Znajomość zasad poprawnego określania kosztów inwestycji przez inwestorów publicznych czy też prywatnych, jest warunkiem właściwej jej realizacji, gdyż pozwala określić wysokość środków własnych oraz możliwych do uzyskania z innych źródeł, np. z funduszy unijnych czy kredytów na realizację planowanej inwestycji.
Kosztorysy budowlane sporządza się w różnych fazach procesu inwestycyjnego i z przeznaczeniem do różnych celów. Opracowania kosztorysowe zmieniają się w toku opracowywania dokumentacji i realizacji robót, a jaki jest związek między stopniem zaawansowania inwestycji a dokumentacją kosztową obrazuje poniższy schemat przedstawiający związki między stopniem zaawansowania inwestycji a dokumentacją kosztową.
Związki między stopniem zaawansowania inwestycji a dokumentacją kosztową
W fazie studiów przedprojektowych informacja o koszcie inwestycji jest podstawową przesłanką decyzji o realności i opłacalności przedsięwzięcia. W tej fazie nie istnieje jeszcze
dokumentacja projektowa, dlatego cały koszt inwestycji określa się orientacyjnie na podstawie informacji o kosztach podobnych inwestycji, wskaźników z publikacji dostępnych na rynku np. z oferty wydawniczej BISTYP oraz innych dostępnych danych.
W toku opracowania programu inwestycji trzeba wybrać najlepszy wariant oraz uściślić oszacowanie kosztu i opłacalności. Dokumentację kosztową, niezbędną do oceny wariantów inwestycji, stanowi wskaźnikowe zestawienie kosztów całej inwestycji, którą sporządza się na podstawie rozwiązań projektowych, zawartych w koncepcji programowej, uwzględniając uwarunkowania wynikające z przyjętej lokalizacji.
@page_break@
Dopiero po wyborze najlepszego wariantu inwestycji sporządza się jej projekt budowlany. Określa się w nim rodzaj i wielkość obiektów, rozwiązania konstrukcyjne oraz technologię produkcji i wyposażenie. Ocena kosztów może być już dokładna. Dokumentem kosztowym w tym stadium jest kosztorys generalny inwestycji, w którym określa się koszty w odniesieniu do poszczególnych obiektów oraz całej inwestycji. Koszty zestawia się w podziale na koszty robót budowlanych oraz innych, z wyodrębnieniem robót budowlanych oraz innych w poszczególnych obiektach.
Umożliwia to opracowanie planu finansowania inwestycji. W polskich realiach kosztorys generalny inwestycji przybiera formę dokumentu o nazwie wartość kosztorysowa inwestycji WKI, w przypadku inwestorów korzystających ze środków publicznych lub zbiorczego zestawienia kosztów ZZK, w przypadku inwestorów prywatnych. Wartość kosztorysową inwestycji sporządza się w oparciu o Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 2 grudnia 2010 r. w sprawie szczegółowego sposobu i trybu finansowania inwestycji z budżetu państwa (D.U. Nr 238 z 2010 r., poz. 238).
Rozporządzenie określa szczegółowy sposób i tryb finansowania inwestycji z budżetu państwa, w tym określa wysokość kwot dotacji w kolejnych latach realizacji inwestycji.
Zgodnie z przepisami rozporządzenia wartość kosztorysową inwestycji budowlanej określa się za pomocą wskaźników cenowych lub na podstawie kosztorysów inwestorskich
w
układzie następujących grup kosztów:
1. Pozyskanie działki budowlanej
2. Przygotowania terenu i przyłączenia obiektów do sieci
3. Budowy obiektów podstawowych
4. Instalacji
5. Zagospodarowania terenu i budowy obiektów pomocniczych
6. Wyposażenia
7. Prac przygotowawczych, projektowych, obsługi inwestorskiej, nadzorów autorskich oraz ewentualnie szkoleń i rozruchu.
Wraz z projektami wykonawczymi sporządza się kosztorysy szczegółowe aby ustalić koszt danego rodzaju robót, pojedynczego obiektu lub części obiektu. Jeśli inwestycja jest finansowana ze środków publicznych, inwestor musi dysponować takim dokumentem, który
nosi nazwę kosztorysu inwestorskiego przed ogłoszeniem przetargu na wykonanie robót.
W toku przetargu lub negocjacji na wykonanie robót budowlanych każdy uczestnik postępowania przetargowego lub negocjacji przedstawia ofertę ceny na podstawie kosztorysu ofertowego robót, będących przedmiotem przetargu lub negocjacji.
Niekiedy wynagrodzenie wykonawcy jest ustalane na podstawie rzeczywiście poniesionych kosztów, wtedy w fazie wykonania robót sporządza się kosztorysy powykonawcze. Często podczas wykonywania robót okazuje się, że rzeczywiste wielkości robót są inne niż wynikało to z dokumentacji projektowej. Gdy zaistniała sytuacja powoduje zmianę pierwotnie ustalonej ceny wykonania robót, wówczas sporządza się kosztorysy zamienne. W odniesieniu do inwestycji przemysłowych, gdzie występuje rozruch urządzeń technologicznych i uruchomienie produkcji, sporządza się odpowiednie preliminarze kosztów, czyli zestawienia planowanych w związku z tym wydatków.
Podsumowanie:
Inwestycja budowlana stanowi ważne przedsięwzięcie, dlatego rachunek ekonomiczny odgrywa tu kluczową rolę. Biorąc pod uwagę rozmiar nakładów finansowych, zarówno ze środków publicznych jak i prywatnych, jakie są angażowane w trakcie procesu inwestycyjnego oraz najczęściej długi okres zamrożenia tych środków, każde usprawnienie procesu inwestycyjnego może przynieść olbrzymie oszczędności.
Jedną z podstawowych recept na zapewnienie finansowego bezpieczeństwa powodzenia całego procesu inwestycyjnego jest zastosowanie odpowiedniej bazy cen do wycen sporządzanych w poszczególnych etapach procesu inwestycyjnego. Do wyliczenia nakładów finansowych na realizację inwestycji powinna być użyta taka baza, która nie tylko dostarczy wszelkiego rodzaju cen do wyceny robót na każdym etapie przygotowania i realizacji inwestycji ale także pozwoli rozwiązać wszelkie pojawiające się problemy natury prawnej w toku realizacji inwestycji. Do takich baz cenowych możemy zaliczyć bazę cen e-Bistyp, która jako jedyna na rynku polskim zawiera wszelkiego rodzaju ceny potrzebne do wykorzystania w procesie inwestycyjnym ale także informacje prawne dotyczące przygotowania, realizacji i zakończenia procesu inwestycyjnego.
Dzięki swojej niespotykanej funkcjonalności baza cen e-Bistyp pozwoli optymalizować koszty inwestycji oraz niesie pomoc prawną wszystkim uczestnikom procesu budowy, co przyczyni się w znacznym stopniu do zapewnienia bezpieczeństwa realizacji całego procesu inwestycyjnego.