ETPC: obowiązkowy fundusz zabezpieczenia społecznego pracowników budowlanych zgodny z Konwencją

Europejski Trybunał Praw Człowieka w wyroku z 2 czerwca uznał, iż nałożenie na przedsiębiorstwa budowlane obowiązku odprowadzania składek na branżowy fundusz zabezpieczenia społecznego, ustanowiony w porozumieniu zbiorowym zawartym przez organizacje związkowe pracowników i pracodawców branży budowlanej, nie narusza prawa do stowarzyszania się ani prawa do poszanowania własności.

Skargę do Trybunału wniosła niemiecka spółka, prowadząca działalność gospodarczą związaną z branżą budowlaną. Zgodnie z porozumieniem zbiorowym zawartym pomiędzy związkami zawodowymi i dwiema organizacjami pracodawców branży budowlanej - które zostało uznane przez niemieckie ministerstwo pracy za akt prawnie wiążący - pracodawcy branży budowlanej mają obowiązek odprowadzania składek na fundusz zabezpieczenia społecznego pracowników budowlanych. Skarżąca spółka, jako podmiot niebędący stroną porozumienia, bezskutecznie usiłowała zaskarżyć obowiązek partycypacji w funduszu. Przed Trybunałem skarżąca zarzuciła, iż ten stan rzeczy stanowił naruszenie jej wolności do stowarzyszania się z art. 11 Konwencji o prawach człowieka oraz prawa do poszanowania własności z art. 1 protokołu nr 1 do Konwencji.

Trybunał nie zgodził się z argumentacją skarżącej i nie stwierdził zarzucanych naruszeń Konwencji.

W opinii skarżącej obowiązek odprowadzania składek na branżowy fundusz zabezpieczenia społecznego pracowników budowlanych sprowadzał się do przymusowego członkostwa w tych organizacjach pracodawców branży budowlanej, które były stroną odpowiedniego porozumienia zbiorowego. Trybunał uznał ten wniosek za zbyt daleko idący. Obowiązkowe odprowadzanie składek do funduszu wynikało, zdaniem Trybunału, z zastosowania zasady solidarności społecznej i zabezpieczenia socjalnego pracowników branży budowlanej, co ze swej strony wymaga objęcia wszystkich pracodawców i wszystkich pracowników zakresem funkcjonowania danego systemu zabezpieczenia społecznego. Składki odprowadzane przez skarżącą mogą być wykorzystywane wyłącznie na potrzeby funkcjonowania tego systemu i na świadczenia dla pracowników (a nie na potrzeby organizacji pracodawców, które były stronami porozumienia zbiorowego). Tym samym składki te nie mogą zostać uznane za składki członkowskie pobierane z tytułu udziału w organizacji związkowej.

Dalej, obowiązek odprowadzania składek był równoważony odpowiednią refundacją z ogólnego systemu zabezpieczenia społecznego, a skarżąca - tak samo jak członkowie zainteresowanych organizacji pracodawców - miała pełne prawo do informacji na temat wykorzystania odprowadzonych składek. Wreszcie, zarządzanie przedmiotowym funduszem było nadzorowane przez organ publiczny, a środki pozyskiwane w ten sposób były przeznaczane na ważne cele społeczne (czyli ochronę socjalną pracowników budowlanych). Obowiązek udziału w funduszu był proporcjonalny i uzasadniony. Nie można było więc mówić ani o naruszeniu art. 11 Konwencji o prawach człowieka, ani o naruszeniu art. 1 protokołu nr 1 do Konwencji.

Geotech Kancev GmbH przeciwko Niemcom - wyrok ETPC z dnia 2 czerwca 2016 r., skarga nr 23646/09.