Pomimo stosunkowo krótkiego okresu od chwili wprowadzenia pierwszej tarczy antykryzysowej - weszła w życie 31 marca - ilość wprowadzonych zmian oraz czas, w jakim to nastąpiło zaczyna powodować trudności w odnalezieniu się w legislacyjnej rzeczywistości nie tylko stronom postępowań, ale także organom administracji, czy sądom. Początkowe regulacje wstrzymały bieg praktycznie wszystkich postępowań, powodując szereg problemów chociażby po stronie inwestorów, których proces inwestycyjny utknął w miejscu.
Czytaj w LEX: Zmiany biegu terminów w tzw. tarczy antykryzysowej w związku z koronawirusem - konsekwencje prawne >
Pomimo tego, że przepisy dawały organom możliwość prowadzenia postępowań w przypadku wyrażenia takiej woli przez strony postępowania, organy rzadko z tego uprawnienia korzystały. Gdy inwestorzy zastanawiali się, w jaki jeszcze sposób mogą doprowadzić do kontynuowania prowadzonych z ich udziałem postępowań administracyjnych i sądowoadministracyjnych, ustawodawca przedstawił kolejny pakiet (tarcza antykryzysowa 3), który uchyla dotychczasowe przepisy wstrzymujące bieg terminów postępowań administracyjnych i sądowoadministracyjnych, i którego przepisy wkrótce zaczną obowiązywać. Taki sposób procedowania wprowadzanych zmian z całą pewnością nie sprzyja przejrzystości i spójności prowadzonych postępowań. Dodatkowo, stosunkowo krótki termin wejścia w życie proponowanych przepisów, w tym rozpoczynających na nowo bieg terminów określonych przepisami kodeksu postępowania administracyjnego może spowodować spore zawirowania w toczących się postępowaniach. Dlatego pokusiłam się o krótki rys historyczny postępowań administracyjnych i sądowoadministracyjnych w czasie epidemii.
Zobacz procedurę w LEX: Bieg terminów w postępowaniu administracyjnym w związku z ogłoszonym stanem zagrożenia epidemicznego, a następnie stanem epidemii z powodu COVID-19 >
Co zmieniła tarcza antykryzysowa
Nowelizacja ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych, zwana potocznie tarczą antykryzysową, która weszła w życie 31 marca 2020 r., wprowadziła szereg zmian w procedurze administracyjnej zarówno dla stron postępowania, uczestników, a także organów administracji publicznej.
Zgodnie z wprowadzonymi przepisami w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego oraz stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19 bieg terminów m.in. w postępowaniach administracyjnych i sądowoadministracyjnych nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu na czas trwania epidemii.
Zobacz procedurę w LEX: Bieg terminów procesowych w postępowaniu sądowoadministracyjnym w związku z ogłoszonym stanem zagrożenia epidemicznego, a następnie stanem epidemii z powodu COVID-19 >
Art. 15zzr Tarczy antykryzysowej dotyczy przede wszystkim ochrony praw strony, w sytuacji gdy od podejmowania przez nią określonych czynności w określonym czasie zależy utrzymanie, uzyskanie lub zachowanie określonych praw.
„Art. 15zzr 1. W okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19 bieg przewidzianych przepisami prawa administracyjnego terminów:
- od zachowania których jest uzależnione udzielenie ochrony prawnej przed sądem lub organem,
- do dokonania przez stronę czynności kształtujących jej prawa i obowiązki,
- przedawnienia,
- których niezachowanie powoduje wygaśnięcie lub zmianę praw rzeczowych oraz roszczeń i wierzytelności, a także popadnięcie w opóźnienie,
- zawitych, z niezachowaniem których ustawa wiąże ujemne skutki dla strony,
- do dokonania przez podmioty lub jednostki organizacyjne podlegające wpisowi do właściwego rejestru czynności, które powodują obowiązek zgłoszenia do tego rejestru, a także terminów na wykonanie przez te podmioty obowiązków wynikających z przepisów o ich ustroju
– nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu na ten okres.”
Czytaj w LEX: Terminy prawa administracyjnego i postępowania sądowoadministracyjnego według specustawy koronawirusowej >
Do takich terminów kodeks postępowania administracyjnego zalicza np. 14 dniowy termin na wniesienie odwołania, czy 7 dniowy termin na wniesienie zażalenia przez stronę postępowania. Natomiast art. 15zzs tarczy antykryzysowej dotyczy zawieszenia biegu terminów procesowych lub sądowych oraz wprowadza swoistą ochronę stron oraz organów administracji przed potencjalnymi skutkami prowadzenia postępowań w sposób przewlekły.
„Art. 15zzs 1. W okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID bieg terminów procesowych i sądowych w:
- postępowaniach sądowych, w tym sądowoadministracyjnych,
- postępowaniach egzekucyjnych,
- postępowaniach karnych,
- postępowaniach karnych skarbowych,
- postępowaniach w sprawach o wykroczenia,
- postępowaniach administracyjnych,
- postępowaniach i kontrolach prowadzonych na podstawie ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa,
- kontrolach celno-skarbowych,
- postępowaniach w sprawach, o których mowa w art. 15f ust. 9 ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych (Dz. U. z 2019 r. poz. 847 i 1495 oraz z 2020 r. poz. 284),
- innych postępowaniach prowadzonych na podstawie ustaw
– nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu na ten okres.”
Tarcza antykryzysowa 1 zawiesiła również terminy obowiązujące organy administracji publicznej, do których możemy zaliczyć np. termin na załatwienie sprawy wymagającej postępowania wyjaśniającego, który nie może być dłuższy niż miesiąc, a w przypadku spraw szczególnie skomplikowanych dłuższy niż dwa miesiące od dnia wszczęcia postępowania.
Przepisy tarczy antykryzysowej zawiesiły zatem stosowanie przepisów dotyczących terminów, do których przestrzegania zobowiązane są strony, uczestnicy postępowania i urzędy. Wprowadzone przepisy wyłączyły w konsekwencji możliwość dochodzenia przez strony swoich praw w związku z bezczynnością organu lub przewlekłością prowadzonego postępowania.
Czytaj w LEX: Zabezpieczenie roszczeń w czasie epidemii >
Pomimo stosunkowo krótkiego okresu od wejścia w życie przepisów tarczy antykryzysowej wprowadziły one spore zamieszanie do postępowań prowadzonych przez urzędy. Większość organów administracji publicznej wstrzymało lub mocno ograniczyło wszelkie działania prowadzone w ramach toczących się postępowań, jednocześnie nie ponosząc z tego powodu żadnych konsekwencji. Strony postępowania zostały natomiast pozbawione m.in. prawa do załatwienia sprawy bez zbędnej zwłoki, czy prowadzenia postępowania z uwzględnieniem zasady szybkości i prostoty.
Cena promocyjna: 205 zł
|Cena regularna: 205 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: zł
Wyjątki z tarczy antykryzysowej
Tarcza antykryzysowa swoimi regulacjami nie objęła jednak spraw związanych z zwalczaniem COVID-19 oraz wywołanych nim spraw kryzysowych. Oznacza to, że do takich spraw przepisy dotyczące zawieszenia biegu terminów nie mają zastosowania. Dodatkowo ustawodawca przewidział jednak pewne wyjątki w tym zakresie.
Czytaj w LEX: Postępowanie administracyjne w okresie koronawirusa (COVID-19) z perspektywy obywatela/mieszkańca >
Pierwszy z nich odnosi się do czynności dokonanych przez stronę postępowania w okresie wstrzymania rozpoczęcia albo zawieszenia biegu terminów, które zgodnie z przepisami tarczy antykryzysowej pozostają skuteczne. Oznacza to, że nie wymagają one powtórzenia po ustaniu stanu zagrożenia epidemicznego i wywierają skutki prawne z chwilą ich dokonania.
Ponadto, w przypadku żądania organu, sądu lub podmiotu, prowadzącego odpowiednio postępowanie lub kontrolę, strona czy uczestnik postępowania są obowiązani, w wyznaczonym przez nich terminie, dokonać czynności określonej w tym żądaniu, jeżeli niepodjęcie czynności mogłoby spowodować niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia ludzi lub zwierząt, poważną szkodę dla interesu społecznego albo grozić niepowetowaną szkodą materialną. Wyjątek ten dotyczy także organów administracji publicznej, do których w trakcie postępowania administracyjnego zwrócono się o zajęcie stanowiska w sprawie będącej przedmiotem postępowania.
Czytaj w LEX: Terminy w postępowaniach z zakresu ochrony środowiska w czasie epidemii >
Drugi z wyjątków odnosi się do możliwości wydania z urzędu decyzji w całości uwzględniającej żądanie strony lub uczestnika postępowania (np. decyzja o przeniesieniu pozwolenia na budowę), czy zaświadczenia o braku podstaw od wniesienia sprzeciwu. Literalna wykładnia wprowadzonych tarczą antykryzysową przepisów wskazywałaby na to, że w przypadku inicjatywy stron postępowania oraz woli urzędu postępowania mogą być prowadzone bez żadnych przeszkód.
Już na tym, etapie pojawiły się wątpliwości wobec interpretacji przepisów skoro jedne organy upatrywały w ich brzmieniu (zwłaszcza art. 15zzs ust. 9) podstawę do wydawania jedynie decyzji określonych tym przepisem, czyli przede wszystkim z urzędu i uwzględniających żądanie strony w całości, zaś inne z kolei wydawały decyzje bez ograniczeń, nie mając prawdopodobnie świadomości wejścia w życie zmian. Czy w tym drugim przypadku stanowić to będzie rażące naruszenie prawa i tym samym podstawę w przyszłości do stwierdzenia nieważności takich decyzji. Problem ten dotyczył także określenia daty wejścia życie tych przepisów – rozbieżności w tym zakresie miało Ministerstwo Finansów i Ministerstwo Sprawiedliwości.
Co zmieniła tarcza antykryzysowa 2 - elektronizacja postępowań
Przepisy ustawy z 16 kwietnia 2020 r. o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV potocznie zwane Tarczą antykryzysową 2 wprowadziły zmiany do kodeksu postępowania administracyjnego, dodając art. 393. Artykuł ten wprowadził do postępowania prowadzonego przed organami administracji publicznej możliwość wydawania pism w formie dokumentu elektronicznego zaopatrzonego w kwalifikowanych podpis elektroniczny, podpis zaufany albo podpis osobisty, zaawansowaną pieczęć elektroniczną albo kwalifikowaną pieczęć elektroniczną.
Możliwość doręczania pism za pomocą środków komunikacji elektronicznej w toku postępowania administracyjnego obowiązuje już od dłuższego czasu. Przepisy tarczy antykryzysowej 2 wprowadziły jednak możliwość doręczenia pisma w formie dokumentu elektronicznego poprzez wydruku pisma uzyskanego z systemu teleinformatycznego pomimo tego, że strona postępowania np. nie złożyła podania w formie dokumentu elektronicznego przez elektroniczną skrzynkę podawczą organu administracji publicznej, czy nie wyraziła zgody na doręczenie pism w taki sposób, co w dotychczasowym brzmieniu przepisów kodeksu postępowania administracyjnego nie dawało podstawy do doręczenia pisma w formie dokumentu elektronicznego przez organ. Wprowadzone regulacje w tym zakresie mogą okazać się problematyczne i zaskoczyć niejedną osobę.
Tarcza antykryzysowa 2 dała także możliwość udostępniania stronie akt sprawy za pomocą środków komunikacji elektronicznej, poprzez ich przesłanie na adres wskazany w rejestrze danych kontaktowych podmiotów realizujących zadania publiczne lub inny adres elektroniczny wskazany przez stronę. Wprowadzone przepisy umożliwiają również przeprowadzenie czynności w toku postępowania, które zgodnie z przepisami prawa wymagają osobistego stawiennictwa, w tym przez udostępnienie przez stronę lub innego uczestnika postępowania swojego wizerunku w czasie rzeczywistym, za pośrednictwem transmisji audiowizualnej. Warunkiem skorzystania z tej dogodności jest interes strony oraz zgoda organu prowadzącego postępowanie w sprawie.
Sprawdź w LEX: Czy podczas trwania epidemii można umorzyć postępowanie administracyjne? >
Przepisy tarczy antykryzysowej 2 nowelizowały regulacje tarczy antykryzysowej 1 dając również organom możliwość odstąpienia od zasady określonej w art. 10 § 1 kodeksu postępowania administracyjnego także w przypadku, gdy wszystkie strony zrzekły się swego prawa oraz możliwość zapewnienia stronie udostępnienie akt sprawy lub poszczególnych dokumentów stanowiących akta sprawy również za pomocą środków komunikacji elektronicznej w rozumieniu art. 2 pkt 5 ustawy z dnia 18 lipca 2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną na adres wskazany w rejestrze danych kontaktowych, o którym mowa w art. 20j ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne lub inny adres elektroniczny wskazany przez stronę.
Wydłużanie terminów budzi dużo wątpliwości
W dalszej kolejności nowelizacja tarczy antykryzysowej 1 zmodyfikowała brzmienie art. 15zzs ust. 4 zgodnie, z którym w okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii podmiot prowadzący postępowanie może wyznaczyć stronie termin do dokonania czynności lub zarządzić bieg terminu określonego ustawą z możliwością określenia go na czas dłuższy, niż przewidziany ustawą, jeżeli wymaga tego interes publiczny lub ważny interes strony. Strona, uczestnik postępowania oraz organ, do którego zwrócono się o zajęcie stanowiska w trybie art. 106 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego, są obowiązani do dokonania czynności w wyznaczonym terminie, a w przypadku zarządzenia biegu terminu następują skutki, które ustawa wiąże z upływem terminu.
Zmiana tego przepisu dała podstawę podjęcia aktywności przez organ, który mógł zarządzić bieg terminu określonego ustawą jeżeli wymaga tego interes publiczny lub ważny interes strony. Chyba największe wątpliwość w tym zakresie pojawiły się w stosunku do zakreślenia terminów dla obwieszeń – stosowanych zwłaszcza przy wydawania decyzji środowiskowych czy decyzji gdzie liczba stron przekracza 20.
W przypadku zawiadamiania stron o decyzjach lub innych czynnościach organu administracji poprzez obwieszczenie skutek doręczenia następuje z upływem 14 dni od dnia obwieszczenia. Rozpoczęcie biegu tego terminu następuje pierwszego dnia, w którym obwieszczenie zostało udostępnione publicznie. Natomiast gdy publiczne ogłoszenie dokonywane było w różnych miejscach i za pomocą różnych środków przekazu, należy ustalić dzień, w którym obwieszczenie o wydaniu decyzji zostało zamieszczone najpóźniej i od tego dnia rozpocząć liczenie terminu. Po upływie czternastu dni od publicznego wyeksponowania decyzji, następuje skutek w postaci jej doręczenia, otwierający termin na zaskarżenie decyzji. Mamy tutaj zatem do czynienia z dwoma terminami – terminem 7 dni liczonym od daty upublicznienia oraz terminem rozpoczęcia biegu terminu na daną czynność. Pytanie zatem czy znowelizowany art. 15zzs ust. 4 dający możliwość zakreślenia terminu odnosi się do obu.
Dodatkowym problemem jest fakt, że zawiadomienia lub doręczenia w drodze obwieszczenia publicznego są najczęściej stosowane w przypadku, gdy z góry nie można ustalić kręgu podmiotów, które powinny wziąć udział w całym postępowaniu lub w niektórych jego czynnościach. Utrudnione byłoby zatem zebranie od stron przez samego wnioskodawcę oświadczeń o zapoznaniu się aktami czy o zrzeczeniu się prawa do odwołania.
Dodatkowo nowelizacja uchyliła w art. 15zzs ust. 9 wyraz „z urzędu” odnoszący się do możliwości wydawania decyzji. Bez wątpienia zgodnie ze znowelizowanym art. 15 zzs ust. 9 organ mógł wydać decyzję w całości uwzględniającą żądanie strony lub uczestnika postępowania. Ale nadal pojawiały się wątpliwości, jak rozumieć decyzję w całości uwzględniającą żądanie „strony” – w sytuacji, gdy w sprawie oprócz wnioskodawcy występują także inne strony.
Według mnie z ostrożności należy przyjąć, że kiedy w sprawie występuje więcej niż jedna strona – można wydać tylko taką decyzję, która uwzględnia żądanie wszystkich stron, chyba że wszystkie inne strony miały czynny udział w postępowaniu i miały możliwość wypowiedzenia się.
Zatem, jeżeli jest kilka stron, a tylko jedna złożyła wniosek i stanowisko pozostałych stron jest nieznane, to organ po zebraniu dowodów i materiałów mimo, że chciałby uwzględnić wniosek, to jednak nie mółby wydać decyzji bez zawiadomienia wszystkich stron zgodnie z art. 10 § 1 k.p.a., co z kolei prowadzi do wstrzymania postępowania, gdyż termin do zapoznania się z aktami czy też wypowiedzenia się nie rozpoczyna się. Zarówno organ jak i strona mogły znaleźć się w martwym punkcie.
Tarcza antykryzysowa 3 odmrozi wszystkie terminy
W czwartek Parlament zakończył procedowanie ustawy z 30 kwietnia o zmianie niektórych ustaw w zakresie działań osłonowych w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2. Pierowtnie projekt ten pilotowany przez ministra Łukasza Schreibera nie przewidywał większych zmian dotyczących prowadzonych postępowań administracyjnych i sądowoadministracyjnych. Wszystko zmieniło się jednak za sprawą autopoprawki złożonej tego samego dnia, w którym złożono projekt. Proponowana zmiana dotyczy uchylenia przepisów art. 15zzr i art. 15zzs, które wstrzymywały bieg terminów procesowych, materialnych terminów administracyjnych i sądowych.
Tarcza antykryzysowa 3 zawiera również przepisy przejściowe, które wskazują na regulacje określające rozpoczęcie biegu wyżej wymienionych terminów po uchyleniu przepisów, które je zawieszały.
Zgodnie z przepisem przejściowym:
- terminy, o których mowa w art. 15zzr ust. 1 Tarczy antykryzysowej 1, których bieg nie rozpoczął się na podstawie art. 15zzr ust. 1 tej ustawy, rozpoczynają bieg po upływie 7 dni od dnia wejścia w życie Tarczy antykryzysowej 4;
- terminy, o których mowa w art. 15zzr ust. 1 Tarczy antykryzyswej 1, których bieg uległ zawieszeniu na podstawie art. 15zzr ust. 1, biegną dalej po upływie 7 dni od dnia wejścia w życie Tarczy antykryzysowej 4.
- terminy w postępowaniach, o których mowa w art. 15zzs Tarczy antykryzysowej 1 których bieg nie rozpoczął się na podstawie art. 15zzs tej ustawy, rozpoczynają bieg po upływie 7 dni od dnia wejścia w życie Tarczy antykryzysowej 4.
- terminy w postępowaniach, o których mowa w art. 15zzs Tarczy antykryzysowej 1, których bieg uległ zawieszeniu na podstawie art. 15zzs tej ustawy, biegną dalej po upływie 7 dni od dnia wejścia w życie Tarczy antykryzysowej 4.
Wskazać jednak należy, że przepis art. 69 tarczy antykryzysowej 3 jest dziwnie skonstruowany ponieważ zgodnie z art. 69 ust. 4 „Czynności, o których mowa w art. 15zzr ust. 5 ustawy zmienianej w art. 46 zachowują moc.”. Nie wiadomo dlaczego tylko czynności z art. 15zzr ust. 5 Tarczy antykryzysowej 1– tj. „czynności dokonane w celu wykonania uprawnienia lub obowiązku w okresie wstrzymania rozpoczęcia albo zawieszenia biegu terminów, o których mowa w ust. 1, są skuteczne” zachowują moc. Stawia to pod znakiem zapytania wszelkie inne czynności dokonywane przed wejściem w życie Tarczy antykryzysowej 3.
Projekt tarcza antykryzysowa 4 Jadwigi Emilewicz - wciąż czeka na przyjęcie przez rząd
W pewnym momencie w procedowanym projekcie kolejnej tarczy antykryzysowej autorstwa wicepremier, ministra rozwoju Jadwigi Emilewicz wprowadzono wyjątki w zakresie wstrzymania rozpoczęcia i zawieszenia biegu terminów w postępowaniach administracyjnych i sądowoadministracyjnych.
Pomimo nierozpoczęcia lub zawieszenia biegu terminu tarcza antykryzysowa 4 dawała możliwość organowi na wydanie ( już nie z urzędu) decyzji w całości uwzględniającej żądanie strony lub uczestnika postępowania, a także wydanie zaświadczenia o braku podstaw do wniesienia sprzeciwu, czy wyrażenia stanowiska lub wydania interpretacji indywidualnej. Projekt wprowadzał również kolejne negatywne skutki dla stron i uczestników prowadzonych postępowań. Podania wszczynające postępowanie w sprawie bezczynności organów lub przewlekłego prowadzenia postępowania, takie jak ponaglenia, zażalenia lub skargi miały zostawać pozostawione bez rozpoznania, o czym organ lub podmiot otrzymujący podanie niezwłocznie miał informować wnoszącego podanie.
Proponowane przepisy nie miały mieć zastosowania do postępowań administracyjnych i innych postępowań dotyczących m.in. inwestycji w zakresie dróg publicznych lub linii kolejowych, prowadzonych przez organy administracji architektoniczno-budowlanej na podstawie ustawy prawo budowlane, a także dotyczących przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko, o której mowa w ustawie o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko. Tu warto wskazać, że poprzez odniesienie się do spraw wymagających oceny oddziaływania na środowisko zawężono sprawy tylko decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach gdzie sporządzany jesgt raport, czyli dla przedsięwzięć zawsze znacząco oddziałujących na środowisko. Nie wiadomo dlaczego pominięto sprawy „mniejszej wagi” czyli dla przedsięwzięć potencjalnie znacząco oddziałujących na środowisko.
Jedną z istotniejszych zmian jakie przewidywała tarcza antykryzysowa 4 jest przepis mówiący o tym, że czynności dokonane w okresie zawieszenia biegu terminów w postępowaniach i kontrolach, w tym wydane decyzje i postanowienia, są skuteczne. Warto jednak podkreślić, że projekt tarczy antykryzysowej 4 z uwagi na tarcze antykryzysową 3 ( Tarczę Schreibera) w zakresie zmian w at. 15zzs i art. 15zzr przestaje mieć znaczenie.
Tarcza antykryzysowa … gdzie jesteśmy?
Ewentualne rozbieżności w interpretacji i stosowaniu omówionych przepisów stwarzają ryzyko, że decyzje wydawane w stanie epidemii lub zagrożenia epidemicznego będą później uchylane w wyniku kontroli sądów administracyjnych lub wznowień postępowań. Mając na uwadze niedalekie uchylenie omówionych przepisów - Parlament zakończył w czwartek prace nad tarczą Schreibera - zasadnym jest wstrzymanie w zakresie powzięcia jakichkolwiek poważnych wątpliwości od wydania decyzji do dnia wejścia jej w życie oraz liczenie terminów tam, gdzie jest to zasadne według tarczy 4.
Anita Palukiewicz jest partnerem w kancelarii SSW Pragmatic Solutions (Spaczyński, Szczepaniak i Wspólnicy), radcą prawnym z wieloletnim doświadczenie w zakresie postępowań administracyjnych dotyczących koncesji na poszukiwanie, rozpoznawanie lub wydobywanie złóż kopalin, ze szczególnym uwzględnieniem kopalin energetycznych. Świadczy również usługi doradztwa w zakresie gospodarki odpadami.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.