Pytanie pochodzi z programu Prawo Ochrony Środowiska.

Czy wprowadzanie ścieków z gminnej oczyszczalni do cieku naturalnego, który został zakwalifikowany jako rów melioracyjny, jest wprowadzaniem ścieków do wód czy do ziemi? Czy ciek, mimo że nie jest rowem wykonanym sztucznie, staje się rowem, bo został tak kiedyś zakwalifikowany i co za tym idzie jest urządzeniem wodnym (wprowadzanie ścieków do ziemi), czy odwrotnie - mimo że został zakwalifikowany jako rów, nadal jest ciekiem (wprowadzanie ścieków do wód)? Oczyszczalnia jest obiektem o RLM do 2000 i ma to zasadnicze znaczenie dla parametrów ścieków odprowadzanych.

Odpowiedź:
Na podstawie skrótowych informacji podanych w pytaniu trudno jest udzielić jednoznacznego stanowiska w kwestii ustalenia faktycznego odbiornika tych ścieków (wody powierzchniowe, czy rów melioracyjny - ziemia).

Naturalne cieki wodne

Należy bowiem zauważyć, ze w rozumieniu art. 9 ust. 1 pkt 1c ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 145) – dalej pr. wod. ciekami naturalnymi są

  • rzeki,
  • strugi,
  • strumienie i potoki
  • oraz inne wody płynące w sposób ciągły lub okresowy, naturalnymi lub uregulowanymi korytami.

Cieki naturalne nie są urządzeniami melioracji wodnych podstawowych ani też szczegółowych, co wyraźnie wynika z przepisów pr. wod. I tak art. 71 ust. 1 pr. wod. wymienia szereg urządzeń wodnych, które jeżeli służą do regulacji stosunków wodnych w celu polepszenia zdolności produkcyjnej gleby oraz ułatwieniu jej uprawy, zaliczane są do urządzeń melioracji wodnych podstawowych. Zaś art. 73 ust. 1 pr. wod. wskazuje urządzenia wodne zaliczane do urządzeń melioracji wodnych szczegółowych. Żaden z tych przepisów nie wymienia cieków naturalnych i nie przewiduje nawet, aby przepisy dotyczące urządzeń melioracji miały odpowiednie zastosowanie do cieków naturalnych.

To, że wspomniany w pytaniu ciek został kiedyś zakwalifikowany do urządzeń melioracji wodnych, może być konsekwencją wywodzącą się z przepisów ustawy z dnia 24 października 1974 r. Prawo wodne (Dz. U. Nr 38, poz. 230) - dalej pr. wod. z 1974 r. W myśl art. 91 ust. 4 pkt 1 pr. wod. z 1974 r. cieki wodne naturalne o szerokości dna do 1,5 m w ich dolnym biegu zaliczano wprost do urządzeń melioracji wodnych szczegółowych. Natomiast na podstawie art. 91 ust. 6 pr. wod. z 1974 r. Ministra Rolnictwa został upoważniony do wydania rozporządzenia zaliczającego niektóre cieki wodne do urządzeń melioracji wodnych podstawowych. Rozporządzenie w tej sprawie zostało wydane dnia 27 marca 1975 r. (Dz. U. z 1975 r. Nr 11, poz. 66) i następnie było aktualizowane w latach 1979, 1982, 1983, 1987, 1990, 1991, 1992 oraz 1996 (uchylone z dniem 1 stycznia 2002 r.).

Jak sprawdzić czy ciek wodny jest naturalny?

W mojej ocenie dla rozstrzygnięcia, czy mamy w tym przypadku do czynienia z rowem melioracyjnym czy ciekiem naturalnym, powinna być przeprowadzona (najlepiej przez uprawnionego hydrologa) analiza archiwalnych map czy projektów dotyczących wykonywania urządzeń melioracyjnych na tym terenie. Jeśli okaże się, że koryto zostało wykonane przez człowieka, to nie będzie go można sklasyfikować jako cieku naturalnego, gdyż taki ciek posiada swoje źródła i ujście, a ponadto płynie swoim naturalnym korytem w sposób niewymuszony.

Ponadto, istotne w tym postępowaniu mogą być zapisy znajdujące się w Atlasie Podziału Hydrologicznego Polski. Warto także sprawdzić, czy ciek ten został wymieniony w załącznikach do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 17 grudnia 2002 r. w sprawie śródlądowych wód powierzchniowych lub ich części stanowiących własność publiczną (Dz. U. z 2003 r. Nr 16, poz. 149) - dalej r.ś.w.p. Jeżeli nie został wymieniony w załącznikach do r.ś.w.p., nie oznacza to wprost, że nie jest to ciek naturalny. Zgodnie bowiem z delegacją zawartą w art. 11 ust. 2 pr. wod., r.ś.w.p. określa wody istotne dla kształtowania zasobów wodnych oraz ochrony przeciwpowodziowej, a także dla regulacji stosunków wodnych na potrzeby rolnictwa.

Pytanie pochodzi z programu Prawo Ochrony Środowiska.