Zgodnie z ustawą o gospodarce nieruchomościami podział nieruchomości jest dopuszczalny m.in. jeżeli nowopowstałe działki będą miały dostęp do drogi publicznej. Dostęp ten może być zapewniony także poprzez wydzielenie drogi wewnętrznej wraz z ustanowieniem na tej drodze odpowiednich służebności dla wydzielonych działek albo ustanowienie dla nowopowstałych działek innych służebności, jeżeli nie ma możliwości wydzielenia drogi wewnętrznej. Zapewnienie dostępu do drogi publicznej może również nastąpić poprzez sprzedaż udziałów w drodze wewnętrznej wraz ze sprzedażą wydzielonych działek.
Jeżeli w wyniku podziału nieruchomości miałyby powstać działki, do których dostęp powinien być zapewniony w sposób opisany w akapicie powyżej, organ zawiera w decyzji podziałowej zobowiązanie do zapewnienia takiego dostępu, w tym m.in. poprzez ustanowienie służebności przy zbywaniu działek wydzielonych w wyniku podziału. Zgodnie z poglądem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie z 14 listopada 2008 r., II SA/Rz 477/08 "zobowiązanie to jest skierowane do właściciela nieruchomości powstałej w wyniku podziału w przypadku jej zbycia".
Organ nie ma natomiast możliwości ustanowienia takich służebności, czy wytyczenia ich przebiegu.
W doktrynie podkreśla się, że jeżeli została wydana decyzja zawierająca warunek ustanowienia służebności przy zbywaniu nowopowstałych działek podmiotem, który sprawuje pieczę nad jej realizacją jest notariusz sporządzający umowę przeniesienia własności.
W uchwale Sądu Najwyższego z 4 czerwca 2009 r., III CZP 34/09 wyjaśniono: jeżeli decyzja o podziale nieruchomości zawiera warunek, że przy zbywaniu wydzielonych działek zostaną ustanowione służebności drogowe zapewniające dostęp do drogi publicznej lub nastąpi sprzedaż udziałów w prawie do działki stanowiącej drogę wewnętrzną, umowa przeniesienia własności wydzielonej działki zawarta bez spełnienia tego warunku jest nieważna (art. 58 § 1 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. kodeks cywilny w zw. z art. 99 i 93 ust. 3 u.g.n.). Stanowisko to powtórzył Sąd Najwyższy w postanowieniu z 19 marca 2015 r., IV CSK 411/14, LEX nr 1821139.
