Rozporządzenie określa:

  1. tryb, metody, rodzaj i częstotliwość wykonywania badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy;
  2. przypadki, w których jest konieczne prowadzenie pomiarów ciągłych;
  3. wymagania, jakie powinny spełniać laboratoria wykonujące badania i pomiary;
  4. sposób rejestrowania i przechowywania wyników badań i pomiarów;
  5. wzory dokumentów oraz sposób udostępniania wyników badań i pomiarów pracownikom.

Zgodnie z r.b.p.c. pracodawca powinien wskazać czynniki szkodliwe dla zdrowia w środowisku pracy, dla których wykonuje się badania i pomiary, po przeprowadzeniu rozpoznania źródeł ich emisji oraz warunków wykonywania pracy, które mają wpływ na poziom stężeń lub natężeń tych czynników lub na poziom narażenia na oddziaływanie tych czynników, ze szczególnym uwzględnieniem:

  1. rodzaju tych czynników oraz ich właściwości;
  2. procesów technologicznych i ich parametrów;
  3. wyposażenia technicznego, w tym maszyn, urządzeń, instalacji i narzędzi, które mogą być źródłem emisji czynników szkodliwych dla zdrowia, z uwzględnieniem wyników pomiarów tej emisji dostarczanych przez producentów;
  4. środków ochrony zbiorowej i danych dotyczących ich użytkowania;
  5. organizacji pracy i sposobu wykonywania pracy;
  6. rzeczywistego czasu narażenia na oddziaływanie czynników szkodliwych dla zdrowia, z uwzględnieniem obowiązującego u pracodawcy systemu i rozkładu czasu pracy.

Należy dodać oczywiście, że pracodawca powinien skonsultować z pracownikami lub ich przedstawicielami, w trybie przyjętym u danego pracodawcy, działania dotyczące:

  1. rozpoznania i typowania czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy;
  2. wykonywania badań, pomiarów i pobierania próbek tych czynników na stanowisku pracy.

Częstotliwość wykonywania badań i pomiarów czynników szkodliwych – ogólne wymagania

Dla ustalonych rodzajów czynników szkodliwych dla zdrowia, badania i pomiary czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy powinny być wykonane przez pracodawcę nie później niż w terminie 30 dni od dnia rozpoczęcia działalności.
W przypadku występowania szkodliwego dla zdrowia czynnika chemicznego lub pyłu, z wyjątkiem czynnika o działaniu rakotwórczym lub mutagennym, badania i pomiary powinny być wykonywane:

  1. co najmniej raz na dwa lata - jeżeli podczas ostatniego badania i pomiaru stwierdzono stężenie czynnika szkodliwego dla zdrowia powyżej 0,1 do 0,5 wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDS), określonego w przepisach wydanych na podstawie art. 228 § 3 k.p., zwanego dalej "NDS",
  2. co najmniej raz w roku - jeżeli podczas ostatniego badania i pomiaru stwierdzono stężenie czynnika szkodliwego dla zdrowia powyżej 0,5 wartości NDS.

W przypadku występowania szkodliwego dla zdrowia czynnika chemicznego, dla którego została ustalona wartość najwyższego dopuszczalnego stężenia pułapowego (NDSP), określonego w przepisach wydanych na podstawie art. 228 § 3 k.p., pracodawca powinien wykonać we własnym zakresie pomiary ciągłe stężenia tego czynnika za pomocą urządzeń lub z uwzględnieniem procedur spełniających wymagania określone w Polskiej Normie PN-EN 482 lub normie ją zastępującej.
Jeśli pracodawca zatrudnia pracowników w narażeniu na czynniki o działaniu rakotwórczym lub mutagennym, o którym mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 222 § 3 k.p., badania i pomiary powinny być wykonywane z większą częstotliwością, a mianowicie:

  1. co najmniej raz na sześć miesięcy - jeżeli podczas ostatniego badania i pomiaru stwierdzono stężenie czynnika o działaniu rakotwórczym lub mutagennym powyżej 0,1 do 0,5 wartości NDS;
  2. co najmniej raz na trzy miesiące - jeżeli podczas ostatniego badania i pomiaru stwierdzono stężenie czynnika o działaniu rakotwórczym lub mutagennym powyżej 0,5 wartości NDS.

W przypadku narażenia na pył zawierający azbest, badania i pomiary pracodawca wykonuje co najmniej raz na trzy miesiące. Jeżeli wyniki dwóch ostatnich badań i pomiarów nie przekroczyły 0,5 wartości NDS, częstotliwość ta może być zmniejszona do co najmniej razu na sześć miesięcy.
Analizując częstotliwość wykonywania badań i pomiarów czynników szkodliwych, należy pamiętać o tym, że w sytuacji, gdy wyniki dwóch ostatnich badań i pomiarów szkodliwych dla zdrowia czynników chemicznych lub pyłów wykonanych w odstępie co najmniej dwóch lat, a w przypadku czynników o działaniu rakotwórczym lub mutagennym wykonanych w odstępie co najmniej sześciu miesięcy, nie przekroczyły 0,1 wartości NDS, pracodawca może odstąpić od wykonywania badań i pomiarów.
Ponadto badania i pomiary chemicznych i fizycznych czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy należy wykonać każdorazowo, jeżeli nastąpiły zmiany w wyposażeniu technicznym, w procesie technologicznym lub w warunkach wykonywania pracy, które mogły mieć wpływ na zmianę poziomu emisji, poziomu narażenia albo wystąpiły okoliczności, które uzasadniają ich ponowne wykonanie.

Wymagania, jakie powinny spełniać laboratoria wykonujące badania i pomiary czynników szkodliwych

Badania i pomiary czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy wykonują laboratoria, które uzyskały akredytację w tym zakresie na podstawie przepisów ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 138, poz. 935) – dalej u.s.o.z.
Jednostką upoważnioną do udzielania certyfikatów akredytacji na określone badania lub pomiary wykonywane przez laboratoria badawcze jest Polskie Centrum Akredytacji w Warszawie, a norma PN-EN ISO/IEC 17025 zawiera wszystkie wymagania, jakie powinny spełnić te laboratoria, jeżeli chcą wykazać, że stosują system jakości, są kompetentne technicznie i są zdolne do uzyskiwania miarodajnych wyników
Laboratoria spełniające powyższe wymagania mogą wykonywać badania na terenie całego kraju.
W przypadku braku ww. laboratoriów akredytowanych do badania lub pomiarów określonego czynnika, badania i pomiary wykonują:

  1. laboratoria szkół wyższych, instytutów naukowych Polskiej Akademii Nauk lub instytutów badawczych, które prowadzą badania i pomiary czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy i mają wdrożony system zapewnienia jakości lub
  2. laboratoria Państwowej Inspekcji Sanitarnej, Wojskowej Inspekcji Sanitarnej i Państwowej Inspekcji Sanitarnej Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji - jeżeli mają wdrożony system zapewnienia jakości lub
  3. laboratoria prowadzone przez jednostki organizacyjne lub osoby fizyczne, które uzyskały certyfikat kompetencji w zakresie wykonywania badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy na podstawie przepisów u.s.o.z., dysponujące aparaturą do badań i pomiarów tych czynników, która podlega udokumentowanemu nadzorowi metrologicznemu obejmującemu okresowe wzorcowania lub sprawdzania i konserwację.

Należy pamiętać, iż badania i pomiary wykonuje się zgodnie z metodami określonymi w Polskich Normach, a w przypadku braku takich norm, metodami rekomendowanymi i zwalidowanymi przez laboratoria.