Nasza pracownica będąca w ciąży, mająca termin porodu na 5 czerwca 2009 r., w kwietniu chce otworzyć działalność gospodarczą jednocześnie pracując nadal na obecnym stanowisku pracy w pełnym etacie.
Czy pracownica, będąc na a) zwolnieniu lekarskim, b) na urlopie macierzyńskim, może otworzyć działalność, czy są jakieś przeciwwskazania, np. ze strony ZUS? A jeśli otworzy działalność i nadal będzie pracowała na dawnym stanowisku pracy, to czy w swoim zakładzie pracy może wziąć zwolnienie?
Wykonywanie pracy zarobkowej (w tym działalności gospodarczej) w okresie orzeczonej niezdolności do pracy, za który pracownik pobiera zasiłek chorobowy lub świadczenie rehabilitacyjne z ubezpieczenia chorobowego, pozbawia go prawa do tego zasiłku lub świadczenia. Natomiast pracownik, który w okresie pobierania zasiłku macierzyńskiego wykonuje pracę zarobkową nie traci przez to prawa do przedmiotowego zasiłku.
Stosownie do art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 31, poz. 267, z późn. zm.) - dalej u.ś.p., wykonywanej przez ubezpieczonego pracy zarobkowej w okresie orzeczonej niezdolności do pracy powoduje utratę prawa do zasiłku chorobowego za cały ten okres. Z uwagi na art. 22 u.ś.p. wyżej przytoczony przepis znajduje zastosowanie także do ubezpieczonego pobierającego świadczenie rehabilitacyjne.
W orzecznictwie sądowym (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 kwietnia 2005 r., sygn. akt I UK 370/04) prezentowany jest pogląd, że pracą zarobkową, której wykonywanie w okresie orzeczonej niezdolności do pracy powoduje utratę prawa do zasiłku chorobowego lub świadczenia rehabilitacyjnego jest każda aktywność ludzka zmierzająca do osiągnięcia zarobku, w tym pozarolnicza działalność gospodarcza, choćby nawet polegająca na czynnościach nieobciążających w istotny sposób organizmu przedsiębiorcy i zarazem pracownika pozostającego na zwolnieniu lekarskim. Stąd też wykonywanie przez pracownika w okresie orzeczonej niezdolności do pracy pozarolniczej działalności gospodarczej powoduje utratę przez niego prawa do zasiłku chorobowego lub świadczenia rehabilitacyjnego za cały okres tej niezdolności.
Inaczej rzecz się ma z pracownikiem, który w okresie pobierania zasiłku macierzyńskiego rozpoczyna wykonywać pozarolniczą działalność gospodarczą. Okoliczność wykonywania przez takiego pracownika pracy zarobkowej nie pozbawia go prawa do zasiłku macierzyńskiego, gdyż do tego zasiłku nie stosuje się art. 17 ust. 1 u.ś.p.
Niezależnie od powyższego należy również mieć na względzie konsekwencji prawnych, jakie w zakresie podlegania ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu mogą wiązać się z wykonywaniem przez pracownika pozarolniczej działalności gospodarczej w okresie pobierania zasiłku chorobowego, świadczenia rehabilitacyjnego lub zasiłku macierzyńskiego.
Pracownik, który jest zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy bądź pomimo tego, że wykonuje pracę na cześć etatu, ma zagwarantowane w umowie o pracę wynagrodzenie co najmniej równe kwocie minimalnego wynagrodzenia, z tytułu wykonywanej - w okresie orzeczonej niezdolności do pracy - pozarolniczej działalności gospodarczej nie podlega obowiązkowi ubezpieczeń społecznych. Nie zmienia tego okoliczność, iż w okresie przebywania na zwolnieniu lekarskim jego podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu stosunku pracy może być niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia. Taka interpretacja art. 9 ust. 1a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 11, poz. 74, z późn. zm.) - dalej u.s.u.s., regulującego m.in. zbieg takich tytułów do ubezpieczeń społecznych jak stosunek pracy i pozarolnicza działalność gospodarcza, została przyjęta przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej w pismach z dnia 15 grudnia 2002 r., znak: U.520-197/02 oraz z dnia 12 marca 2003 r., znak: U.520-39/03. Obowiązkowe natomiast z tytułu wykonywanej w takich okolicznościach pozarolniczej działalności gospodarczej jest ubezpieczenie zdrowotne, o czym przesądza art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. c) w związku z art. 5 pkt 21) oraz art. 82 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027, z późn. zm.) - dalej u.ś.o.z.
Rozpoczęcie przez pracownika pobierającego zasiłek macierzyński z tytułu stosunku pracy wykonywania pozarolniczej działalności gospodarczej sprawia, że zgodnie z art. 9 ust. 6 u.s.u.s. pracownik taki podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym z tytułu tej działalności. W takim przypadku pobieranie zasiłku macierzyńskiego nie stanowi już tytułu do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych, a pracownik ma obowiązek zawiadomić pracodawcę o tym, że posiada inny tytuł rodzący obowiązek ubezpieczeń społecznych, tj. pozarolniczą działalność gospodarczą. Działalność gospodarczą stanowi w takiej sytuacji - zgodnie z art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. c) w związku z art. 5 pkt 21) u.ś.o.z. - także tytuł do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego.
Czy pracownica, będąc na a) zwolnieniu lekarskim, b) na urlopie macierzyńskim, może otworzyć działalność, czy są jakieś przeciwwskazania, np. ze strony ZUS? A jeśli otworzy działalność i nadal będzie pracowała na dawnym stanowisku pracy, to czy w swoim zakładzie pracy może wziąć zwolnienie?
Wykonywanie pracy zarobkowej (w tym działalności gospodarczej) w okresie orzeczonej niezdolności do pracy, za który pracownik pobiera zasiłek chorobowy lub świadczenie rehabilitacyjne z ubezpieczenia chorobowego, pozbawia go prawa do tego zasiłku lub świadczenia. Natomiast pracownik, który w okresie pobierania zasiłku macierzyńskiego wykonuje pracę zarobkową nie traci przez to prawa do przedmiotowego zasiłku.
Stosownie do art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 31, poz. 267, z późn. zm.) - dalej u.ś.p., wykonywanej przez ubezpieczonego pracy zarobkowej w okresie orzeczonej niezdolności do pracy powoduje utratę prawa do zasiłku chorobowego za cały ten okres. Z uwagi na art. 22 u.ś.p. wyżej przytoczony przepis znajduje zastosowanie także do ubezpieczonego pobierającego świadczenie rehabilitacyjne.
W orzecznictwie sądowym (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 kwietnia 2005 r., sygn. akt I UK 370/04) prezentowany jest pogląd, że pracą zarobkową, której wykonywanie w okresie orzeczonej niezdolności do pracy powoduje utratę prawa do zasiłku chorobowego lub świadczenia rehabilitacyjnego jest każda aktywność ludzka zmierzająca do osiągnięcia zarobku, w tym pozarolnicza działalność gospodarcza, choćby nawet polegająca na czynnościach nieobciążających w istotny sposób organizmu przedsiębiorcy i zarazem pracownika pozostającego na zwolnieniu lekarskim. Stąd też wykonywanie przez pracownika w okresie orzeczonej niezdolności do pracy pozarolniczej działalności gospodarczej powoduje utratę przez niego prawa do zasiłku chorobowego lub świadczenia rehabilitacyjnego za cały okres tej niezdolności.
Inaczej rzecz się ma z pracownikiem, który w okresie pobierania zasiłku macierzyńskiego rozpoczyna wykonywać pozarolniczą działalność gospodarczą. Okoliczność wykonywania przez takiego pracownika pracy zarobkowej nie pozbawia go prawa do zasiłku macierzyńskiego, gdyż do tego zasiłku nie stosuje się art. 17 ust. 1 u.ś.p.
Niezależnie od powyższego należy również mieć na względzie konsekwencji prawnych, jakie w zakresie podlegania ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu mogą wiązać się z wykonywaniem przez pracownika pozarolniczej działalności gospodarczej w okresie pobierania zasiłku chorobowego, świadczenia rehabilitacyjnego lub zasiłku macierzyńskiego.
Pracownik, który jest zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy bądź pomimo tego, że wykonuje pracę na cześć etatu, ma zagwarantowane w umowie o pracę wynagrodzenie co najmniej równe kwocie minimalnego wynagrodzenia, z tytułu wykonywanej - w okresie orzeczonej niezdolności do pracy - pozarolniczej działalności gospodarczej nie podlega obowiązkowi ubezpieczeń społecznych. Nie zmienia tego okoliczność, iż w okresie przebywania na zwolnieniu lekarskim jego podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu stosunku pracy może być niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia. Taka interpretacja art. 9 ust. 1a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 11, poz. 74, z późn. zm.) - dalej u.s.u.s., regulującego m.in. zbieg takich tytułów do ubezpieczeń społecznych jak stosunek pracy i pozarolnicza działalność gospodarcza, została przyjęta przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej w pismach z dnia 15 grudnia 2002 r., znak: U.520-197/02 oraz z dnia 12 marca 2003 r., znak: U.520-39/03. Obowiązkowe natomiast z tytułu wykonywanej w takich okolicznościach pozarolniczej działalności gospodarczej jest ubezpieczenie zdrowotne, o czym przesądza art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. c) w związku z art. 5 pkt 21) oraz art. 82 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027, z późn. zm.) - dalej u.ś.o.z.
Rozpoczęcie przez pracownika pobierającego zasiłek macierzyński z tytułu stosunku pracy wykonywania pozarolniczej działalności gospodarczej sprawia, że zgodnie z art. 9 ust. 6 u.s.u.s. pracownik taki podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym z tytułu tej działalności. W takim przypadku pobieranie zasiłku macierzyńskiego nie stanowi już tytułu do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych, a pracownik ma obowiązek zawiadomić pracodawcę o tym, że posiada inny tytuł rodzący obowiązek ubezpieczeń społecznych, tj. pozarolniczą działalność gospodarczą. Działalność gospodarczą stanowi w takiej sytuacji - zgodnie z art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. c) w związku z art. 5 pkt 21) u.ś.o.z. - także tytuł do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego.