Przejęcie Idea Banku pozwala na dochodzenie odszkodowań, ale kto je wypłaci?  

Decyzja KNF w sprawie Idea Banku stanowi potwierdzenie i znaczące ułatwienie dochodzenia roszczeń klientów, których – stosując agresywne i podstępne metody sprzedaży – przekonano do zakupu obligacji. Jednak gdy bankowi odebrano narzędzia służące do osiągania dochodu i funkcjonowania to można mieć daleko idące wątpliwości czy będzie mógł zasądzone odszkodowania w przyszłości wypłacić - pisze adwokat Michał Skrzypek z kancelarii Ożóg Tomczykowski.

Komisja Nadzoru Finansowego (KNF) poinformowała, że decyzją z 30 listopada 2020 r. nałożono na Idea Bank SA karę pieniężną w wysokości 10 milionów złotych. Przyczyną ukarania Banku było naruszenie szeregu przepisów, do którego – w ocenie KNF – doszło w związku z sprzedażą obligacji GetBack.

W szczególności KNF ustalił, że sprzedaż obligacji odbywała się bez zezwolenia oraz niezgodnie z statutem Banku. KNF wypunktował także liczne uchybienia w zakresie ochrony interesu klientów oraz nieprzestrzegania zasad uczciwego obrotu. KNF dostrzegła, że działania Banku spowodowały znaczny spadek zaufania do instytucji bankowych. Wspomniana decyzja KNF będzie miała skutki w sprawach klientów Banku o naprawienie szkody wywołanej zakupem obligacji GetBack. Decyzja ta – a także dowody zgromadzone przez KNF przed jej wydaniem – zwalniają klientów Banku z obowiązku udowodnienia warunków wypłaty odszkodowania. Z nieostatecznej decyzji – która jako dokument urzędowy, jest dowodem o dużym wpływie na przebieg procesu sądowego – wynika bowiem, że Bank ze swojej winy postępował bezprawnie i konsekwencją tych działań są straty poniesione przez jego klientów.

Czytaj również: Przejęcie Idea Banku praktycznie zamyka drogę do odzyskania pieniędzy za obligacje GetBack >>

 

KNF potwierdza nieprawidłowości

KNF szczegółowo opisuje w jaki sposób namawiano – pomimo braku zezwolenia – klientów do inwestowania w obligacje GetBack. Działania te wedle organu miały charakter podstępny. W komunikacie KNF podaje się, jakoby sugerowano, że oferta nabycia obligacji ma charakter ekskluzywny. Wywierano na klientach presję czasową informując, że tak korzystna oferta może się już w najbliższym czasie nie powtórzyć. Wykorzystywano zaufanie klientów celem uzyskania prowizji za sprzedaż obligacji. W szczególności przekonywano o tym, że inwestycja charakteryzuje się niskim ryzykiem. Klienci byli także wprowadzani w błąd, co do jej charakteru. Pracownicy Banku dążyli do wywołania wrażenia, jakoby zakup obligacji stanowił produkt dedykowany konserwatywnym klientom zbliżony do depozytu środków na lokacie bankowej. Bank nie przeprowadził też jakiejkolwiek oceny ryzyka związanego z inwestycją w obligacje GetBack. KNF takie zachowania określił jako  nieakceptowalne i niedopuszczalne z punktu widzenia zasad uczciwego obrotu”. Nieuczciwe działanie Banku miało charakter systemowy i wynikało z odgórnych poleceń osób nim zarządzających.

Decyzja KNF stanowi zatem potwierdzenie  i znaczące ułatwienie dochodzenia roszczeń klientów, których  – stosując agresywne i podstępne metody sprzedaży – przekonano do zakupu obligacji. Decyzja nie jest ostateczna, a Bankowi przysługują jeszcze środki odwoławcze.

Kogo pozwać o odszkodowanie?

Następnie – 31 grudnia 2020 r. – BFG ogłosił decyzję o wszczęciu przymusowej restrukturyzacji Idea Banku i przejęcie jego przedsiębiorstwa przez Bank Polska Kasa Opieki S.A. Przejęcie przedsiębiorstwa zgodnie z decyzją BFG nie dotyczy całości praw i obowiązków Idea Banku. Bank pomimo przejęcia nadal istnieje a zobowiązania do zapłaty odszkodowań za oferowanie papierów wartościowych GetBacku zostały przy nim. To w istotny sposób wpływa na sytuację pokrzywdzonych. Skoro bowiem Bankowi odebrano narzędzia służące do osiągania dochodu i funkcjonowania jako instytucja bankowa to można mieć daleko idące wątpliwości czy Bank będzie mógł zasądzone odszkodowania w przyszłości wypłacić. Powstaje zatem pytanie, do kogo wtedy będzie można skierować roszczenia.

Czytaj także: UKNF prostuje opinie na temat sytuacji Idea Banku>>
 

Ustawa o BFG wprost wyłączą odpowiedzialność Banku PEKAO S.A. Istnieje jednak możliwość żądania zapłaty odszkodowania od BFG. Odszkodowanie takie uzależnione jest jednak od wyroków sądów administracyjnych w sprawie kontroli prawidłowości decyzji o przejęciu przedsiębiorstwa Idea Banku. Skarga przysługuje każdemu, czyj interes przejęcie Idea Banku narusza. Termin do jej złożenia minął 7 stycznia 2021 r. Z oświadczeń składanych przez faktycznego właściciela Idea Banku tj. dr Leszka Czarneckiego wynika, że Idea Bank skargę taką złoży kwestionując jednocześnie ekonomiczne podstawy przymusowej restrukturyzacji tj. brak zagrożenia niewypłacalnością Idea Banku. Sąd administracyjny orzekając w przedmiocie skargi nie może jej uchylić i tym samym wstrzymać proces przejęcia. Uznając skargę za zasadną wydaje wyrok, w którym stwierdza wydanie decyzji  z naruszeniem prawa. Prawomocny wyrok o takim charakterze będzie mógł stanowić podstawę odpowiedzialności BFG także za roszczenia związane z GetBack.

Reasumując: Działania organów państwa najpierw potwierdziły możliwość dochodzenia do Idea Banku odszkodowań związanych z Getback. Następnie decyzja BFG poddała w ekonomiczną wątpliwość sens kierowania roszczeń wobec Idea Banku, choć sama treść stanowiska BFG podkreśla istnienie tych roszczeń. W obecnej sytuacji – wskutek konieczności oczekiwania na rozstrzygnięcie sądów administracyjnych – zachodzi co najmniej konieczność przerwania biegu przedawnienia. Nie ma jednak prawnych przeszkód aby już teraz skierować powództwo wobec Idea Banku.