Obecnie wysokość kwoty wolnej jest zróżnicowana i w zależności od kategorii potrąceń wynosi 60%, 50% albo 20% najniższej emerytury (renty). Jest to o wiele mniejsze zabezpieczenie niż np. z wynagrodzenia za pracę, gdzie przy potrącaniu sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne, kwotą wolną od potrąceń jest wysokość minimalnego wynagrodzenia. Duże ograniczenia są również przy egzekucji z rachunków bankowych. Natomiast świadczenia emerytalno-rentowe są bardzo słabo chronione. Nawet z najniższej emerytury czy renty komornik może prowadzić egzekucję, w efekcie czego osoby otrzymujące te świadczenia mogą pozostać bez środków do życia.

Polecamy: Polski nie stać dziś na obniżenie wieku emerytalnego

Wniesiony do Sejmu 11 grudnia 2015 r. projekt ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych zakłada zmianę brzmienia ust. 1 w art. 141 tego aktu i podniesienie kwoty wolnej od egzekucji tak, aby wolna od potrąceń była kwota emerytury i renty w wysokości najniższej emerytury lub renty, zależnie od rodzaju pobieranego świadczenia, po odliczeniu składki na ubezpieczenie zdrowotne oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych - przy potrącaniu sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne. Ma to zapewnić emerytom i rencistom ochronę prawną w zakresie gwarancji otrzymania całego najniższego świadczenia, analogiczną do tej, z jakiej korzystają pracownicy.

Od powyższej zasady przewidziano wyjątki. W myśl pierwszego z nich, w przypadku potrącenia:

1) świadczeń wypłacanych w kwocie zaliczkowej, a następnie kwoty świadczenia lub świadczeń podlegające rozliczeniu w trybie określonym w art. 98 ust. 3 ustawy o emeryturach i rentach,

2) kwoty nienależnie pobranych emerytur, rent i innych świadczeń,

3) sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie należności alimentacyjnych;

4) należności alimentacyjne potrącane na wniosek wierzyciela na podstawie przedłożonego przez niego tytułu wykonawczego;

5) kwoty nienależnie pobranych zasiłków rodzinnych lub pielęgnacyjnych oraz świadczeń rodzinnych w razie braku możliwości potrącenia z wypłacanych zasiłków rodzinnych, pielęgnacyjnych oraz świadczeń rodzinnych, wraz z odsetkami za zwłokę w ich spłacie;

6) kwoty nienależnie pobranych świadczeń z funduszu alimentacyjnego

7) zasiłki wypłacone z tytułu pomocy społecznej, jeżeli przy wypłacie zastrzeżono ich potrącanie, oraz zasiłek stały lub zasiłek okresowy wypłacone na podstawie przepisów o pomocy społecznej za okres, za który przyznano emeryturę lub rentę;

8) zasiłki i świadczenia wypłacone na podstawie przepisów o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu za okres, za który przyznano prawo do emerytury lub renty

- wolna od potrąceń będzie kwota w wysokości 75% najniższej emerytury lub renty po odliczeniu składki na ubezpieczenie zdrowotne oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych.

Drugi wyjątek zakłada natomiast, iż w razie potrącenia należności z tytułu odpłatności za pobyt osób uprawnionych do świadczeń w domach pomocy społecznej, zakładach opiekuńczo-leczniczych lub zakładach pielęgnacyjno-opiekuńczych - na wniosek dyrektorów tych placówek, wolna od potrąceń będzie kwota w wysokości 30% najniższej emerytury lub renty po odliczeniu składki na ubezpieczenie zdrowotne oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych.