Umowę z bankiem o kredyt mieszkaniowy  przeznaczony był na zakup na rynku  pierwotnym nieruchomości od dewelopera lub spółdzielni mieszkaniowej. Bank zobowiązał się udzielić kredytobiorcom kredytu denominowanego, udzielonego w złotych polskich w kwocie stanowiącej równowartość 123 tys.,80 CHF, z przeznaczeniem na finansowanie przedpłat na poczet nabycia od firmy deweloperskiej lokalu mieszkalnego zlokalizowanego w Z.

Czytaj: Otwarta droga do podważania wyroków frankowych>>

Wypłata kredytu miała nastąpić w transzach, na wskazany przez kredytobiorcę rachunek bankowy, przy czym wypłata pierwszej transzy kredytu miała być zrealizowana nie później niż w ciągu 2 dni od daty spełnienia warunków wypłaty pierwszej transzy kredytu.

Zobacz w LEX: Pozasądowe ugody w sprawach kredytów walutowych - wytyczne do redakcji skutecznych ugód w kontekście orzecznictwa TS UE >

Wezwanie do zwrotu wpłat i ugody

Pismem z 9 lutego 2016 r. powodowie wezwali bank do zwrotu wszystkich pobranych od nich środków pieniężnych tytułem spłaty kredytu w terminie 7 dni od daty otrzymania wezwania, powołując się na nieważność umowy kredytu.

Zobacz wzór dokumentu w LEX: Formularz pisemnych zeznań strony (powoda) w sprawie o kredyt frankowy >

Następnie, w piśmie z 18 marca 2016 r., powodowie złożyli do Sądu Rejonowego wniosek o zawezwanie do próby ugodowej, zarejestrowany, które pozostało bez odpowiedzi. Pozwem z 26 sierpnia 2016 r. powodowie wnieśli o zasądzenie od pozwanego Banku na rzecz każdego z nich kwot po 249 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 18 lutego 2016 r. do dnia zapłaty oraz o zasądzenie od Banku na ich rzecz kosztów procesu. W uzasadnieniu pozwu powodowie podnieśli, że umowa kredytu zawiera postanowienia niedozwolone określające główny przedmiot świadczenia – wobec czego jest nieważna.

Zobacz szkolenie online w LEX: Kredyty frankowe w najnowszym orzecznictwie TSUE oraz SN >

Czytaj też: Skarga nadzwyczajna w sprawie nielegalnych klauzul w kredycie frankowym>>
 

Nie było klauzul niedozwolonych

Wyrokiem z 10 marca 2017 r. Sąd Rejonowy w W. oddalił powództwo kredytobiorców oraz zasądził od powodów solidarnie na rzecz pozwanego kwotę 137 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. W uzasadnieniu tego rozstrzygnięcia sąd wyjaśnił, że nie znalazł podstaw do uznania postanowień umowy kredytowej za niedozwolone klauzule umowne, z uwagi na brak przesłanek abuzywności przewidzianych w art. 385(1) k.c.

Czytaj w LEX: Przedawnienie roszczeń z nieważnej umowy kredytu frankowego >

Sąd Okręgowy podzielił ustalenia faktyczne dokonane przez sąd pierwszej instancji odnośnie do zawarcia i realizacji zawartej między stronami umowy kredytowej. W ocenie Sądu Okręgowego nie doszło do naruszenia art. 385(1) par. 1 k.c., albowiem kwestionowana przez powodów klauzula, regulując tzw. spread walutowy, nie określała głównego świadczenia stron, nie naruszała rażąco interesów konsumentów i tym samym nie wypełniała przesłanek abuzywności. Sąd Okręgowy nie podzielił również podnoszonego przez powodów zarzutu naruszenia art. 4 i 6 Dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich.

Skargę nadzwyczajną od tego wyroku wniósł na rzecz kredytobiorców Rzecznik Praw Obywatelskich.

Zobacz linię orzeczniczą w LEX: Zasady rozliczenia stron w razie stwierdzenia nieważności umowy kredytu udzielonego w CHF (teoria salda i teoria dwóch kondykcji) >

​Wątpliwości przedstawione TSUE

​Na gruncie tej sprawy Sąd Najwyższy powziął wątpliwości dotyczące dopuszczalności skargi nadzwyczajnej w sytuacji, gdy formułowane w niej zarzuty odnoszą się do naruszenia prawa Unii, a skorzystanie z tego środka prawnego jest konieczne dla zapewnienia skuteczności tego prawa. 

Sąd Najwyższy wskazał na szczególny charakter skargi nadzwyczajnej, której konstrukcyjnym założeniem jest takie określenie jej przesłanek, by służyła ona eliminowaniu z obrotu wyłącznie orzeczeń sądowych obarczonych wadami o fundamentalnym znaczeniu w świetle zasady demokratycznego państwa prawnego urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej.

Zobacz w LEX: Jak rozliczyć poniesione koszty ubezpieczenia w związku z nieważnością umowy kredytu? - szkolenie online >

W tym zakresie Sąd Najwyższy odwołał się do obowiązującej także w porządku prawnym Unii Europejskiej zasady stabilności prawomocnych orzeczeń sądowych, która wymaga, aby orzeczenia sądowe, które stały się prawomocne po wyczerpaniu przysługujących środków odwoławczych.

Jednocześnie Sąd Najwyższy zważył na sformułowaną w odniesieniu do prawa wspólnotowego zasadę skuteczności (effet utile), która nakazuje pełne stosowanie prawa Unii we wszystkich państwach członkowskich, jak również stanowi gwarancję ochrony proceduralnej praw, jakie jednostki wywodzą z tego prawa. 

 

 

Sąd Najwyższy zauważył, że choć zasada państwa prawnego ma charakter ogólny i stanowi wspólny fundament zarówno dla ustroju Rzeczypospolitej Polskiej, jak i dla porządków prawnych wszystkich państw członkowskich, to jednak nie jest jasne, czy jej uniwersalne obowiązywanie uzasadnia, celem zapewnienia skuteczności prawa unijnego, dopuszczalność środka takiego jak skarga nadzwyczajna, którego uwzględnienie umożliwia wzruszenie prawomocnego orzeczenia sądowego. I to w sytuacji, gdy poprzez jego wydanie sąd krajowy naruszył prawo Unii w sposób prowadzący do wadliwego, z punktu widzenia tego prawa, rozstrzygnięcia sprawy. 

Sąd Najwyższy powziął wątpliwość, czy naruszenie prawa Unii może być rozumiane jako równoważna względem tej przesłanki podstawa uchylenia lub zmiany prawomocnego orzeczenia sądu w razie wniesienia takiego środka prawnego jak skarga nadzwyczajna.

Czytaj w LEX: Nieważność umowy kredytu denominowanego i indeksowanego – wnioski z orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości >

Sąd Najwyższy wskazał, że wątpliwość ta jest uzasadniona z jednej strony wyjątkowym charakterem skargi nadzwyczajnej, z drugiej zaś strony – istnieniem pewnej wspólnoty wartości i zasad, wyznaczających naturę demokratycznego państwa prawnego, podzielanych przez wszystkie państwa członkowskie i wynikających ze wspólnych im tradycji konstytucyjnych, na których opiera się Unia i które stanowią część jej prawa jako zasady ogólne. 

Wreszcie, Sąd Najwyższy powziął wątpliwość dotyczącą sposobu interpretacji, na gruncie prawa wspólnotowego, przesłanki szczególnej skargi, zakładającej możliwość uchylenia lub zmiany prawomocnego orzeczenia sądowego w przypadku stwierdzenia „rażącego" naruszenia prawa.

Sygnatura akt I NSNc 260/21, postanowienie z 17 listopada 2021 r.