Moment zakończenia wykonania umowy powinien być ścisłe określony

Ścisłe określenie momentu zakończenia wykonania umowy polega na określeniu zarówno daty, jak i czynności, których upływ lub dokonanie jest równoznaczne albo ze zwolnieniem wykonawcy z ciążącego na nim zobowiązania oddania obiektu albo z rozpoczęciem procedury, przede wszystkim - procedury odbioru wykonanych robót, która do takiego zwolnienia będzie zmierzać. Nie wyczerpuje powyższego wymagania spotykany często, ogólny zapis, iż: Strony ustalają termin wykonania umowy na dzień....

 Z klauzuli takiej nie wynika bowiem, czy za taki dzień strony uznawać będą termin:
- zgłoszenia przez wykonawcę wpisem do dziennika budowy gotowości odbioru końcowego robót;
- potwierdzenia takiego wpisu przez inspektora nadzoru budowlanego;
- dokonania odbioru końcowego robót, tj. sporządzenia protokołu takiego odbioru;
- dokonania odbioru końcowego robót, którego ustalenia będą wskazywać na brak wad lub usterek w odniesieniu do wykonanych robót lub obiektu budowlanego, którego dotyczyły;
- złożenia przez wykonawcę dokumentacji powykonawczej;
- zakończenia wykonywania wymaganych badań lub sprawdzeń albo rozruchu technologicznego;
czy też inny.

Przykładem klauzuli umownej, która jako opcja minimum koryguje opisaną niejednoznaczność, może być zapis: "Zakończenie Wykonywania przedmiotu umowy, rozumiane jako dzień zgłoszenia przez Wykonawcę gotowości odbioru końcowego przedmiotu umowy, nastąpi do dnia...". Nie daje on wprawdzie możliwości uznania umowy za wykonaną w wyznaczanym terminie, bo ten element przesądzany będzie dopiero protokołem odbioru końcowego robót, nie mniej jednak pozwala uniknąć zarzutu zwłoki wykonawcy, w sytuacji gdy rzeczywistym powodem przekroczenia terminu jest manipulacja inwestora terminem przystąpienia do odbioru albo przewlekanie czynności odbioru, albo odraczanie odbioru pod bezzasadnym zarzutem istnienia wad lub usterek wykonanych robót. Jeżeli zapisowi powyższemu towarzyszyć będzie określenie ram czasowych dla procedury odbioru i przykładowo prawo do dokonania jednostronnego odbioru i wystawienia faktury na wypadek określonej zwłoki inwestora w odbiorze, postanowienia takie stanowić będą dla wykonawcy realne zabezpieczenie płatności wynagrodzenia. Bez prawa do wystawienia faktury nie może on wszak dochodzić zapłaty. Uniemożliwi to również obciążenie wykonawcy, z powodu takich manipulacji, karami umownymi za opóźnienie liczonymi instrumentalnie względem daty wyznaczonej w umowie.

Opisany przykład nie umniejsza tego, że powszechną praktyką jest przyjmowanie w umowach o roboty budowlane, iż chwilą zakończenia wykonywania umowy jest dokonanie protokolarnego, często stwierdzonego podpisami obu stron, odbioru końcowego wykonanych robót. Gotowość albo dokonanie odbioru robót mają w konsekwencji kluczowe znaczenie dla określenia momentu wykonania umowy o roboty budowlane.

Książka "Umowy w procesie budowlanym", mająca charakter poradnika, została wydana z myślą o stronach zawierających umowy w ramach procesu budowlanego - w trosce o ich interesy.