Śmiało można powiedzieć, że 2024 rok przebiega pod hasłem budowania współpracy z sygnalistami. To jedno z większych wyzwań stojących przed przedsiębiorcami. W ostatnich miesiącach uchwalona została ustawa o ochronie sygnalistów, a w październiku opublikowany został długo oczekiwany projekt nowelizacji ustawy o świadczeniu usług drogą elektroniczną (nowelizacja uśude) wdrażający do polskiego prawa przepisy Aktu o usługach cyfrowych (AUC). Rozporządzenie to wprowadziło do środowiska internetowego nową kategorię szczególnych, a wręcz profesjonalnych podmiotów zgłaszających naruszenia prawa – tzw. zaufanych podmiotów sygnalizujących (trusted flaggers lub TF). Obowiązek wdrożenia szczególnych procedur współpracy TF odnosił się będzie do przedsiębiorców, którzy kwalifikują się jako tzw. internetowi pośrednicy.
Podczas, gdy większość przedsiębiorstw intensywnie pracuje nad wdrożeniem procedur reagowania na wewnętrzne zgłoszenia naruszeń i nieprawidłowości na podstawie przepisów o ochronie sygnalistów, na internetowych pośredników nałożony został dodatkowy obowiązek wdrożenia priorytetowej współpracy z zaufanymi podmiotami sygnalizującymi.
Czytaj też: Konstytucja internetu powinna "ukrócić" monopolistyczne zapędy gigantów cyfrowych
Jak zorganizować współpracę z trusted flaggers?
Przede wszystkim nie każdy przedsiębiorca musi przygotowywać się do wdrożenia szczególnych procedur. Obowiązek ten, podobnie jak inne wynikające z przepisów AUC, dotyczy tylko tzw. pośredników internetowych, czyli podmiotów, które zarządzają w internecie treściami zamieszczanymi przez swoich użytkowników. Myśląc o pośrednikach internetowych, mamy na myśli przede wszystkim platformy internetowe, ale nie tylko. Wystarczy, aby dany podmiot wprowadził możliwość interaktywnego korzystania ze swoich zasobów, aby stać się pośrednikiem. Przykładowo: sklep, który umożliwia klientom zamieszczanie recenzji przy produktach lub który moderuje inne treści swoich użytkowników, jest zgodnie z AUC pośrednikiem internetowym. Obowiązek wdrożenia współpracy z TF nie będzie więc odnosił się do tzw. content providerów, czyli podmiotów, które jedynie publikują własne treści redakcyjne i w żaden sposób nie moderują treści swoich użytkowników (przez usuwanie lub ograniczanie dostępu).
________________________________________
Ustawa o ochronie sygnalistów wymaga wdrożenia procedur zgłaszania naruszeń prawa oraz ochrony tożsamości sygnalistów.
Sprawdź, czy Twoja organizacja jest gotowa na nowe obowiązki. Czytaj więcej >
----------------------------------------------------
Ani AUC, ani nowelizacja uśude nie wskazują, w jaki sposób należałoby zorganizować współpracę z TF. Przepisy wymagają natomiast, aby wszelkie zgłoszenia pochodzące od tych podmiotów obsługiwane były w sposób priorytetowy. Zakłada się bowiem, że misją tych podmiotów jest współtworzenie bezpiecznego środowiska internetowego, a ich zgłoszenia będą wstępnie zweryfikowane i profesjonalnie przygotowane. Jak wskazuje się w preambule do AUC „Ze względu na to, że zaufane podmioty sygnalizujące wykazują się wiedzą ekspercką i kompetencjami, można oczekiwać, że rozpatrywanie zgłoszeń dokonanych przez te podmioty będzie mniej uciążliwe, a tym samym będzie trwało krócej w porównaniu ze zgłoszeniami dokonywanymi przez innych odbiorców usług”.
Lista trusted flaggers zgłoszonych przez krajowych koordynatorów jest udostępniana przez KE, co umożliwia pośrednikom wstępną preselekcję zgłoszeń. Przykładowo, pośrednik może obsługiwać te zgłoszenia przez dedykowany punkt kontaktowy lub wdrożyć mechanizm wstępnej weryfikacji zgłaszającego po domenie adresu internetowego i na tej podstawie generować link do umieszczenia zgłoszenia. Na chwilę obecną weryfikacja nie powinna sprawiać większych problemów. Obecnie jest to dziesięć organizacji, w tym jedna wyspecjalizowana w monitoringu praktyk wykorzystywania seksualnego dzieci, a dwie w zakresie naruszeń własności intelektualnej. Pośrednicy internetowi mają także obowiązek raportowania do krajowych koordynatorów przypadków nieprawidłowych zgłoszeń naruszeń dokonanych przez trusted flaggers. Takie alerty są podstawą do pozbawienia tych podmiotów statusu TF.
Zobacz w LEX: Ochrona sygnalistów - procedura zgłoszeń wewnętrznych krok po kroku > >
Cena promocyjna: 179.5 zł
|Cena regularna: 359 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 251.3 zł
Kim są internetowi sygnaliści?
Mimo zbieżności nazw pojęcie zaufanych podmiotów sygnalizujących, które pojawia się w AUC, nie odnosi się do pracowników przedsiębiorcy i innych osób będących świadkami nieprawidłowości wewnątrz przedsiębiorstwa. Wręcz przeciwnie, muszą to być podmioty niezależne od dostawcy usług. To profesjonalne podmioty dysponujące wyspecjalizowaną wiedzą na temat naruszeń prawa w danej dziedzinie, które sygnalizują zauważone nieprawidłowości w interesie publicznym. Rolę taką mogą pełnić podmioty publiczne oraz organizacje obywatelskie lub konsumencie, które w ramach działań statutowych prowadzą monitoring nieprawidłowości. AUC w preambule wskazuje kilka kategorii podmiotów, które będą mogły ubiegać się o ten status zgodnie z krajową procedurą. Co istotne, żaden z podmiotów z mocy prawa nie zostaje zakwalifikowany do kategorii TF. Konieczna jest decyzja krajowego koordynatora ds. usług cyfrowych.
Przykładowi internetowi sygnaliści to:
- wyspecjalizowane jednostki krajowych organów ścigania zajmujące się zgłoszeniami podejrzanych treści w Internecie (np. o charakterze terrorystycznym),
- jednostki Europolu,
- organizacje o charakterze pozarządowym lub prywatnym, np. podmioty należące do sieci gorących linii INHOPE, służących do zgłaszania materiałów dotyczących seksualnego wykorzystywania dzieci,
- organizacje NGO zajmujące się zgłaszaniem nielegalnych treści rasistowskich i ksenofobicznych,
- branżowe stowarzyszenia przedsiębiorców.
Podmioty te mogą więc mieć bardzo różny charakter – od podmiotów publicznych do organizacji konsumenckich oraz zrzeszeń przedsiębiorców. Przepisy nie wprowadzają ograniczeń co do ich liczby. Zaleca się jednak, aby ogólna liczba TF na mocy AUC miała charakter ograniczony. Ponieważ zaufane podmioty sygnalizujące działają w interesie publicznym, mogą być wspierane ze środków publicznych w Polsce, zgodnie z nowelizacją ustawy o świadczeniu usług drogą elektroniczną z Funduszu Szerokopasmowego.
Jak uzyskać status zaufanego podmiotu sygnalizującego?
Po pierwsze, status zaufanego podmiotu sygnalizującego przyznaje krajowy koordynator ds. usług cyfrowych państwa członkowskiego, w którym podmiot ten posiada swoją siedzibę. Przyznanie odbywa się zgodnie z procedurą uregulowaną w przepisach krajowych. Status ten nie ma jednak charakteru krajowego i powinien być uznawany przez wszystkich pośredników internetowych, bez względu na miejsce ich siedziby.
Zgodnie z projektem nowelizacji uśude w przypadku podmiotów mających siedzibę w Polsce status przyznawany będzie przez prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej, który zgodnie z projektem pełni rolę nie tylko podmiotu właściwego, ale także krajowego koordynatora ds. usług cyfrowych.
Polska procedura dla zaufanych podmiotów sygnalizujących
Zgodnie z projektem nowelizacji uśude podmiot ubiegający się o przyznanie statusu TF składał będzie wniosek do prezesa UKE. Organ będzie miał dwa miesiące na podjęcie decyzji. Prezes UKE zasięgał będzie opinii prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych w celu oceny środków technicznych i organizacyjnych, jakimi dysponuje kandydat, służących ochronie danych osobowych, a także opinii innych organów administracji publicznej właściwych w sprawach zbieżnych z przedmiotem działalności kandydata do TF.
W swoim wniosku podmiot ubiegający się o status zaufanego sygnalisty, poza danymi kontaktowymi, będzie musiał wskazać konkretne dziedziny (np. naruszenia praw własności intelektualnej, monitoring treści rasistowskich lub ksenofobicznych), w zakresie których ubiegać się będzie o przyznanie statusu TF. Będzie musiał również wykazać, że:
- dysponuje wiedzą ekspercką oraz kompetencjami we wskazanych dziedzinach,
- posiada kompetencje w zakresie wykrywania, identyfikowania i zgłaszania nielegalnych treści,
- jest niezależny od dostawców platform internetowych,
- podejmuje działania mające na celu dokonywanie zgłoszeń w sposób dokładny i obiektywny oraz z zachowaniem należytej staranności.
Po uzyskaniu statusu zaufanego podmiotu sygnalizującego podmiot taki wpisany zostanie do wykazu prowadzonego przez prezesa UKE, a następnie bazy Komisji Europejskiej. Status w każdej chwili może zostać cofnięty albo zawieszony w przypadku stwierdzenia, że podmiot, któremu przyznano status TF, przestał spełniać niezbędne warunki.
Zobacz również w LEX: Wewnętrzna procedura zgłoszenia przez sygnalistę naruszenia prawa (ogólna) > >
Nobles oblige…
Status zaufanego podmiotu sygnalizującego to nie tylko uprawienie do priorytetowego zgłaszania zauważonych naruszeń. Przepisy AUC nakładają na TF obowiązek publikowania szczegółowych sprawozdań dotyczących zgłoszeń. Powinny one zawierać takie informacje, jak liczba zgłoszeń pogrupowanych według tożsamości dostawcy usług hostingu, rodzaju treści oraz działań podjętych przez dostawcę. Zaufane podmioty sygnalizujące przekazują ponadto coroczne sprawozdania do krajowego koordynatora ds. usług cyfrowych.
dr hab. Justyna Kurek-Sobieraj, adwokat w kancelarii Łaszczuk i Wspólnicy
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
