W warunkach konkurencji na rynku kwestie bezpieczeństwa pracy coraz silniej wpływają na sprawy ekonomiczne, dlatego pojęcie „bezpieczeństwa pracowników” należy poszerzyć i mówić o „bezpieczeństwie przedsiębiorstwa”, gdyż każde zakłócenie w jego funkcjonowaniu (a każdy wypadek jest takim zakłóceniem) powoduje określone straty. Innymi słowy, dla przedsiębiorstwa „bezpiecznie” oznacza „bez strat możliwych do uniknięcia”.

Urazy i choroby pracowników to tylko część strat ponoszonych przez przedsiębiorstwa w wyniku wypadków. Ograniczenie strat skutkuje przede wszystkim poprawą wyników ekonomicznych przedsiębiorstwa. Również dla pracowników – choć nie zawsze jest to przez nich rozumiane - obie sprawy są ważne: ochrona ich zdrowia i życia oraz wyniki przedsiębiorstwa, które daje im pracę i zarobek. Brak dostatecznego panowania nad poziomem strat może prowadzić do upadku przedsiębiorstwa. Znane są przypadki, że jeden poważny wypadek (katastrofa) wystarczył, aby upadło duże przedsiębiorstwo.

Obowiązujące wymagania bhp podczas robót budowlanych określa w szczególności rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 6 lutego 2003 r. (Dz. U. Nr 47, poz. 401) – dalej r.b.h.r.b. Zgodnie z r.b.h.r.b. wykonawcy, czyli „uczestnicy procesu budowlanego” są obowiązani współdziałać ze sobą w zakresie bhp w procesie przygotowania i realizacji budowy. Zwykle bowiem na każdym większym placu budowy pracują równocześnie różni wykonawcy i podwykonawcy. W związku z tym jednym z najważniejszych problemów jest zapewnienie takiej koordynacji prac wykonywanych przez pracowników podległych różnym pracodawcom, żeby nie powodowali oni wzajemnych zagrożeń.

Bezpośredni nadzór nad bhp na budowie sprawują: kierownik robót oraz mistrz budowlany – zgodnie z zakresem obowiązków. Stanowiska pracy powinny umożliwiać swobodę ruchu, niezbędną do wykonywania pracy, a stanowiska pracy o niestałym charakterze, jak np. rusztowania, ruchome podesty robocze, należy poddawać sprawdzeniu pod względem ich stabilności, zamocowań oraz zabezpieczeń przed upadkiem osób i przedmiotów. Sprawdzenie należy przeprowadzić po każdej zmianie usytuowania, po każdej przerwie w pracy trwającej dłużej niż 7 dni, a dla stanowisk usytuowanych na zewnątrz budynku - po silnym wietrze, opadach śniegu lub oblodzeniu. Stan techniczny narzędzi i urządzeń pomocniczych powinny być codziennie sprawdzone przez kierownika robót lub mistrza. Wszystkie osoby przebywające na terenie budowy obowiązuje stosowanie niezbędnych środków ochrony indywidualnej (kasków, rękawic, obuwia ochronnego itp.).

Montaż rusztowań i ruchomych podestów roboczych oraz ich eksploatacja i demontaż powinny być wykonywane zgodnie z instrukcją producenta albo projektem indywidualnym oraz wymaganiami określonymi w r.b.h.r.b. Montaż, eksploatacja i demontaż rusztowań są zabronione, jeżeli o zmroku nie zapewniono oświetlenia pozwalającego na dobrą widoczność, w czasie gęstej mgły, opadów deszczu, śniegu oraz gołoledzi oraz w czasie burzy lub wiatru o prędkości przekraczającej 10 m/s.

Osoby zatrudnione przy montażu i demontażu rusztowań oraz monterzy ruchomych podestów roboczych powinni posiadać wymagane uprawnienia. Użytkowanie rusztowania jest dopuszczalne po dokonaniu jego odbioru przez kierownika budowy lub uprawnioną osobę. Usytuowanie rusztowania w obrębie ciągów komunikacyjnych wymaga zgody właściwych organów nadzorujących te ciągi oraz zastosowania wymaganych środków bezpieczeństwa.

Przed przystąpieniem do prac na wysokości (np. na dachach i rusztowaniach), przy których zdarza się najwięcej wypadków, należy dokonać szczegółowych oględzin dachu i stwierdzić, czy istniejące konstrukcje jak: kominy, balustrady, gzymsy, ławy kominiarskie, itp. mają odpowiednią wytrzymałość pozwalającą na mocowanie do nich lin, zabezpieczeń, osłon, podestów, itp.

Edward Kołodziejczyk