Odpowiedź
Rolą pracodawcy jest zapoznanie pracowników z oceną ryzyka zawodowego, jak również z jej aktualizacją. Przepisy nie regulują w sposób szczególny, w jakiej formie należy potwierdzić fakt zapoznania się z zaktualizowaną oceną ryzyka, wskazując w sposób ogólny na obowiązek informowania pracowników o ryzyku zawodowym. W braku szczególnych regulacji należy przyjąć, że każda metoda potwierdzenia zapoznania pracowników z aktualizacją oceny ryzyka, w ramach której pracownicy potwierdzą, iż pracodawca dopełnił ciążącego na nim obowiązku będzie dobra – i żadna nie będzie mogła być zakwestionowana w przypadku kontroli. Tym samym posługiwanie się zbiorczą listą pracowników wydaje się być dopuszczalne.
Uzasadnienie
Przepisy art. 2071 § pkt 1 i 2 ustawy z 26.06.1974 r. – Kodeks pracy (Dz.U. z 2016 r. poz. 1666 ze zm.) - dalej k.p. wskazują, iż obowiązkiem pracodawcy jest przekazywanie pracownikom informacji w zakresie zagrożeń dla zdrowia i życia występujących w zakładzie pracy na poszczególnych stanowiskach pracy, w tym o zasadach postępowania w sytuacjach awaryjnych zagrażających zdrowiu i życiu, jak również o działaniach ochronnych i zapobiegawczych zmierzających do ograniczenia lub wyeliminowania zagrożeń. Pochodną powyższych zasad jest regulacja zawarta w art. 226 k.p. Zgodnie z przywołanym przepisem, pracodawca jest obowiązany do dokonania oceny ryzyka związanego z wykonywaną pracą, jak również stosowania niezbędnych środków profilaktycznych. Należy zwrócić uwagę na § 39 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26.09.1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650 ze zm.) – dalej r.b.h.p. Zgodnie z nim, pracodawca ocenia ryzyko zawodowe występujące przy wykonywanych pracach, w szczególności przy doborze wyposażenia stanowisk i miejsc pracy, stosowanych substancji i preparatów chemicznych, biologicznych, rakotwórczych lub mutagennych oraz zmianie organizacji pracy. Podczas oceny ryzyka zawodowego uwzględnia się wszystkie czynniki środowiska pracy występujące przy wykonywanych pracach oraz sposoby wykonywania prac.
Mimo, iż przepisy regulujące problematykę oceny ryzyka zawodowego nie są kompleksowe, wynika z nich jednoznacznie, że ocena ryzyka powinna być należycie udokumentowana. Dokumentacja ta powinna zawierać szereg informacji, o których mowa w § 39a ust 3 r.b.h.p. Wspomniany przepis posługuje się zwrotem „pracodawca prowadzi dokumentację oceny ryzyka zawodowego oraz zastosowanych niezbędnych środków profilaktycznych”. Należy uznać, że przeprowadzenie oceny ryzyka zawodowego nie ma charakteru jednorazowego, lecz jest procesem ciągłym. Prowadzenie dokumentacji oznacza, że ocena ryzyka zawodowego ma charakter ciągły, a nie jednorazowy, podlegając tym samym aktualizacji.
Przepis art. 226 k.p. nie wskazuje sposobu dokumentowania faktu zapoznania pracowników z oceną ryzyka. Stosowaną praktyką jest podpisywanie prze pracowników oświadczeń lub deklaracji potwierdzających fakt zapoznania ich z oceną ryzyka oraz jej aktualizacją. Pytanie czy pracodawca może – kierując się zasadą szybkości i prostoty postępowania, posługiwać się zbiorczymi zestawieniami pracowników, w ramach których każdy własnym podpisem potwierdzi fakt zapoznania się z aktualizacją oceny ryzyka. W braku szczególnej, narzuconej przez przepisy i jedynie słusznej formy dokumentowania zapoznania pracowników z oceną ryzyka (i jej aktualizacją) można przyjąć, że posłużenie się zbiorczą listą nie będzie postępowaniem nieprawidłowym. Należy pamiętać, że lista taka powinna zawierać podpisy wszystkich pracowników zapoznanych z aktualizacją oceny. Nie jest prawidłową praktyką sporządzenie przez pracodawcę listy pracowników oraz zamieszczenie informacji, iż zostali oni zapoznani z aktualizacją oceny ryzyka zawodowego.
Obowiązki z zakresu przeprowadzenia oceny, jej udokumentowania oraz zapoznania pracowników podlegają szczególnej kontroli PIP. Nie można wykluczyć, uwzględniając fakt, iż inspektor pracy jest organem niezależnym, że w trakcie kontroli zaleci on stosowanie np. imiennych oświadczeń zamiast list zbiorczych potwierdzających zapoznanie pracowników z aktualizacją oceny ryzyka. Z całą pewnością zastosowanie zbiorczej listy, w której pracownicy potwierdzą fakt zapoznania z aktualizacją nie pozwoli inspektorowi na sformułowanie zarzutu braku dopełnienia przez pracodawcę obowiązku zapoznania pracowników z aktualizacją oceny ryzyka zawodowego. Dyskusji może podlegać forma wykazania tego faktu, co nie daje podstaw do wydania przez inspektora nakazu zapoznania pracowników z aktualizacją oceny.
Sebastian Kryczka, autor współpracuje z publikacją Serwis BHP.
Odpowiedzi udzielono: 24 lipca 2017 r.
