Pytanie pochodzi z  programu Serwis Budowlany .

1. Zasady ogólne
Obowiązek przynależności do właściwej izby samorządu zawodowego wynika jednoznacznie z przepisów dwóch ustaw, tj.:
• art. 6 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o samorządach zawodowych architektów oraz inżynierów budownictwa (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 932 z późn. zm.) - dalej u.s.z., zgodnie z którym, prawo wykonywania samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie oraz samodzielnego projektowania przestrzeni w skali regionalnej i lokalnej lub kierowania zespołem prowadzącym takie projektowanie przysługuje wyłącznie osobom wpisanym na listę członków właściwej izby samorządu zawodowego, tzn. izby architektów lub izby inżynierów budownictwa,
• art. 12 ust. 7 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 1409 z późn. zm.) - dalej pr. bud., zgodnie z którym podstawę do wykonywania samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie stanowi wpis, w drodze decyzji, do centralnego rejestru osób posiadających uprawnienia budowlane oraz - zgodnie z odrębnymi przepisami - wpis na listę członków właściwej izby samorządu zawodowego, potwierdzony zaświadczeniem wydanym przez tę izbę, z określonym w nim terminem ważności.

Przywołane przepisy nie pozbawiają ważności nadanych wcześniej uprawnień budowlanych, jak i nie naruszają art. 104 pr. bud., stanowiącego o zachowaniu prawa do wykonywania samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie w dotychczasowym zakresie przez osoby, które uzyskały uprawnienia budowlane lub stwierdzenie posiadania przygotowania zawodowego do pełnienia samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie przed dniem jej wejścia w życie (tj. przed 1 stycznia 1995 r.).

Wskazane przepisy wprowadzają jedynie dodatkowy wymóg formalny w postaci obowiązku uzyskania wpisu na listę członków izby architektów lub inżynierów budownictwa. Procedura uzyskiwania wpisu członkowskiego nie oznacza weryfikacji czy aktualizacji posiadanych uprawnień budowlanych.

Każda osoba posiadająca uprawnienia budowlane ma prawo należeć do właściwej izby, jeżeli posiada odpowiedni rodzaj uprawnień budowlanych.

Zrzeszenie w izbach samorządu zawodowego następuje na zasadzie dobrowolności, dlatego też uzyskanie członkostwa we właściwej izbie samorządu zawodowego następuje wyłącznie na wniosek osoby zainteresowanej. Z drugiej jednak strony, brak wpisu na listę członków właściwej izby samorządu zawodowego uniemożliwia wykonywanie samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie. Zatem osoba wykonująca samodzielną funkcję techniczną w budownictwie, czyli funkcję projektanta, kierownika budowy lub robót, czy inspektora nadzoru inwestorskiego, nie będąc członkiem właściwej izby, podlegać będzie odpowiedzialności karnej, na podstawie art. 92 pkt 2 pr. bud.

Decydującym kryterium przynależności do izby architektów lub inżynierów budownictwa jest fakt posiadania uprawnień budowlanych w specjalnościach i w zakresie określonym w art. 5 ust. 1 i 2 u.s.z. Zgodnie z nowym brzmieniem przywołanego przepisu, izba architektów zrzesza osoby, które:
1. posiadają uprawnienia budowlane w specjalności architektonicznej:
• do projektowania bez ograniczeń
• do projektowania w ograniczonym zakresie
• do kierowania robotami budowlanymi bez ograniczeń
• do kierowania robotami budowlanymi w ograniczonym zakresie
• do projektowania i kierowania robotami budowlanymi bez ograniczeń
• do projektowania i kierowania robotami budowlanymi w ograniczonym zakresie uzyskane na podstawie przepisów ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane - czyli po 1 stycznia 1995 r.
2. posiadają uprawnienia w specjalności architektonicznej do projektowania bez ograniczeń oraz w zakresie odpowiadającym takim uprawnieniom uzyskane przed dniem wejścia w życie ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane - czyli przed 1 stycznia 1995 r.

Natomiast członkami Polskiej Izby Inżynierów Budownictwa powinny być osoby, które:
1. posiadają uprawnienia budowlane we wszystkich rodzajach i zakresach specjalności:
• konstrukcyjno-budowlanej
• inżynieryjnej:
a) mostowej
b) drogowej
c) kolejowej
d) hydrotechnicznej
e) wyburzeniowej
• instalacyjnej w zakresie sieci, instalacji i urządzeń:
a) telekomunikacyjnych
b) cieplnych, wentylacyjnych, gazowych, wodociągowych i kanalizacyjnych
c) elektrycznych i elektroenergetycznych
uzyskane na podstawie przepisów ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane - czyli po 1 stycznia 1995 r.
2. posiadają uprawnienia budowlane odpowiadającym zakresowi specjalności, o których mowa w pkt 1 uzyskane przed dniem wejścia w życie ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane - czyli przed 1 stycznia 1995 r.
3. posiadają uprawnienia budowlane w specjalności architektonicznej odpowiadające uprawnieniom:
• do projektowania w ograniczonym zakresie
• do kierowania robotami budowlanymi bez ograniczeń
• do kierowania robotami budowlanymi w ograniczonym zakresie
uzyskane przed dniem wejścia w życie ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane - czyli przed 1 stycznia 1995 r.

Zmiana zasad przynależności do izb obowiązuje od dnia 10 sierpnia 2014 r., czyli od dnia wejścia w życie przepisów ustawy z dnia 9 maja 2014 r. o ułatwieniu dostępu do wykonywania niektórych zawodów regulowanych (Dz. U. poz. 768), wprowadzających zmiany do ustawy o samorządach zawodowych.

2. Kontrola przynależności do izby
Kontrolowanie posiadania przez osoby wykonujące samodzielne funkcje techniczne w budownictwie uprawnień do pełnienia tych funkcji jest jednym z podstawowych obowiązków organów administracji architektoniczno-budowlanej oraz nadzoru budowlanego, określonych w art. 81 ust. 1 pkt 1 lit. d pr. bud.
Realizacja tego zadania jest niezbędna m.in. na etapie wydawania decyzji o pozwoleniu na budowę. Jak wynika bowiem z art. 35 ust. 1 pkt 4 pr. bud., przed wydaniem decyzji o pozwoleniu na budowę lub odrębnej decyzji o zatwierdzeniu projektu budowlanego, właściwy organ administracji architektoniczno-budowlanej obowiązany jest sprawdzić wykonanie projektu, a także jego sprawdzenie, przez osobę posiadającą wymagane uprawnienia budowlane i legitymującą się aktualnym na dzień opracowania projektu – lub jego sprawdzenia – zaświadczeniem wydanym przez właściwą izbę, z określonym w nim terminem ważności.

W razie stwierdzenia naruszeń w powyższym zakresie, właściwy organ nakłada postanowieniem obowiązek usunięcia wskazanych nieprawidłowości, określając termin ich usunięcia, a po jego bezskutecznym upływie, wydaje decyzję o odmowie zatwierdzenia projektu i udzielenia pozwolenia na budowę (art. 35 ust. 3 pr. bud.).

Natomiast organy nadzoru budowlanego upoważnione zostały do dokonywania kontroli na etapie realizacji inwestycji. Organ ten sprawdza więc, czy osoba wykonująca funkcję kierownika budowy lub robót, czy inspektora nadzoru inwestorskiego posiada uprawnienia budowlane we właściwej specjalności i zakresie.

Sprawdzeniu podlega nie tylko fakt przynależności do izby samorządu zawodowego, lecz także przynależność do właściwej, nie zaś którejkolwiek, izby samorządu zawodowego. Zatem, istotne jest członkostwo w izbie architektów lub izbie inżynierów, a czasami w obydwu izbach, jeżeli posiadacz decyzji legitymuje się uprawnieniami w zakresie architektury i konstrukcji obiektu jednocześnie i wykonuje samodzielne funkcje techniczne w budownictwie w tym zakresie.

Fakt członkostwa w izbie potwierdza się zaświadczeniem wydanym przez izbę, która jednocześnie określa ważność tego zaświadczenia, które wydawane są na okres 6 lub 12 miesięcy. Związane to jest z opłaceniem składki członkowskiej oraz ubezpieczenia w danej izbie.

Brak ważnego zaświadczenia może świadczyć o braku przynależności do właściwej izby samorządu zawodowego, ale również o zawieszeniu członkostwa w izbie lub skreśleniu z listy członków. Wszystkie wskazane możliwości wiążą się z brakiem możliwości wykonywania samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie.

Zawieszenie w prawach członka izby, zgodnie z art. 42 ust. 3 u.s.z., następuje w wypadku:
• orzeczenia kary zakazu wykonywania samodzielnej funkcji technicznej w budownictwie, na okres od roku do 5 lat, połączonego z obowiązkiem złożenia w wyznaczonym terminie egzaminu,
• orzeczenia kary dyscyplinarnej o zawieszeniu w prawach członka izby,
• nieuiszczenia składek członkowskich przez okres dłuższy niż 6 miesięcy,
• wniosku członka izby, który czasowo zaprzestał wykonywania samodzielnej funkcji technicznej w budownictwie.

Z kolei skreślenie z listy członków izby, zgodnie z art. 42 ust. 1 u.s.z., następuje w wypadku:
• wniosku członka,
• orzeczenia o stwierdzeniu utraty uprawnień budowlanych,
• orzeczenia kary skreślenia z listy członków izby,
• śmierci członka.

Skreślenie z listy członków okręgowych izb może nastąpić także w wypadku nieuiszczania składek członkowskich przez okres 1 roku. W przypadku skreślenia członka izby z listy członków okręgowej izby ze wskazanych powyżej przyczyn, oprócz śmierci, podlega on ponownemu wpisowi na listę na jego wniosek, jeżeli odbył on szkolenie uzupełniające. Tryb i zakres przeszkolenia ustala Krajowa Rada Izby. Z zastrzeżeniem, iż członek izby skreślony z listy członków z powodu orzeczenia kary w postaci skreślenia z listy członków izby nie może ubiegać się o ponowny wpis na listę przez okres dziesięciu lat od uprawomocnienia się orzeczenia kary skreślenia z listy członków izby.

Wpis na listę członków okręgowej izby samorządu zawodowego, skreślenie z listy lub zawieszenie w prawach członka następuje w formie uchwały podjętej przez okręgową radę izby. Od powyższej uchwały służy odwołanie do Krajowej Rady Izby w terminie 30 dni od daty doręczenia uchwały (art. 19 ust. 2 i 4 u.s.z.). Natomiast w przypadku niepodjęcia uchwały przez radę okręgową izby w ciągu 2 miesięcy od dnia złożenia wniosku o wpis lub niepodjęcia uchwały przez Krajową Radę Izby w ciągu 2 miesięcy od dnia doręczenia odwołania, zainteresowanemu służy skarga do Sądu Administracyjnego (art. 19 ust. 5 u.s.z.).

Pytanie pochodzi z programu Serwis Budowlany .