Pytanie:
Inwestor posiada na terenie gminy grunty rolne o powierzchni około 12 ha, posiada kwalifikacje rolnicze i prowadzi na tych gruntach rolnych działalność rolniczą. Od 6 lat stara się o wydanie decyzji o warunkach zabudowy dla zabudowy zagrodowej (siedliska) na terenie tej gminy. Obecnie zamieszkuje w odległości 50 km i dojeżdża do swoich gruntów, żeby wykonywać prace polowe. Gmina odmawia uznania tej osoby za rolnika indywidualnego, gdyż brak jest 5 letniego okresu zamieszkiwania na terenie tej gminy, a tym samym wydania pozytywnej decyzji o warunkach zabudowy dla siedliska.

Czy gmina właściwie interpretuje art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego i zgodnie z prawem odmawia wydania tejże decyzji?

Odpowiedź:
Zgodnie z art. 2 pkt 1 ustawy z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego - dalej u.k.u.r. pod pojęciem "nieruchomości rolnej" należy rozumieć nieruchomość rolną w rozumieniu ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny - dalej k.c., który w art. 55(3) stanowi, iż za gospodarstwo rolne uważa się grunty rolne wraz z gruntami leśnymi, budynkami lub ich częściami, urządzeniami i inwentarzem, jeżeli stanowią lub mogą stanowić zorganizowaną całość gospodarczą, oraz prawami związanymi z prowadzeniem gospodarstwa rolnego. Przepis art. 2 u.k.u.r., który jest tzw. słowniczkiem nie reguluje definicji "rolnika".

W art. 5 ust. 1 u.k.u.r. – a więc poza "słowniczkiem" - ustawodawca wskazał czym jest gospodarstwo rodzinne, co oznacza, iż różnicuje on pojęcia "gospodarstwa rolnego" od pojęcia "gospodarstwa rodzinnego". Tak, więc gospodarstwem rodzinnym jest gospodarstwo rolne prowadzone przez rolnika indywidualnego oraz w którym łączna powierzchnia użytków rolnych jest nie większa niż 300 ha.

Taki zapis w ocenie mojej pozwala przyjąć, iż definicja "rolnika indywidualnego", o której mowa w art. 6 ust. 1 u.k.u.r. stworzona została na potrzeby definicji "gospodarstwa rodzinnego".

Podobnie pisze Andrzej Majewski w artykule "Problematyka kwalifikacji do prowadzenia działalności rolniczej w gospodarstwach rolnych.", gdzie wskazuje, iż "art. 6 [ustawy z 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego] wprowadza pojęcie pomocnicze do definicji gospodarstwa rodzinnego."

Niewątpliwie art. 6 ust. 1 u.k.u.r. wprowadza dość restrykcyjną definicję "rolnika indywidualnego", która de facto uniemożliwia wybudowanie siedliska rolnikowi, który prowadzi gospodarstwo rolne na terenie gminy, w której nie zamieszkuje.

Sprawą zajął się Rzecznik Praw Obywatelskich, który w dniu 10 września 2014 r. skierował pismo IV.7005.19.2014.BB do Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi. W powołanym piśmie RPO zauważył, że istniejące "sztywne" unormowanie pozbawia statusu rolnika indywidualnego także te osoby, które z przyczyn od siebie niezależnych nie są w stanie dopełnić wymogów związanych np. z zameldowaniem na pobyt stały, a spełniają wszystkie inne przesłanki.

Mając na uwadze powyższe powstaje pytanie, czy organ uprawniony do wydania decyzji o warunkach zabudowy zobligowany jest do stosowania definicji zawartej w art. 6 ust. 1 u.k.u.r., czy też może zastosować definicję zawartą w art. 6 pkt 1 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników, który stanowi, iż rolnikiem jest pełnoletnia osobę fizyczna, zamieszkująca i prowadząca na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, osobiście i na własny rachunek, działalność rolniczą w pozostającym w jej posiadaniu gospodarstwie rolnym, w tym również w ramach grupy producentów rolnych, a także osoba, która przeznaczyła grunty prowadzonego przez siebie gospodarstwa rolnego do zalesienia.

Wydaje się, iż organ przy wydawaniu odmownej decyzji o warunkach zabudowy kieruje się definicją zabudowy zagrodowej zawartej w § 3 pkt 3 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, który stanowi, iż przez budowę zagrodową należy rozumieć w szczególności budynki mieszkalne, budynki gospodarcze lub inwentarskie w rodzinnych gospodarstwach rolnych (stąd zastosowanie definicji "rolnika indywidualnego"), hodowlanych lub ogrodniczych oraz w gospodarstwach leśnych.

Istotnym jest, czy rolnik, o którym mowa w zapytaniu prowadzi gospodarstwo rodzinne, czy też inne.

Mając na względzie powyższe wątpliwości Autor proponuje złożyć ponowny wniosek o wydanie decyzji o warunkach zabudowy dla zabudowy zagrodowej, a po decyzji odmownej odwołać się do organu II instancji, a następnie - jeśli zajdzie taka potrzeba – złożyć skargę do WSA. W ocenie Autora sprawę winien poprowadzić radca prawny.