Pytanie pochodzi z publikacji Serwis BHP

Czy pralnia chemiczna ma obowiązek prać zgodnie z zasadami HACCP?

Czy taki zapis powinien znaleźć się w umowie o świadczenie usług pralniczych?

Odzież, którą oddajemy do prania pochodzi z działów: piekarnia/ciastkarnia, mięso, wędliny/sery, ryby, warzywa/owoce.

Na jakiej podstawie prawnej taki zapis powinien się w umowie?

Odpowiedź

Przepisy prawa nie obligują pralni, jako podmiotów świadczących usługi pralnicze, aby dostosowywały technologię prania do rodzaju odzieży, występujących na niej zabrudzeń, czy też wymagań higieniczno-sanitarnych, jakie powinny spełniać jej użytkownicy.

Wybór odpowiedniego usługodawcy (w tym przypadku pralni) spoczywa na podmiocie zlecającym, który – jako zobowiązany do spełnienia określonych wymagań (czy to prawnych, czy jakościowych) – powinien dołożyć wszelkich starań, aby zamawiając w konkretnej firmie określoną usługę miał pewność, że zostanie ona wykonana zgodnie ze standardami obowiązującymi u zlecającego tę usługę. Dotyczy to w szczególności przedsiębiorców, którzy prowadząc działalność handlową i/lub gastronomiczną, zobligowani są do przestrzegania norm wynikających z systemu HACCP.

Uważam więc, że w opisanym przypadku wskazanym byłoby wprowadzenie stosownych zapisów do umowy na świadczenie usług pralniczych.

Uzasadnienie

Stosownie do art. 59 ust. 1 ustawy z 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 136, poz. 914 z późn. zm.), podmioty działające na rynku spożywczym są obowiązane przestrzegać w zakładach wymagań higienicznych określonych w przepisach rozporządzenia (WE) nr 852/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie higieny środków spożywczych (Dz. Urz. UE L 139 z 30.04.2004, s. 1 z późn. zm.) - dalej rozporządzenie nr 852/2004.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 rozporządzenia nr 852/2004, podmioty prowadzące przedsiębiorstwa spożywcze opracowują, wykonują i utrzymują stałą procedurę lub procedury na podstawie zasad HACCP. Zasady te obejmują:

a) określanie wszelkich zagrożeń, którym należy zapobiec, wyeliminować lub ograniczyć do akceptowalnych poziomów,

b) określanie krytycznych punktów kontroli w działaniu lub działaniach, w których kontrola jest konieczna do zapobieżenia lub wyeliminowania zagrożenia lub do ograniczenia go do akceptowalnych poziomów,

c) ustanowienie limitów w krytycznych punktach kontroli, które oddzielają poziom akceptowalny od nieakceptowalnego w celu zapobieżenia, wyeliminowania lub ograniczenia zidentyfikowanych zagrożeń,

d) ustanowienie i wprowadzenie w życie skutecznych procedur monitorowania w krytycznych punktach kontroli,

e) ustanowienie działań naprawczych, gdy monitoring wykazuje, że krytyczny punkt kontroli jest poza kontrolą,

f) ustanowienie procedur, które powinny być regularnie wykonywane, w celu sprawdzenia, czy środki wyszczególnione w lit. a) - e) działają skutecznie; oraz

g) ustanowienie dokumentów i archiwów proporcjonalnych do charakteru i rozmiaru przedsiębiorstwa spożywczego w celu wykazania skutecznego stosowania środków wyszczególnionych w lit. a) - f).

Ponadto, podmioty działające w branży spożywczej, zobowiązane są zapewnić przestrzeganie podstawowych zasad dobrej praktyki higienicznej (GHP), a więc – jak to określa rozporządzenie – działań, które muszą być podjęte, i warunki higieniczne, które muszą być spełniane i kontrolowane na wszystkich etapach produkcji lub obrotu, aby zapewnić bezpieczeństwo żywności, a także zasad dobrej praktyki produkcyjnej (GMP), a więc działań, które muszą być podjęte, i warunki, które muszą być spełniane, aby produkcja żywności odbywała się w sposób zapewniający bezpieczeństwo żywności, zgodnie z jej przeznaczeniem, a w odniesieniu do produkcji materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością. Chodzi tu w szczególności o przestrzeganie zasad obejmujących kwestie rozmieszczenia i wyposażenia pomieszczeń, dobór odpowiedniego wyposażenia technicznego, procedury mycia, dezynfekcji i konserwacji maszyn i urządzeń, szkoleń oraz higieny pracowników.

Jednym z obowiązków personelu pracującego w styczności z żywnością jest utrzymywanie wysokiego stopnia czystości osobistej i noszenie odpowiednich, czystych i, tam gdzie jest to wymagane, ochronnych okryć wierzchnich. Naturalnie odzież ta powinna być regularnie prania, a pranie to powinien zapewnić pracodawca.

Z uwagi na aspekty ekonomiczno-organizacyjne, pracodawcy przeważnie zlecają świadczenie usług pralniczych wyspecjalizowanym podmiotom zewnętrznym, które jako profesjonalne, teoretycznie powinny świadczyć te usługi z dostosowaniem odpowiedniej technologii do istniejących wymagań prawnych i/lub jakościowych. Teoretycznie, bowiem żaden przepis prawa nie obliguje podmiotu świadczącego usługi pralnicze, aby dostosowywał technologię prania do rodzaju odzieży, występujących na niej zabrudzeń, czy też wymagań higieniczno-sanitarnych, jakie powinny spełniać jej użytkownicy. To zlecający usługi, a więc w tym przypadku przedsiębiorca działający w branży spożywczej, będąc zobowiązanym do spełnienia określonych wymagań systemu HACCP, powinien zawierając umowę na świadczenie tych usług, odpowiednio je doprecyzować. Należy bowiem przypomnieć, że to strony umowy, zgodnie z zasadą swobody umów zawartą w art. 3531 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 121), kształtują stosunek prawny i mogą to robić według swego uznania pod warunkiem, że jego treść lub cel nie sprzeciwiają się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.

Mając na uwadze powyższe, dopiero wtedy, gdy zleceniodawca (przedsiębiorca działający w branży spożywczej) odpowiednio umówi się ze zleceniobiorcą (w tym przypadku pralnią), że odzież, która będzie przekazywana do prania, zostanie poddana odpowiedniemu procesowi technologicznemu, który będzie spełniał wymagania systemu HACCP, to będzie mógł oczekiwać, że wymagania te zostały spełnione. Ponadto, w przypadku niedopełnienia obowiązków przez pralnię (nienależytego wykonania usługi), a tym samym narażenia przedsiębiorcy na szkodę, będzie miał prawo do dochodzenia stosownego odszkodowania.

Maciej Ambroziewicz, autor współpracuje z publikacją Serwis BHP.

Odpowiedzi udzielono: 6 października 2014 r.