Jest dokładnie tak, jak we środę, jako pierwsi, napisaliśmy w Prawo.pl: od poniedziałku, 25 maja 2020 r. rodzice dzieci do lat 8 nie będą mogli skorzystać z dodatkowego zasiłku opiekuńczego na dziecko z powodu zamknięcia żłobka, przedszkola, klubu dziecięcego czy szkoły. Nie będą też mogli pobierać go, gdy żłobek czy przedszkole będą wprawdzie otwarte, ale ich dziecko nie dostanie się do niego z uwagi na obostrzenia związane z epidemią koronawirusa. Obowiązujący od tego dnia przepis art. 46 ustawy z 14 maja 2020 r. (popularnie zwanej tarczą 3.0) zmieni bowiem art. 4 ust. 1 i art. 4a ust. 1 ustawy z 2 marca w sprawie COVID-19, która wprowadziła dodatkowy zasiłek opiekuńczy z powodu zamknięcia tych placówek. W efekcie z grupy osób uprawnionych do otrzymania tego świadczenia wypadną rodzice dzieci do lat 8. Potwierdzają to prawnicy.
Jeszcze na etapie projektu ustawy z 2 marca w sprawie COVID-19 (druk sejmowy nr 265) rząd szacował, że prawo do tego dodatkowego świadczenia będą mieli rodzice prawie 3 milionów dzieci do lat 8.
Czytaj więcej: Rząd przyciął zasiłki opiekuńcze - już od poniedziałku
Przepis za przepis
Zmianę, o której od wczoraj pisze serwis Prawo.pl najlepiej pokazać na samych przepisach.
Obowiązujący dziś art. 4 ust. 1 ustawy w sprawie COVID-19 mówi:
W przypadku zamknięcia żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola, szkoły lub innej placówki, do których uczęszcza dziecko, albo niemożności sprawowania opieki przez nianię lub dziennego opiekuna z powodu COVID-19, ubezpieczonemu zwolnionemu od wykonywania pracy oraz funkcjonariuszowi, o którym mowa w ust. 4, zwolnionemu od pełnienia służby, z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad:
- dzieckiem, o którym mowa w art. 32 ust. 1 pkt 1 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa,
- dzieckiem legitymującym się orzeczeniem o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności do ukończenia 18 lat albo dzieckiem z orzeczeniem o niepełnosprawności lub orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego
- przysługuje dodatkowy zasiłek opiekuńczy przez okres nie dłuższy niż 14 dni.
Natomiast od 25 maja zacznie obowiązywać nowy art. 4 ust. 1 w brzmieniu nadanym nowelizacją z 14 maja, który mówi:
W przypadku zamknięcia żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola, szkoły lub innej placówki, do których uczęszcza dziecko, albo niemożności sprawowania opieki przez nianię lub dziennego opiekuna z powodu COVID-19 ubezpieczonemu zwolnionemu od wykonywania pracy oraz funkcjonariuszowi, o którym mowa w ust. 4, zwolnionemu od pełnienia służby z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem legitymującym się orzeczeniem o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności do ukończenia 18 lat albo dzieckiem z orzeczeniem o niepełnosprawności lub orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego przysługuje dodatkowy zasiłek opiekuńczy przez okres nie dłuższy niż 14 dni.
Krótko mówiąc, z przepisu przyznającego dodatkowy zasiłek opiekuńczy od najbliższego poniedziałku „wypada” art. 32 ust. 1 pkt 1 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, który właśnie był podstawą do wypłaty tego świadczenia dla rodziców dzieci do lat 8.
Czytaj w LEX: Tarcza antykryzysowa 3.0 - rozwiązania w zakresie prawa pracy >
Cena promocyjna: 127.2 zł
|Cena regularna: 159 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 159 zł
Jak ministerstwo mija się z prawdą
Po naszej wczorajszej publikacji Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej opublikowało wyjaśnienia na swojej stronie internetowej, przesłało je też do PAP. Redakcji Prawo.pl nie uznało za stosowne ich przekazać. W wyjaśnieniach tych resort pracy napisał, że prawo do dodatkowego zasiłku opiekuńczego zostało przedłużone do 14 czerwca br. Zgodnie z obowiązującymi przepisami dodatkowy zasiłek opiekuńczy przysługuje na dotychczasowych zasadach zarówno dla rodziców i opiekunów dzieci do lat 8 oraz dzieci i dorosłych osób niepełnosprawnych.
Dalej zaś MRPiPS zapewniło, że dodatkowy zasiłek opiekuńczy będzie przysługiwać w przypadku zamknięcia żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola, szkoły lub innej placówki. Będą mogły z niego skorzystać również osoby, które nie mają możliwości zapewnienia opieki przez wymienione placówki z powodu czasowego ograniczenia ich funkcjonowania w związku z COVID-19, oraz w przypadku, gdy, ubezpieczony podejmie decyzję o osobistym sprawowaniu opieki nad dzieckiem.
Tyle, że resort pracy mija się z prawdą, bo jego stanowisko nie ma żadnego pokrycia w przepisach, które zaczną obowiązywać od najbliższego poniedziałku.
Zobacz procedurę w LEX: Zasady wypłaty dodatkowego zasiłku opiekuńczego >
To fakt, że zgodnie z obowiązującymi przepisami (czyli na dziś - czwartek, 21 maja) dodatkowy zasiłek opiekuńczy przysługuje na dotychczasowych zasadach także rodzicom i opiekunom dzieci do lat 8. Ale rzecz w tym, że od poniedziałku, 25 maja zacznie obowiązywać zmieniony art. 4 ust. 1 i art. 4a ust. 1 ustawy w sprawie COVID-19, na podstawie którego rodzice dzieci do lat 8 (a także rolnicy i funkcjonariusze posiadający dzieci do lat 8, które nie legitymują się orzeczeniem o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności do ukończenia 18 lat albo dzieckiem z orzeczeniem o niepełnosprawności lub orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego) już tego prawa do zasiłku mieć nie będą. Co ministerstwo pomija milczeniem.
Czytaj w LEX: Obowiązki i uprawnienia pracodawców oraz pracowników związane z ustawą o przeciwdziałaniu COVID-19 >
Co więcej, samo wydanie przez rząd rozporządzenia przedłużającego okres wypłaty dodatkowego zasiłku opiekuńczego nic tu nie zmieni. W rozporządzeniu – zgodnie z delegacją ustawową rząd może jedynie przedłużyć okres, na jaki zasiłek będzie wypłacany. Jego zakres podmiotowy, czyli osoby uprawnione do tego świadczenia, określa ustawa. I to ona wymaga zmiany.
Z nieoficjalnych informacji serwisu Prawo.pl wynika, że zarówno ZUS, jak i Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej dzięki naszej wczorajszej publikacji już wiedzą, że popełniono błąd legislacyjny. Nie można wykluczyć, że rząd planował przedłużenie obowiązywania tego świadczenia dla wszystkich dotąd uprawnionych - do 14 czerwca, jak to zakłada rozporządzenie. Tyle tylko, że z przepisów ustawy nijak to nie wynika.
Chcąc przedłużyć okres obowiązywania zasiłku dla wszystkich resort pracy powinien więc jak najszybciej znowelizować ustawę. Zaklinanie rzeczywistości na niewiele się zda. Rodzicie przekonają się bowiem o tym już w przyszłym tygodniu.
Sprawdź również książkę: Tarcza antykryzysowa 1.0 - 3.0. Szczególne rozwiązania w prawie pracy, prawie urzędniczym i prawie ubezpieczeń społecznych. Komentarz >>
Zasiłku nie będzie - wskazują prawnicy
Nasze racje potwierdzają kolejni prawnicy, z którymi rozmawiał serwis Prawo.pl.
- Mimo wprowadzającego w błąd komunikatu podanego na stronie ministerstwa, interpretacja przepisów nie pozostawia wątpliwości – mówi prof. dr hab. Arkadiusz Sobczyk, radca prawny, partner zarządzający w kancelarii Sobczyk & Współpracownicy, wykładowca w Katedrze Prawa Pracy i Polityki Społecznej Uniwersytetu Jagiellońskiego. Potwierdza, że art. 46 pkt 1 i 2 tarczy 3.0 ogranicza znacząco zakres podmiotowy osób uprawnionych do zasiłku opiekuńczego. - Od 25 maja do 14 czerwca z zasiłku mogą zatem korzystać tylko osoby opiekujące się dziećmi z niepełnosprawnością – podkreśla prof. Sobczyk.
Sprawdź w LEX: Czy pracownicy przysługuje dodatkowy zasiłek opiekuńczy, jeżeli jej mąż opiekuje się drugim niepełnosprawnym dzieckiem? >
- Wbrew wypowiedziom MRPiPS, od 25 maja dodatkowy zasiłek opiekuńczy, o którym mowa w art. 4 ust. 1 ustawy w sprawie COVID-19, w brzmieniu obowiązującym od tego dnia, nie będzie przysługiwał już z tytułu sprawowania opieki nad dzieckiem, o którym mowa w art. 32 ust. 1 pkt 1 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, tj. dzieckiem do lat 8 – podkreśla dr Dominik Lubasz, radca prawny, wspólnik w kancelarii Lubasz i Wspólnicy. I dodaje: - Tego stanu prawnego nie zmienia rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 14 maja 2020 r. w sprawie określenia dłuższego okresu pobierania dodatkowego zasiłku opiekuńczego w celu przeciwdziałania COVID-19, zgodnie z którym dodatkowy zasiłek opiekuńczy, o którym mowa w art. 4 ust. 1 i 1a ustawy w sprawie COVID-19, będzie przysługiwał do czasu zamknięcia m.in. żłobków lub przedszkoli nie dłużej jednak niż do 14 czerwca.
Dr Lubasz tłumaczy, że stanie się tak dlatego, że w dniu, w którym zgodnie z par. 4 tego rozporządzenia, zacznie ono obowiązywać, art. 4 ust. 1 ustawy w sprawie COVID-19 będzie miał już nową treść, wykluczającą z kręgu uprawnionych wskazane osoby sprawujące opiekę nad dzieckiem do lat 8, o którym mowa we ww. art. 32 ust 1 pkt 1.
- Nie ma przy tym również znaczenia, że rozporządzenie to wydane zostało jeszcze przed wejściem w życie nowych przepisów ustawowych kształtujących brzmienie art. 4 ust. 1 ustawy w sprawie COVID-19, do którego odsyła przepis upoważniający do wydania tego rozporządzenia tj. art. 4 ust. 3 – podkreśla dr Dominik Lubasz. Gdyby jednak, jak mówi, chcieć bronić odmiennego poglądu, że rozporządzeniem przedłużono moc obowiązującą przepisu ustawowego art. 4 ust. 1 w brzmieniu obowiązującym nie w dniu rozpoczęcia obowiązywania rozporządzenia a w dniu jego wydania czy opublikowania, to trzeba byłoby dojść do jeszcze dalej idących wniosków. Mianowicie do wniosku o utracie mocy obowiązującej tego rozporządzenia w chwili wejścia w życie ustawy zmieniającej ustawę w sprawie COVID-19, tj. z dniem 25 maja 2020 r.
- Wniosek taki wynikałby z tego, że ustawa zmieniająca, w istocie dokonała modyfikacji przepisu art. 4 ust. 3 ustawy w sprawie COVID-19 upoważniającego do wydania tego rozporządzenia poprzez zmianę art. 4 ust. 1. Przepis upoważnienia wypełniany jest bowiem określoną treścią art. 4 ust. 1, do którego odsyła, a który ulega właśnie zmianie. W takiej sytuacji, jeśli prawodawca chciałby zachować moc obowiązującą takiego aktu wykonawczego, zgodnie z par. 33 ust. 1 zasad techniki prawodawczej, musiałby dojść do wniosku, że przepisy tego aktu nie są niezgodne ze znowelizowaną ustawą i dodać przepis przejściowy zachowujący czasowo w mocy taki akt, jak to uczynił choćby w art. 74 czy 75 ustawy zmieniającej w stosunku do innych aktów wykonawczych. Takiego przepisu jednak brak, co negatywnie oddziaływać mogłoby w tej interpretacji na obowiązywanie analizowanego rozporządzenia – zaznacza dr Dominik Lubasz.
Z kolei Sławomir Paruch i Jakub Grabowski z kancelarii PCS Paruch Chruściel Schiffter, jednej z wiodących kancelarii prawa HR na rynku wskazują, że rozporządzenie zostało podpisane i ogłoszone 14 maja, na 1 dzień przed ogłoszeniem tarczy 3.0, czyli w momencie, w którym nowe przepisy jeszcze z prawnego punktu widzenia nie istniały. Trudno więc mówić o tym, aby rozporządzenie przedłużało okres wypłacania zasiłku, którego nie było w chwili jego wydania – zwłaszcza, że z uzasadnienia tego rozporządzenia wynika, iż miało ono zastąpić poprzednie w związku z upływem ich obowiązywania, a nie zmianami w zasadach przyznawania zasiłku.
Sprawdź w LEX: Czy dodatkowy zasiłek opiekuńczy może być wykorzystany w wymiarze godzinowym? >
Cena promocyjna: 127.2 zł
|Cena regularna: 159 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 159 zł
Zwykły zasiłek opiekuńczy…
Adwokat dr Łucja Kobroń-Gąsiorowska z kancelarii NCKG adwokaci, wykładowca Instytutu Prawa, Administracji i Ekonomii UP w Krakowie mówi: - Nie ulega żadnej wątpliwości, iż z punktu widzenia wykładni literalnej w art. 46 ustawy zmieniającej ustawę z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych, mamy do czynienia z zawężeniem zakresu podmiotowego osób uprawnionych do otrzymania zasiłku opiekuńczego z dniem wejścia ustawy zmieniającej, tj. 25 maja 2020 r., czyli już za kilka dni. Według dr Kobroń-Gąsiorowskiej, zakres podmiotowy zmiany ogranicza się tylko do osób zwolnionych z wykonywania pracy i funkcjonariuszy zwolnionych od pełnienia służby z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem legitymującym się orzeczeniem o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności do ukończenia 18 lat albo dzieckiem z orzeczeniem o niepełnosprawności lub orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego. - Niestety w wersji, która zacznie obowiązywać w dniu 25 maja 2020 r. nie ma art. 32 ust. 1 pkt 1 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, tj. dziecka w wieku do ukończenia 8 lat – uważa dr Łucja Kobroń-Gąsiorowska. Podobnie jak Przemysław Hinc, doradca podatkowy z kancelarii PJH Doradztwo Gospodarcze.
- W tym przypadku nawet najlepsze chęci nie mogą zmienić faktu, że znowelizowana ustawa nie pozwoli rodzicom dzieci do lat ośmiu, jeśli nie są to dzieci z niepełnosprawnościami, nadal korzystać z zasiłku – potwierdza również Przemysław Hinc.
Oznacza to, że od najbliższego poniedziałku 25 maja 2020 r., jeśli rodzice nie zdecydują się na wysłanie dziecka do żłobka, przedszkola lub szkoły, będą musieli na własną rękę zatroszczyć się o opiekę dla swoich pociech. Mogą w tym celu poprosić o pomoc dziadków lub uczynną sąsiadkę. To oczywiście są wyłącznie niezobowiązujące możliwości. Mogą też, jak podkreśla Przemysław Hinc, skorzystać z instrumentów przewidzianych przez prawo pracy. Mogą zatem, jak już pisaliśmy, poprosić pracodawcę o urlop wypoczynkowy, a gdy już nie mają tego urlopu, to skorzystać z urlopu bezpłatnego. Trzeba jednak pamiętać, że zarówno urlopu wypoczynkowego, jak i urlopu bezpłatnego udziela pracodawca na wniosek pracownika i może na taki urlop, w tym okresie, nie wyrazić zgody.
Sprawdź również książkę: Tarcza antykryzysowa 1.0 - 3.0. Szczególne rozwiązania w prawie pracy, prawie urzędniczym i prawie ubezpieczeń społecznych. Komentarz >>
… nie dla rodzica, gdy placówka będzie czynna
Rodzice lub opiekunowie dziecka mogą też skorzystać z opieki nad dzieckiem w wymiarze do 60 dni w roku (jeśli jeszcze mają taki limit dni niewykorzystanych). Jednak, jak podkreśla Przemysław Hinc, tylko w przypadku nieprzewidzianego zamknięcia żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola lub szkoły, do których dziecko uczęszcza, a także w przypadku choroby niani, z którą rodzice mają zawartą umowę uaktywniającą lub dziennego opiekuna sprawujących opiekę nad dzieckiem. Nie będą jednak mogli wykorzystać tego zasiłku, gdy placówka oświatowa będzie czynna. Z uprawnienia do dni wolnych w celu sprawowania opieki będą też mogli skorzystać rodzice dziecka chorego – do ukończenia przez nie 14 roku życia – tu już nie ma znaczenia czy placówki opiekuńczo-oświatowe są czynne czy też zamknięte.
- Nierozwiązana póki co pozostaje kwestia możliwości skorzystania z zasiłku w przypadku braku miejsc w przedszkolu, do którego dziecko jest zapisane, ale z uwagi na stan epidemii i wprowadzone obostrzenia, nie zostanie przyjęte, lecz w innej placówce w tej samej miejscowości będzie wolne miejsce. I czy brak miejsc należy traktować tak samo, jak zamknięcie placówki opiekuńczo-oświatowej – podkreśla Przemysław Hinc. Jak mówi, rodzice mogą też - o ile jeszcze nie wykorzystali tej możliwości wcześniej - na podstawie art. 188 par. 1 Kodeksu pracy wnioskować o zwolnienie od pracy w wymiarze 16 godzin albo 2 dni, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia obliczanego jak wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy.
- Oczywiście jest też jeszcze jedna możliwość, ale zależy ona tylko i wyłącznie od woli ustawodawcy, który może znowelizować po raz kolejny specustawę w sprawie COVID-19 i przywrócić jej poprzednie brzmienie w tym zakresie. To będzie sprawdzian rzeczywistych intencji rządzących – dodaje Hinc.
- Na pewno zarówno pracodawcy, jak i pracownicy mogą poczuć się w tej sytuacji zdezorientowani. Z przekazu rządu wynika jedno, a z wprowadzonej ostatnio zmiany w tarczy 3.0. - co innego – zauważa Wioletta Żukowska-Czaplicka, ekspert ds. regulacji Pracodawców RP. I dodaje: - Na ten moment nie wiemy, jaka będzie ostatecznie decyzja rządu. Jednak z pewnością pracownicy i pracodawcy muszą zweryfikować swoje plany na najbliższe tygodnie.
Zarówno ZUS, jak i Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej poprosiliśmy wczoraj o wskazanie osób, które po 25 maja będą miały prawo do dodatkowego zasiłku opiekuńczego wraz z podaniem podstawy prawnej. Nadal czekamy na odpowiedź.
Czytaj również: Wolność ograniczona ustawą, chyba że strona internetowa stanowi inaczej
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
