Czy drenaż jest urządzeniem wodnym?

W katalogu zawartym w art. 197 Prawa wodnego drenowania wymienione zostały jako urządzenia melioracji wodnych. Jak długo celem funkcjonowania drenażu jest regulacja stosunków wodnych i w efekcie polepszenie zdolności produkcyjnej gleby i ułatwienie jej uprawy, jest on urządzeniem melioracji wodnych.

Pytanie użytkownika LEX Prawo Ochrony Środowiska:

Czy drenaż jest urządzeniem wodnym w świetle ustawy z 20.07.2017 r. – Prawo wodne – dalej pr.wod.? Jeśli tak, to czy wymagane jest uzyskanie pozwolenia wodnoprawnego na odprowadzenie wód opadowych istniejącym drenażem – na którego wykonanie uzyskano pozwolenie wodnoprawne przed wejściem w życie nowych przepisów? Czy zastosowanie ma art. 388 pr.wod.?

Odpowiedź

W katalogu zawartym w art. 197 pr. wod., drenowania wymienione zostały jako urządzenia melioracji wodnych, z tym że zgodnie z art. 195 pr. wod. celem melioracji wodnych jest regulacja stosunków wodnych i w efekcie polepszenie zdolności produkcyjnej gleby i ułatwienie jej uprawy. Jak długo zatem celem funkcjonowania drenażu jest regulacja stosunków wodnych i w efekcie polepszenie zdolności produkcyjnej gleby i ułatwienie jej uprawy, jest on urządzeniem melioracji wodnych.

Natomiast zwrócić należy uwagę, że art. 16 pkt 65 pr. wod. zawiera otwarty katalog urządzeń wodnych. Urządzeniem wodnym jest każde urządzenie lub budowla służące do kształtowania zasobów wodnych lub korzystania z tych zasobów - cel funkcjonowania, a nie wymienienie w katalogu, przesądza o zakwalifikowaniu do urządzeń wodnych.

Opisany w pytaniu drenaż służy do odprowadzania wód opadowych. Wynika z tego, że nie służy on regulacji stosunków wodnych i w efekcie polepszeniu zdolności produkcyjnej gleby i ułatwieniu jej uprawy, ale służy korzystaniu z zasobów wodnych. Rzeczony drenaż jest zatem urządzeniem wodnym.

Natomiast w pytaniu nie określono, czy odprowadzanie wód opadowych i roztopowych w przedmiotowej sytuacji odbywa się na potrzeby własnego gospodarstwa domowego, czy też związane jest ono z prowadzoną działalnością gospodarczą.

Jak wynika z art. 33 pr. wod., właścicielowi gruntu przysługuje prawo do zwykłego korzystania z wód stanowiących jego własność oraz z wód podziemnych znajdujących się w jego gruncie, przy czym korzystanie to służy zaspokojeniu potrzeb własnego gospodarstwa domowego oraz gospodarstwa rolnego. W związku z tym odprowadzanie wód opadowych i roztopowych przy pomocy drenażu rozsączającego w granicach własnej działki i na potrzeby własnego gospodarstwa domowego, jako zwykłe korzystanie z wód, nie będzie wymagać uzyskania pozwolenia wodnoprawnego.

Jeżeli natomiast przedstawione w pytaniu odprowadzanie wód opadowych nie spełnia któregokolwiek z warunków zwykłego korzystania określonych w art. 33 pr. wod. - zarówno w sytuacji, gdy zasięg jego oddziaływania wykracza poza granice działki stanowiącej własność korzystającego (nawet jeśli prowadzone jest na potrzeby własnego gospodarstwa domowego), jak i w przypadku, gdy wiąże się z prowadzoną działalnością gospodarczą - wówczas przedmiotowe odprowadzanie należy zakwalifikować jako szczególne korzystanie z wód opisane w art. 34 pr. wod.

Wówczas w myśl art. 389 pkt 2 pr. wod. niezbędne jest uzyskanie pozwolenia wodnoprawnego.

Uzasadnienie

Ustawa ustawy z 20.07.2017 r. Prawo wodne (Dz.U. z 2018 r. poz. 2268) - dalej pr.wod. nie zawiera legalnej definicji korzystania z wód.
Definicję korzystania z wód zawierała poprzednia ustawa z 18.07.2001 r. Prawo wodne (Dz.U. z 2017 r. poz. 1121). Definicja owa skonstruowana jest w ten sposób, że centralnym jej punktem jest używanie wód. Korzystanie z wód obejmuje wszelkie sposoby jej używania dla potrzeb ludności i gospodarki. Owa definicja legalna pozwalała skutecznie stosować wykładnię celowościową przez odwołanie się do samego pojęcia korzystania z wód i wskazanych w tej definicji priorytetowych sposobów ich wykorzystywania. Definicja korzystania z wód zawarta w Prawie wodnym z 2001 r. była definicją powszechnie akceptowaną.
Kwestia korzystania z wód należy do tych obszarów w Prawie wodnym z 2017 r., które zasadniczo bez zmian zostały recypowane z Prawa wodnego z 2001 r., zatem aktualność powinna zachować definicja wypracowana na gruncie poprzednio obowiązujących przepisów.
W tym kontekście, na gruncie obecnie obowiązujących przepisów, przez korzystanie z wód należy rozumieć m.in. wszelkie działania prowadzące do zmiany stanu i składu wód.
Zgodnie z art. 18 pr.wod. wody dzielą się na podziemne i powierzchniowe, a przez wody podziemne należy, zgodnie z art. 16 pkt 68 pr.wod., rozumieć wszystkie wody znajdujące się pod powierzchnią ziemi w strefie nasycenia, w tym wody gruntowe pozostające w bezpośredniej styczności z gruntem lub podglebiem.
W takim ujęciu wprowadzanie drenażem do ziemi wód opadowych i roztopowych ma wpływ na stan tj. ilość jak i skład wód gruntowych, stanowi zatem korzystanie z wód.

Ponadto w przepisach pr.wod. wyróżniono kilka rodzajów korzystania z wód: zwykłe, powszechne, szczególne oraz usługi wodne.
Zwykłe korzystanie z wód może być, zgodnie z art. 33 pr.wod., prowadzone przez właściciela gruntu i polega na korzystaniu z wód stanowiących jego własność oraz z wód podziemnych znajdujących się w tym gruncie, przy czym służy ono zaspokojeniu potrzeb własnego gospodarstwa domowego oraz gospodarstwa rolnego. Z kolei na mocy art. 32 pr.wod. prawo do korzystania powszechnego z wód przysługuje każdemu, przy czym służy ono do zaspokajania potrzeb osobistych, gospodarstwa domowego lub rolnego, bez stosowania specjalnych urządzeń technicznych, a także do wypoczynku, uprawiania turystyki, sportów wodnych oraz, na zasadach określonych w przepisach odrębnych, amatorskiego połowu ryb. Usługi wodne, zgodnie z art. 35 ust. 1 pr.wod., polegają na zapewnieniu gospodarstwom domowym, podmiotom publicznym oraz podmiotom prowadzącym działalność gospodarczą możliwości korzystania z wód w zakresie wykraczającym poza zakres powszechnego korzystania z wód, zwykłego korzystania z wód oraz szczególnego korzystania z wód, a ich wyszczególnienie zawarte zostało w art. 35 ust. 3 pr.wod. Natomiast każde korzystanie z wód, które nie jest zwykłym bądź powszechnym oraz nie mieści się w katalogu usług wodnych, stanowi poprzez wykluczenie szczególne korzystanie z wód.
Przyjąć przy tym należy, że – w odróżnieniu od katalogów otwartych z art. 33 ust. 4 pr.wod. (zwykłe korzystanie z wód) i art. 34 pr.wod. (szczególne korzystanie z wód) – w art. 35 ust. 3 pr.wod. zawarty został zamknięty katalog działań stanowiących usługi wodne, czyli korzystanie w wód związane z koniecznością ponoszenia za to opłat.
Katalog działań stanowiących szczególne korzystanie z wód z art. 34 pr.wod. stanowi wyraz zakresu regulacji całej ustawy określony w art. 1 pr.wod. Celem ustawy jest poddanie, w ramach regulowania gospodarowania wodami, reglamentacji przez organy administracji jak najszerszego spektrum rodzajów działalności gospodarczych i działalności wykraczających poza zwykłe korzystanie z wód związanych z korzystaniem z zasobów wodnych lub kształtowanie m tych zasobów. Ponieważ nie sposób przewidzieć i wyszczególnić w sposób wyczerpujący wszystkich sposobów korzystania z wód związanych z  działalnością gospodarczą bądź inną działalnością wykraczająca poza zwykłe korzystanie z wód, ustawowo sformułowany katalog działań uznanych za szczególne korzystanie z wód zawiera najistotniejsze, ale nie jedyne działania klasyfikowane jako szczególne korzystanie z wód.

Ponieważ zatem art. 34 pr.wod zawiera katalog otwarty, z braku wymienienia konkretnego działania polegającego na korzystaniu z wód (tym wypadku wprowadzania wód opadowych i roztopowych drenażem do ziemi) nie można wywodzić, że działanie to nie stanowi szczególnego korzystania z wód.

Więcej informacji i narzędzi znajdziesz w programie Prawo Ochrony Środowiska Bądź na bieżąco ze zmianami prawnymi i korzystaj z aktualnych materiałów