1. Przedsiębiorca nie przystąpił do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego
 
Krok 1. Zgłoszenie do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego
 
Osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą, która dotychczas nie była zgłoszona do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego powinna wyrejestrować się z wszystkich dotychczasowych ubezpieczeń, a następnie zgłosić się do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego oraz dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego.
Stosownie do art. 11 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 z późn. zm.) – dalej u.s.u.s., osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą podlega dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu, jeżeli jest objęta obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi. Jednocześnie z art. 36 ust. 14 u.s.u.s. wynika, że o zmianach w stosunku do danych wykazanych w zgłoszeniu do ubezpieczeń (tj. formularzu ZUS ZUA) społecznych dotyczących tytułu ubezpieczenia oraz rodzajów ubezpieczeń i terminów ich powstania, płatnik składek zawiadamia ZUS poprzez złożenie zgłoszenia wyrejestrowania i ponownego zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych zawierającego prawidłowe dane. Jeżeli zatem osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą, zgłoszona do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych, chce przystąpić do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego, powinna wyrejestrować się z wszystkich dotychczasowych ubezpieczeń przy wykorzystaniu formularza ZUS ZWUA, a następnie powinna zgłosić się do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego oraz dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego przy wykorzystaniu formularza ZUS ZUA. Wyrejestrowanie z ubezpieczeń, a następnie zgłoszenie do nich powinno nastąpić w tym samym dniu.
 
Krok. 2. Wskazanie wyższej podstawy wymiaru składek
 
Następnie w składanych za siebie dokumentach rozliczeniowych powinna wykazywać wyższą podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, w tym na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe.
Ponieważ do zasiłku macierzyńskiego nie stosuje się art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 77, poz. 512 z późn. zm.) – dalej u.ś.p., przedsiębiorca może nabyć prawo do tego zasiłku, nawet jeżeli nie posiada co najmniej 90–dniowego okresu nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego. Zgodnie z art. 52 w zw. z art. 48 ust. 1 u.ś.p. zasadniczo podstawę wymiaru zasiłku macierzyńskiego przysługującego osobie prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą stanowi przeciętny miesięczny przychód (tj. kwota stanowiąca podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe ubezpieczonego niebędącego pracownikiem, po odliczeniu kwoty odpowiadającej 13,71% podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe) za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym nastąpił poród lub zostało przyjęte na wychowanie dziecko. Jeżeli jednak ubezpieczenie chorobowe trwało krócej niż 12 miesięcy kalendarzowych, podstawę wymiaru zasiłku macierzyńskiego stanowi przeciętny miesięcznych przychód za pełne miesiące kalendarzowe tego ubezpieczenia. Oznacza to, że osoba prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą może przystąpić do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego na pełny miesiąc kalendarzowy przed porodem i wówczas może zadeklarować jako podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne (w tym dobrowolne ubezpieczenie chorobowe) kwotę wyższą niż kwota minimalnej podstawy wymiaru składek, która to kwota, po odliczeniu kwoty odpowiadającej 13,71% podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe, będzie stanowiła podstawę wymiaru zasiłku macierzyńskiego. Należy jednak pamiętać, że jeżeli pomiędzy przystąpieniem przedsiębiorcy do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego a porodem nie upłynie pełny miesiąc kalendarzowy (tj. poród nastąpi w pierwszym miesiącu kalendarzowym ubezpieczenia chorobowego), na mocy art. 49 pkt 1 w zw. z art. 52 u.ś.p. podstawę wymiaru zasiłku macierzyńskiego będzie stanowiła kwota najniższej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe. Należy również zauważyć, że zgodnie z art. 20 ust. 3 u.s.u.s. podstawa wymiaru składek na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe nie może przekroczyć 250% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w poprzednim kwartale.
Uwaga!
Jeżeli pomiędzy przystąpieniem przedsiębiorcy do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego a porodem nie upłynie pełny miesiąc kalendarzowy, podstawę wymiaru zasiłku macierzyńskiego będzie stanowiła kwota najniższej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe.
 
2. Przedsiębiorca jest już objęty ubezpieczeniem chorobowym
 
Jeżeli osoba prowadząca pozarolniczą działalność jest już objęta ubezpieczeniem chorobowym, to w celu podwyższenia podstawy wymiaru zasiłku macierzyńskiego powinna wyrejestrować się z tego ubezpieczenia na co najmniej 31 dni, a po ponownym zgłoszeniu do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego powinna zadeklarować wyższą podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne.
Z art. 52 i 48 ust. 2 w zw. z art. 36 ust. 4 u.ś.p. wynika bowiem, że podstawę wymiaru zasiłku macierzyńskiego przysługującego osobie prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą ustala się z uwzględnieniem przychodu uzyskanego w okresie nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego, w trakcie którego nastąpił poród (ewentualnie przyjęcie dziecka na wychowanie). Brzmienie art. 4 ust. 1 i 2 u.ś.p. prowadzi do wniosku, że do okresu nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego wlicza się również poprzednie okresy ubezpieczenia chorobowego z tytułu pozarolniczej działalności gospodarczej pod warunkiem, że przerwa między nimi nie przekroczyła 30 dni. Do takiego wniosku prowadzi uchwała SN z dnia 12 września 2008 r., I UZP 5/08, OSNP 2009, nr 5-6, poz. 70; w której został wyrażony pogląd, że jeżeli przerwy w podleganiu ubezpieczeniu chorobowemu nie przekraczały 30 dni, to przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego ubezpieczonemu niebędącemu pracownikiem, którą stanowi przychód za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy uwzględnia się przychód z tego okresu nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego w rozumieniu art. 4 ust. 2 u.ś.p. Należy jednak pamiętać, że wyrejestrowanie z ubezpieczenia chorobowego na okres 31 dni powoduje, że osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą, po ponownym zgłoszeniu do tego ubezpieczenia, nie będzie posiadała 90–dniowego okresu nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego, który zgodnie z art. 4 ust. 2 pkt 2 u.ś.p. wymagany jest do nabycia prawa do zasiłku chorobowego.
 
 Zagrożenie!
Wyrejestrowanie z ubezpieczenia chorobowego na okres 31 dni powoduje, że osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą, po ponownym zgłoszeniu do tego ubezpieczenia, nie będzie posiadała 90–dniowego okresu nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego, który wymagany jest do nabycia prawa do zasiłku chorobowego.