Pytanie:
Zakład wodociągowo-kanalizacyjny świadczy usługi w zakresie wykonawstwa przyłączy kanalizacyjnych. Kilku pracowników działu usług wykonuje te zlecenia, na podstawie projektów budowlano-wykonawczych. Roboty te nie wymagają pozwolenia na budowę, są wykonywane na podstawie zgłoszenia do właściwego organu nadzoru budowlanego. Ponieważ jednak wykonywane są wykopy o ścianach pionowych o głębokości powyżej 1,5 m, wymagane jest sporządzenie planu BIOZ i bezpośredni nadzór nad tymi robotami. Ponieważ zakład nie zatrudnia osoby z uprawnieniami budowlanymi, prezes spółki zamierza powierzyć sporządzenie planu BIOZ oraz bezpośredni nadzór nad tymi robotami, w tym zapewnienie bezpieczeństwa i realizację planu BIOZ, inspektorowi ds. bhp, zatrudnionemu przy innej pracy (kierownik ds. ochrony środowiska, osoba nie posiadająca wykształcenia technicznego, nie posiadająca żadnych uprawnień ani wiedzy fachowej w zakresie robót budowlanych). Inspektor uważa, że nie można mu powierzyć tych czynności, gdyż uprawnienia służby bhp nie dają mu takich kompetencji.
Kto może sporządzić plan BIOZ oraz nadzorować roboty budowlane opisane powyżej?
Jakie powinien posiadać kwalifikacje oraz wiedzę?
Kogo należy rozumieć pod pojęciem kierownika budowy lub mistrza budowlanego, o których mowa w ustawie p.bud. oraz rozporządzeniach dot. robót budowlanych oraz informacji i planu BIOZ?
Odpowiedź:
Ustawa z 7.07.1994 r. Prawo budowlane - dalej pr.bud., w art. 21[a] stanowi, iż kierownik budowy powinien sporządzić, lub zapewnić sporządzenie planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia. Osoba sporządzająca powinna znać przepisy budowlane, posiadać wykształcenie budowlane (techniczne). Nie powinno się powierzać wykonanie tego planu osobie, która nie spełnia odpowiednich warunków, plan przez nią sporządzony może być niedokładny i nie obejmować wszystkich zagadnień bezpieczeństwa i ochrony zdrowia. Mamy wtedy do czynienia z sytuacją, że "sztuka jest" i odpowiednie władze kontrolujące są "zadowolone".
Uzasadnienie:
Nie do wszystkich robót budowlanych obowiązkiem jest sporządzenie planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia (BiOZ). Do opisanych w pytaniu prawdopodobnie należy taki plan sporządzić – możliwość zasypania pracownika. Na wszelki wypadek, niżej podane są warunki, w jakich plan należy sporządzić.
Obowiązkiem sporządzenie planu jest objęta: m.in., organizacja pracy na budowie, w której przewidywane roboty budowlane mają trwać dłużej niż 30 dni roboczych, jednocześnie będzie przy nich zatrudnionych 20 pracowników lub pracochłonność tych robót będzie przekraczać 500 osobodni.
W planie należy uwzględnić specyfikę następujących rodzajów robót budowlanych: 1) gdy charakter, organizacja prac lub miejsce prac stwarza szczególnie wysokie ryzyko powstania zagrożenia bezpieczeństwa i zdrowia ludzi, a szczególnie przysypania ziemią lub upadku z wysokości; 2) przy prowadzeniu których występują działania substancji chemicznych lub czynników biologicznych zagrażających bezpieczeństwu i zdrowiu ludzi; 3) stwarzających zagrożenie promieniowaniem jonizującym; 4) prowadzonych w pobliżu linii wysokiego napięcia lub czynnych linii komunikacyjnych; 5) stwarzających ryzyko utonięcia pracowników; 6) prowadzonych w studniach, pod ziemią i w tunelach; 7) wykonywanych przez kierujących pojazdami zasilanymi z linii napowietrznych; 8) wykonywanych w kesonach, z atmosferą wytwarzaną ze sprężonego powietrza; 9) wymagających użycia materiałów wybuchowych; 10) prowadzonych przy montażu i demontażu ciężkich elementów prefabrykowanych. Szczegóły określone są w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z 23.06.2003 r. w sprawie informacji dotyczącej bezpieczeństwa i ochrony zdrowia oraz planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia (Dz U. poz. 1126) - dalej r.p.o.z.
Kierownik budowy, to osoba o wykształceniu technicznym budowlanym, posiadającym też odpowiedni staż oraz uprawnienia budowlane. Wykształcenie, staż uprawnienia, prawa i obowiązki kierownika budowy opisane są w p.b. Przepisy p.b. stanowią, że kierownik pudowy sprawuje samodzielną funkcję techniczną w budownictwie. Funkcję taką mogą wykonywać wyłącznie osoby posiadające odpowiednie wykształcenie techniczne i praktykę zawodową, dostosowane do rodzaju, stopnia skomplikowania działalności i innych wymagań związanych z wykonywaną funkcją stwierdzone właściwą decyzją wydaną przez samorząd zawodowy. Stanowi o tym art. 12 ust. 2 pr.bud.
Mistrz jest osobą kierującą pracownikami. Jego rolę określa ustawa z 26.06.1974 r. - Kodeks pracy - dalej k.p., art. 212. Mistrz budowlany oprócz wiedzy ogólnej i przeszkolenia bhp, pozwalającym na kierowanie pracownikami, powinien, w opisanym przypadku, posiadać odpowiednie uprawnienia budowlane.
Problem opisany w pytaniu (kto opracowuje plan BiOZ?) można rozwiązać w różny sposób. Najlepiej zlecić wykonanie planu BiOZ na zewnątrz lub wewnątrz, komuś, kto odpowiada definicji do sprawowania funkcji technicznych w budownictwie.
Behapowcowi, który posiada wiedzę i uprawnienia, można zlecić wykonanie planu BiOZ, ale nie w przypadku opisanym w pytaniu. Behapowca tego nie dotyczy zdanie zapisane w rozporządzeniu Rady Ministrów z 2.09.1997 r. w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy – dalej r.s.b.h.p. Zadanie to stanowi, iż służba bhp nie może być obciążona innymi zadaniami niż wymienione w ust. 1 (§ 2 r.s.b.h.p.), z wyjątkiem pracownika zatrudnionego przy innej pracy, o którym mowa w art. 23711 § 1 k.p. Wyjątek odnosi się do stwierdzenia, iż pracodawca zatrudniający do 100 pracowników powierza wykonywanie zadań służby bhp pracownikowi zatrudnionemu przy innej pracy. Do nadzoru prac należy ustanowić stanowisko mistrza.
O robotach budowlanych stanowi rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 6.02.2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych - dalej r.b.h.p.r.b. W r.b.h.p.r.b. brak jest określeń: kierownik, mistrz. Nie można się na to rozporządzenie powoływać w tym zakresie.
