Potoczne rozumienie „szkody w środowisku” często odbiega od tego, jak takie zdarzenie kwalifikuje ustawodawca. Nie każdy przypadek, który powoduje widoczny uszczerbek w otaczającej nas przyrodzie będzie stanowił szkodę w rozumieniu przepisów ustawy o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie z dnia 13 kwietnia 2007 r. (dalej jako: ustawa szkodowa),

Czytaj też: Lex knebel bis? Wojewoda narzuci gminie inwestycje

Kiedy dochodzi do szkody

Szkody w środowisku przede wszystkim mogą dotyczyć następujących komponentów środowiska:

  • powierzchni ziemi;
  • wód;
  • gatunków chronionych lub chronionych siedlisk przyrodniczych.

Zgodnie z przepisami ustawy szkodowej, aby stwierdzić, że dane zdarzenie będzie kwalifikowane jako szkoda w środowisku, należy zweryfikować, czy stanowi ono:

  • negatywną,
  • mierzalną zmianą stanu lub
  • funkcji elementów przyrodniczych, ocenioną w stosunku do stanu początkowego, która została spowodowana:
  • bezpośrednio lub
  • pośrednio przez działalność prowadzoną przez podmiot korzystający ze środowiska, mającą:
  • znaczący,
  • negatywny wpływ na osiągnięcie lub utrzymanie właściwego stanu ochrony gatunków lub siedlisk przyrodniczych, z tym, że szkoda w gatunkach chronionych lub chronionych siedliskach przyrodniczych nie obejmuje uprzednio zidentyfikowanego negatywnego wpływu, wynikającego z działania podmiotu korzystającego ze środowiska zgodnie z art. 34 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody lub zgodnie z decyzją o środowiskowych uwarunkowaniach, o której mowa w art. 71 ust. 1 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko.

Tym samym w celu uznania, że doszło do powstania szkody w środowisku, niezbędne jest wystąpienie jednocześnie dwóch przesłanek:

  • wystąpienia negatywnej, mierzalnej zmiany mającej znaczący negatywny wpływ na osiągnięcie właściwego stanu powierzchni ziemi, wód, czy ochrony gatunków lub siedlisk przyrodniczych
  • spowodowanie tych zmian przez działalność podmiotu korzystającego ze środowiska, przy czym równocześnie działania tego podmiotu muszą mieć charakter działalności gospodarczej. 

W każdym przypadku, jeśli wystąpi bezpośrednie zagrożenie szkodą w środowisku, powstaje obowiązek niezwłocznego podjęcia działań zapobiegawczych. Podmiot korzystający ze środowiska ma obowiązek podjąć działania zmierzające do ograniczenia szkody, zapobieżenia kolejnym szkodom i negatywnym dla zdrowia ludzi skutkom. Wówczas należy przeprowadzić natychmiastową kontrolę, powstrzymać, usunąć lub ograniczyć zanieczyszczenia albo inne szkodliwe czynniki, a także podjąć działania naprawcze, które obejmują:

  • stan, do jakiego ma zostać przywrócone środowisko;
  • zakres i sposób przeprowadzenia działań naprawczych;
  • termin rozpoczęcia i zakończenia działań.

Ważne: Przepisów ustawy szkodowej nie stosuje się m.in. gdy bezpośrednie zagrożenie lub szkoda w środowisku zostały spowodowane przez katastrofę naturalną, konflikt zbrojny lub działalność, której głównym celem jest obrona narodowa, bezpieczeństwo międzynarodowe lub której jedynym celem jest ochrona przed klęską żywiołową.

Działania naprawcze

Czasem zdarza się, że pomimo podjęcia działań zapobiegawczych nie wyeliminowano zagrożenia lub szkoda nastąpiła. Wówczas powstaje obowiązek zgłoszenia tego faktu regionalnemu dyrektorowi ochrony środowiska i wojewódzkiemu inspektorowi ochrony środowiska. W przypadku zagrożenia szkodą lub spowodowania szkody przez więcej niż jeden podmiot korzystający ze środowiska, ich odpowiedzialność jest solidarna.

Jeżeli szkody zostały spowodowane za zgodą lub wiedzą „władającego ziemią”  np. właściciela nieruchomości, jest on obowiązany do podjęcia działań zapobiegawczych i naprawczych razem z podmiotem korzystającym ze środowiska (np. najemcą obiektu, znajdującego się na tejże nieruchomości). W tym ostatnim przypadku decyzja dotycząca obowiązku przeprowadzenia działań zapobiegawczych lub naprawczych jest kierowana również do władającego powierzchnią ziemi (czyli np. właściciela terenu i najemcy).

 

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.