uprzywilejowanym.
Tak wynika z wyroku Trybunału Sprawiedliwości z dnia 11 kwietnia 2013 r. w sprawie C-401/11 Blanka Soukupova przeciwko Ministerstvo zemědělství.
Opracowanie: Rafał Bujalski, RPE WKP
Źródło: www.curia.europa.eu, stan z dnia 11 kwietnia 2013 r.