Kobieta wniosła o pozbawienie wykonalności bankowego tytułu egzekucyjnego wskazując, że umowa kredytu jest nieważna z powodu naruszenie zasad reprezentacji banku przy jej zawieraniu. W imieniu banku umowę podpisało dwóch pełnomocników. Z treści umowy nie wynikało jednak, by pełnomocnictwa te stanowiły załącznik do umowy.
I instancja: na nieważność umowy należało powołać się wcześniej
Sprawa trafiła do Sądu Okręgowego w Warszawie. Ten oddalił powództwo. Ustalił, że powódka zawarła z poprzednikiem prawnym pozwanego (już po podpisaniu umowy bank, z którym ją zawarł połączył się z innym) oraz poddała się egzekucji w trybie art. 97 Prawa bankowego. To upoważniało bank do wystawienia tytułu egzekucyjnego do kwoty zadłużenia. Sąd wyjaśnił, że podnoszony przez powódkę zarzut nieważności umowy z uwagi na brak umocowania pełnomocników pozwanego banku, zmierzający do pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności, nie mieści się w katalogu okoliczności określonych w art. 840 § 1 pkt 1 i 2 k.p.c. Zgodnie z nimi dłużnik może w drodze powództwa żądać pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności, jeżeli przeczy zdarzeniom, na których oparto wydanie klauzuli albo gdy kwestionuje przejście obowiązku mimo istnienia formalnego dokumentu stwierdzającego to przejście oraz gdy, po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie wygasło albo nie może być egzekwowane. Tymczasem w rozpatrywanej sprawie chodzi o zdarzenie zaistniałe przed wydaniem tytułu egzekucyjnego, a jako taki mógł zostać podniesiony skutecznie w zażaleniu na postanowienie o nadaniu klauzuli wykonalności. Sąd podkreślił, że powództwo o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego nie może prowadzić do ponownego merytorycznego rozpoznania sprawy i nie może podważać treści wydanego w tej sprawie postanowienia o nadaniu klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu.
Zarzut miał oparcie w przepisach, ale bank potwierdził zawarcie umowy kredytu
Kobieta wniosła apelację. Sąd apelacyjny nie zgodził się z argumentami powoda, ale wskazał, że dłużnik banku może w powództwie przeciwegzekucyjnym podnieść wszelkie zarzuty materialnoprawne dotyczące wierzytelności objętej bankowym tytułem egzekucyjnym zaopatrzonym w sądową klauzulę wykonalności. Chodzi tu o zarzuty powstałe przed wystawieniem bankowego tytułu egzekucyjnego, przed wydaniem klauzuli wykonalności i po jej wydaniu. Zdaniem Sądu Apelacyjnego powódka mogła zatem kwestionować skuteczność umowy kredytowej zawartej z poprzednikiem prawnym pozwanego banku z uwagi na wadliwość reprezentacji banku.
Sąd Apelacyjny ustalił zatem, że umowę w imieniu banku udzielającego powódce kredytu podpisało dwóch pełnomocników, przy czym pełnomocnictwa nie stanowiły załącznika do umowy. Powódka mogła mieć zatem wątpliwości co do prawidłowości umocowania reprezentantów banku. Wątpliwości te pojawiły się jednak u niej dopiero w kilka lat po zawarciu umowy, po jej wypowiedzeniu i po wystawieniu przez bank tytułu egzekucyjnego i opatrzeniu go klauzulą wykonalności. Niezależnie od powyższego, sąd uznał, że zarzut ten nie mógł okazać się skuteczny, gdyż bank dopiero po zawiśnięciu sporu przed Sądem Apelacyjnym, złożył oświadczenie o potwierdzeniu umowy kredytu. W związku z tym sąd wyjaśnił, że pozwany bank jest następcą prawnym pod tytułem ogólnym banku, z którym powódka zawarła umowę kredytową. Uprawnienie do potwierdzenia czynności prawnej przez osobę, w której imieniu dokonał jej rzekomy pełnomocnik, przechodzi natomiast na następców prawnych pod tytułem ogólnym. Jeżeli zatem umowa jest dotknięta sankcją przewidzianą w art. 103 § 1 i 2 k.c., kontrahent osoby, w której imieniu umowa została zawarta, może powołać się na nieważność umowy dopiero po odmowie jej potwierdzenia przez tę osobę lub dopiero po bezskutecznym upływie terminu wyznaczonego do potwierdzenia umowy. Dla skuteczności potwierdzenia nie miał przy tym znaczenia fakt, iż zostało ono dokonane w kilka lat po zawarciu umowy i po przekształceniach pozwanego, jakie miały miejsce w międzyczasie.
Wyrok SA w Warszawie z dnia 2 lutego 2018 r. I ACa 1835/16.