Czy organizacja pozarządowa (stowarzyszenie, fundacja), która wystąpiła do odpowiedniego organu o udostępnienie raportu o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia może ten raport (w całości lub części) bez zgody inwestora oraz jego autorów udostępniać i rozpowszechniać (np. poprzez stronę internetową tej organizacji)? Proszę o odpowiedź w sytuacji, gdy organizacja nie uczestniczyła w postępowaniu oraz gdy uczestniczyła w nim na prawach strony.


Odpowiedź:

Organizacja pozarządowa nie może udostępniać ani rozpowszechniać raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko bez zgody autorów raportu – niezależnie od tego, czy brała ona udział w postępowaniu w sprawie wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach na prawach strony czy też nie.


Uzasadnienie:

Jeżeli chodzi o raporty o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko, w piśmiennictwie uznaje się, że autor raportu wykonując na zlecenie inwestora utwór, godzi się jednocześnie na jego publiczne udostępnienie wraz ze złożeniem tego raportu jako dokumentacji wnioskowej. Od momentu przedłożenia raportu do organu prowadzącego postępowanie, staje się on utworem rozpowszechnionym w rozumieniu art. 6 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2006 r. Nr 90, poz. 631, z późn. zm.) – dalej u.p.a. Więcej na ten temat: red. J. Jendrośka, Ustawa – Prawo ochrony środowiska. Komentarz, Wrocław, 2001, s. 171-172.

Zgodnie z art. 23 ust. 1 i 2 u.p.a., bez zezwolenia twórcy (tj. autora raportu – zob.: art. 8 ust. 2 u.p.a.) wolno nieodpłatnie korzystać z już rozpowszechnionego utworu tylko w zakresie własnego użytku osobistego, przy czym zakres własnego użytku osobistego obejmuje korzystanie z pojedynczych egzemplarzy utworów przez krąg osób pozostających w związku osobistym, w szczególności pokrewieństwa, powinowactwa lub stosunku towarzyskiego. Osobisty użytek może polegać w szczególności na możliwości zapoznania się z treścią raportu w celu złożenia uwag i wniosków w ramach postępowania z udziałem społeczeństwa, ale już nie na rozpowszechnianiu raportu za pośrednictwem strony internetowej, czy też udostępniać szerszemu kręgowi odbiorców. Okoliczność, czy organizacja pozarządowa, która zamierza udostępniać raport, brała, czy też nie brała udziału w postępowaniu w sprawie wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach (w ramach którego raport był przedkładany do publicznego wglądu w postępowaniu z udziałem społeczeństwa) nie ma znaczenia dla ochrony praw autorskich na podstawie u.p.a. Stronom postępowania innym niż wnioskodawca nie przysługują prawa autorskie do raportu i nie mogą one swobodnie rozporządzać tym dokumentem.

W doktrynie podnoszony jest też pogląd, iż raport – jako załącznik do wniosku o wydanie decyzji – jest dokumentem urzędowym, w związku z czym w ogóle nie podlega ochronie na podstawie u.p.a. (art. 4 pkt 2 u.p.a.); zob.: (red.) J. Jendrośka, op. cit., s. 172-173. Pogląd ten nie jest jednak podzielany w orzecznictwie i piśmiennictwie dotyczącym przepisów u.p.a., gdzie jako dokument urzędowy definiuje się wydany przez organ państwowy w jego zakresie działania lub podmioty niepaństwowe realizujące zadania publiczne (zob.: Wyrok NSA z dnia 10 grudnia 1997 r. III SA 889/96; (red.) J. Barta, R. Markiewicz, Komentarz do art. 4 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, stan prawny na dzień 20 kwietnia 2011 r., opublik: LEX).