Prezes UOKiK opublikował dzisiaj komunikat i sentencję decyzji dotyczące porozumienia ograniczającego konkurencję na rynku fitness, za które kary w łącznej wysokości ponad 32 mln zł dostało osiem firm z branży fitness, w tym Benefit Systems, o której pisaliśmy 5 stycznia.
Czytaj: Surowe kary dla firm i menedżerów z branży fitness za zmowę rynkową>>
Kary także dla menadżerów
Urząd ukarał również sześciu, czyli wszystkich menadżerów, którym postawił zarzuty bezpośredniego zaangażowania w porozumienie. Kary pieniężne na te osoby wyniosły łącznie prawie 800 tys. zł - od ponad 40 tys. zł do ponad 302 tys. zł i wynikały ze stopnia naruszenia przepisów i zaangażowania menadżera w zmowę. Maksymalna kara na menadżera może natomiast wynieść 2 mln zł.
Prezes UOKiK w oparciu o zebrany materiał dowodowy uznał, że osoby te decydowały o prowadzeniu niedozwolonych rozmów i charakterze podziału rynku, w większości przypadków również dokonywały uzgodnień między sobą. Ponoszą tym samym odpowiedzialność indywidualną za niedozwolony prawnie podział rynku.
Warto w tym miejscu przypomnieć, że odpowiedzialność menedżera zależy od tego, czy Urząd wykaże odpowiedzialność spółki, w której zarządza – nałożenie kary na osobę zarządzającą może bowiem nastąpić tylko w ramach decyzji nakładającej sankcję na przedsiębiorcę biorącego udział w porozumieniu ograniczającym konkurencję.
Należy również pamiętać, że odpowiedzialność osób zarządzających z tytułu praktyk antykonkurencyjnych jest ograniczona czasowo – wszczęcie postępowania przeciwko takiej osobie nie jest możliwe, jeżeli od końca roku, w którym osoba umyślnie doprowadziła do naruszenia przez przedsiębiorcę wyżej wskazanych zakazów upłynęło 5 lat.
Niedozwolony podział rynku
Zdaniem Urzędu, ukarani przedsiębiorcy podzielili rynek, tak aby nie konkurować ze sobą. W ramach zmowy przedstawiciele spółek podejmowali ze sobą różne kontakty w sprawie podziału rynku: korespondowali, prowadzili rozmowy telefoniczne, spotykali się. UOKiK uznał, że firmy wymieniały się informacjami co do swoich działań w zakresie otwierania klubów oraz lokalizacji, którymi były zainteresowane lub mogły je odstąpić konkurentom. Jeżeli miały plany dotyczące tego samego rejonu, wówczas uzgadniały, że jedna z nich się z niego wycofa. W ocenie Urzędu kontrolę nad wykonywaniem niedozwolonego porozumienia i rolę koordynatora oraz rozjemcy między interesami klubów pełnił Benefit, w wyniku czego spółka ta otrzymała najwyższą karę (blisko 27 mln zł).
Odpowiedzialność za przejmowane spółki
Ciekawym wątkiem w tej sprawie są zmieniające się relacje właścicielskie występujące między stronami tego postępowania, na co zwróciła zresztą uwagę Benefit Systems w swoim oświadczeniu z 4 stycznia, wskazując, że zakwestionowane przez Urząd działania realizowano w ramach tworzonej w tym okresie grupy kapitałowej, dlatego czynności te nie powinny być przedmiotem postępowania antymonopolowego i kary.
Urząd wskazał w komunikacie, że zwracał szczególną uwagę na to jaki rodzaj relacji właścicielskich występuje między stronami postępowania. W związku z rolą Benefit Systems w praktyce ograniczającej konkurencję oraz w skutek przeobrażeń właścicielskich poniósł on odpowiedzialność za udział w zmowie także tych spółek, które już po wszczęciu postępowania włączył bezpośrednio do swoich struktur (obecnie sieci Fabryka Formy, Fitness Academy oraz Zdrofit prowadzone są przez Benefit Systems).
W tym kontekście istotne jest również to, że choć postępowanie antymonopolowe w tej sprawie zostało wszczęte przeciwko szesnastu firmom, to kary dostało osiem z nich. Większość pozostałych przedsiębiorców w trakcie postępowania zakończyła swoją działalność. Jak wskazał Urząd, nie oznacza to jednak, że dokonane przez nich naruszenie nie spotkało się z karą – z uwagi na to, że spółki te zostały przejęte przez Benefit Systems już po otwarciu postępowania, to on ponosi ciężar kar w tym zakresie, co uwzględniono również w wysokości nałożonej na tę firmę kary.
Program leniency i dobrowolne poddanie się karze – możliwość obniżenia a nawet zwolnienia z kary
Decyzja dotyczący rynku fitness po raz kolejny przypomina, że sposobem uniknięcia lub obniżenia dotkliwych kar z tytułu naruszenia reguł prawa konkurencji jest program łagodzenia kary (leniency).
Dzięki współpracy z Urzędem w ramach tego programu leniency spółka Calypso Fitness i kontrolowane przez nią podmioty skorzystały z reedukacji kary. Urząd wskazał, że nie mogli wprawdzie liczyć na całkowite zwolnienie z sankcji pieniężnej, ponieważ Calypso Fitness złożyła wniosek na długo po przeprowadzonych przez UOKiK przeszukaniach. Niemniej spółka dostarczyła istotne informacje i dowody dotyczące porozumienia.
Z faktu, że Calypso Fitness zdecydowało się na współpracę z Urzędem skorzystał także jego menadżer – objęcie programem łagodzenia kar spółki oznacza niższe kary również dla kadry zarządczej tej spółki.
Warto w tym kontekście przypomnieć, że wniosek o odstąpienie od wymierzenia lub obniżenie kary pieniężnej może złożyć sam przedsiębiorca (np. spółka) - wówczas wnioskiem leniency objęte są również wszystkie osoby zarządzające zaangażowane w porozumienie ograniczające konkurencję), a także niezależnie od przedsiębiorcy każda osoba zarządzająca, która pełniła funkcję w czasie trwania naruszenia (jej wniosek pozostaje jednak bez wpływu na sytuację prawną oraz odpowiedzialność przedsiębiorcy, tzn. chroni tylko tę osobę, a nie przedsiębiorcę).
Co istotne, na najkorzystniejsze rozstrzygnięcie w ramach programu leniency, czyli na odstąpienie od kary może jednak liczyć wyłącznie uczestnik antykonkurencyjnego porozumienia, który jako pierwszy dostarczy Urzędowi informacje lub dowody na jego istnienie
W tym kontekście należy pamiętać, że jest jedna (wspólna) kolejka dla rozpatrywania przez UOKiK wniosków leniency przedsiębiorców i osób zarządzających. Oznacza to, że jeżeli osoba zarządzająca złoży jako pierwsza taki wniosek, to każdy następny wniosek (niezależnie od tego, czy złożony przez przedsiębiorcę, czy następną osobę fizyczną) będzie rozpatrywany jako drugi w kolejności, a podmiot ten będzie mógł się ubiegać wyłącznie o redukcję kary pieniężnej.
Ponadto Calypso Fitness oraz jego menadżer uzyskały dodatkowe 10 proc. obniżki, ponieważ zdecydowali się na skorzystanie z procedury dobrowolnego poddania się karom.
Autorka: Katarzyna Racka, radca prawny w kancelarii w BWHS Wojciechowski Springer i Wspólnicy