17 kwietnia 2019 r. Parlament Europejski oraz Rada UE przyjęły Dyrektywę w sprawie prawa autorskiego i praw pokrewnych na jednolitym rynku cyfrowym oraz zmiany dyrektyw 96/9/WE i 2001/29/WE (dalej jako: „dyrektywa”). Termin jej wdrożenia upłynął 7 czerwca 2021 r. Brak stosownej legislacji krajowej bezpośrednio przekłada się na sytuację polskich twórców.
Nie ulega wątpliwości, iż dyrektywa silnie akcentuje zasadę godziwego wynagrodzenia twórcy, w szczególności w szybko przeobrażającym się dzięki nowym technologiom świecie. Rozwój nowych technologii z całą pewnością poszerza pola, na których może być może być eksploatowany utwór, a co za tym idzie, zwiększa możliwości zarobkowe twórców. Jak zauważył unijny ustawodawca, wciąż brakuje pewności zarówno dla podmiotów uprawnionych, jak i użytkowników, w odniesieniu do niektórych sposobów korzystania, w tym transgranicznych sposobów korzystania, z utworów i innych przedmiotów objętych ochroną w środowisku cyfrowym.
Czytaj w LEX: Laskowska-Litak Ewa, Komentarz do dyrektywy o prawach autorskich w ramach jednolitego rynku cyfrowego >
Krajowe przepisy muszą uwzględniać przyszłe przemiany, tak aby z jednej strony nie hamować rozwoju technologii, a z drugiej zapewnić wysoki poziom ochrony prawa autorskiego i praw pokrewnych.
Czytaj także:
Prof. Markiewicz: Prawo o wynagrodzeniach za eksploatację w internecie ryzykowne gospodarczo>>
Prof. Markiewicz: Wynagrodzenia twórców odpowiednie i proporcjonalne – czyżby?
Film, jako utwór audiowizualny
Obecnie obowiązujące przepisy ustawy - Prawo autorskie nie uwzględniają w sposób oczywisty eksploatacji utworu audiowizualnego w Internecie. Filmy i seriale są bowiem utworami audiowizualnymi, których sposób eksploatacji określa art. 70 ustawy Prawo autorskie. Eksploatacja utworu audiowizualnego w Internecie nie została jednoznacznie i wprost wymieniona w przywołanym artykule, co powoduje, że nie ma podstaw do pobierania z tego tytułu dodatkowego wynagrodzenia.
Brak ujęcia wprost eksploatacji utworu audiowizualnego w Internecie rodzi dyskusje czy w ogóle możemy mówić o tym polu eksploatacji. Nawet jeśli przyjmiemy, że taka była intencja krajowego ustawodawcy, to w odniesieniu do dodatkowego wynagrodzenia zamiar ten musi być wprost wyartykułowany. To powoduje, że twórcy odnoszących sukcesy filmów i seriali nie mogą uzyskać tantiem z tytułu emisji w serwisach streamingowych.
Pilotażowy program Netflix-a
Nic jednak nie stoi na przeszkodzie, aby serwisy streamingowe same wynagradzały twórców utworów audiowizualnych.
Pod koniec 2022 r. Netflix ogłosił pilotażowy program dodatkowych wynagrodzeń dla twórców lokalnych produkcji, które cieszą się wysoką oglądalnością. Projekt ten z powodzeniem realizowany jest w innych krajach europejskich. Warunki i zasady dodatkowych wynagrodzeń będą ustalane w umowach z producentami, którym zgodnie z ustawą Prawo autorskie przysługują autorskie prawa majątkowe do utworu audiowizualnego.
Autorka: Agata Witkowska, radca prawny w PATPOL LEGAL PIRÓG I WSPÓLNICY
Czytaj też w LEX:
Kantorowski Piotr, Marketing treści na tle wybranych ustaw >
Cena promocyjna: 75.6 zł
Cena regularna: 84 zł
Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 58.8 zł
