Odpowiedź
Za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą. Fakt, że pracownik zgłosił wypadek po pewnym czasie, i że pracował kilka dni po rzekomym zaistnieniu zdarzenia nie pozwala z góry zakwestionować, bez przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego, iż zdarzenie miało związek z pracą i było nagłe.
Uzasadnienie
Dla uznania zdarzenia za wypadek przy pracy konieczne jest spełnienie przesłanek określonych w art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych – dalej u.u.s.w.p. Za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą, tj.:
1) podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych;
2) podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia;
3) w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.
Kwalifikując zdarzenie jako wypadek przy pracy, należy przeanalizować, czy spełnione zostały wszystkie przesłanki z definicji wypadku przy pracy. Przesłanki te zostały zdefiniowane w sposób następujący:
1) nagłość – czas nieprzekraczający jednej zmiany roboczej (por. wyrok wyrok SN z dnia 30 czerwca 1999 r., II UKN 24/99, OSNP 2000, nr 18, poz. 697),
2) przyczyna zewnętrzna – czynnik zewnętrzny pochodzący spoza organizmu poszkodowanego, zdolny – w istniejących warunkach – wywołać szkodliwe skutki, w tym także pogorszyć stan zdrowia pracownika dotkniętego już schorzeniem samoistnym (por. wyrok SN z dnia 18 sierpnia 1999 r., II UKN 87/99, OSNP 2000, nr 20, poz. 760),
3) uraz – uszkodzenie tkanek ciała lub narządów człowieka wskutek działania czynnika zewnętrznego (art. 2 pkt 13 u.u.s.w.p.).
Zgodnie z ukształtowanym orzecznictwem Sądu Najwyższego, wniosek pracownika o ustalenie okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy może być zgłoszony w każdym czasie, jeżeli pracownik ma w tym interes prawny. Żądanie takiego ustalenia nie ulega przedawnieniu na podstawie art. 291 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy - dalej k.p. (por. orzeczenia SN z dnia: 26 maja 1981 r., III PRN 18/81; 4 sierpnia 1981 r., III PRN 25/81; 18 listopada 1982 r., II PRN 25/82). Bieg terminu przedawnienia roszczeń rozpocznie się z dniem uznania zdarzenia za wypadek przy pracy.
Okoliczności i przyczyny zdarzenia, zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 1 lipca 2009 r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy – dalej r.u.o.p.w., ustala zespół powypadkowy. Ten zespół ma obowiązek ustalić, czy uraz mógł zaistnieć w trakcie wykonywania pracy. W celu kwalifikacji zdarzenia zespół powinien wysłuchać poszkodowanego, świadków wypadku oraz zebrać inne dowody dotyczące wypadku (§ 7 ust. 1 r.u.o.p.w). Poszkodowany pracownik w toku dochodzenia powinien wskazać dowody że do urazu doszło w czasie wykonywania pracy, a nie w innych okolicznościach.
Fakt, że pracownik zgłosił wypadek po pewnym czasie, i że pracował kilka dni po rzekomym zaistnieniu zdarzenia nie pozwala z góry zakwestionować, iż zdarzenie miało związek z pracą i było nagłe. Zdarzają się bowiem sytuacje, że doznany uraz ujawnia się z opóźnieniem, co sprawia, że poszkodowany zgłasza się do lekarza nawet po kilku dniach od doznania urazu.
Jeżeli zdaniem zespołu powypadkowego nie ma podstaw do uznania, że uraz powstał albo był wynikiem zdarzenia wypadkowego, nie powinien uznać zgłoszonego zdarzenia za wypadek przy pracy. Jeżeli zdarzenie nie zostanie uznane za wypadek przy pracy, poszkodowanemu przysługuje odwołanie do sądu. W wyroku z dnia 5 czerwca 2007 r., I UK 8/07 Sąd Najwyższy stwierdził: "powództwo o ustalenie, że konkretne zdarzenie było wypadkiem przy pracy jest dopuszczalne na podstawie art. 189 k.p.c. (...) uznanie bądź nieuznanie konkretnego zdarzenia za wypadek przy pracy w protokole powypadkowym jest ostatecznie wyrazem stanowiska pracodawcy, natomiast poszkodowany bądź rodzina zmarłego pracownika o tyle ma wpływ na to stanowisko, że w trakcie ustalania okoliczności i przyczyn wypadku może zgłaszać uwagi do ustaleń zawartych w protokole powypadkowym, które mogą lecz nie muszą być uwzględnione przez pracodawcę" (§ 13 ust. 2 i 4 r.u.o.p.w.). Wówczas sąd mający do dyspozycji więcej środków dowodowych (zeznania poszkodowanego, świadków, opinia biegłych) będzie dokonywał rozstrzygnięcia omawianym zakresie.
Grzegorz Łyjak
Odpowiedzi udzielono: 13 października 2016 r.
Czy opóźnienie w zgłoszeniu zdarzenia wypadkowego wpływa na dopuszczalność uznania go za wypadek przy pracy?
Pytanie pochodzi z publikacji Serwis BHPPracownica zgłosiła zdarzenie wypadkowe po 5 dniach. Trafiła do szpitala z bólem oka. Tam lekarz wyczyścił oko z ciała obcego metalicznego. Na tej podstawie pracownica zgłosiła wypadek przy pracy. Pracownica nie była w stanie określić dokładnie, kiedy ciało obce dostało się do oczu (wie tylko, kiedy odmuchiwała narzędzie z opiłków metalowych - obowiązek używania okularów ochronnych). Datę zdarzenia podała wtedy, kiedy rozpoczęło ją boleć oko. Pierwszy ból oka poczuła w domu po 2 godzinach od skończonej pracy. W takim stanie pracowała 5 dni.Czy została spełniona definicja nagłości i związku z pracą?
