a także mając na uwadze, co następuje:(1) Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/959 2 zmieniła dyrektywę 2003/87/WE, rozszerzając zakres projektów, które mogą być objęte wsparciem z funduszu innowacyjnego, określając sposób oceny projektów ubiegających się o wsparcie z funduszu innowacyjnego oraz wzmacniając zarządzanie funduszem innowacyjnym. Dyrektywa (UE) 2023/959 umożliwia również Komisji przyznawanie wsparcia w ramach funduszu innowacyjnego w drodze przetargu konkurencyjnego.
(2) W komunikacie Komisji z 1 lutego 2023 r. "Plan przemysłowy Zielonego Ładu na miarę epoki neutralności emisyjnej" 3 przewidziano rozpoczęcie jesienią 2023 r. pierwszego przetargu konkurencyjnego w ramach funduszu innowacyjnego na wsparcie produkcji wodoru odnawialnego. Cel ten potwierdzono w komunikacie Komisji z dnia 16 marca 2023 r. dotyczącym Europejskiego Banku Wodoru 4 .
(3) W świetle zmiany dyrektywy 2003/87/WE i celów przedstawionych w tych komunikatach konieczna jest zmiana rozporządzenia delegowanego Komisji (UE) 2019/856 5 .
(4) W rozdziale II rozporządzenia delegowanego (UE) 2019/856 określono zasady przyznawania dotacji w ramach funduszu innowacyjnego. Od publikacji pierwszego zaproszenia do składania wniosków 3 lipca 2020 r. zasady te ogólnie okazały się skuteczne. Należy je jednak zmienić w taki sposób, aby były zgodne z nowymi wymogami dyrektywy 2003/87/WE zmienionej dyrektywą (UE) 2023/959, oraz aby na podstawie doświadczenia zdobytego przez kilka ostatnich lat poprawić skuteczność i efektywność procedury udzielenia dotacji.
(5) W przypadku zaproszeń dotyczących projektów na małą skalę wpływała zbyt niska liczba wniosków, głównie ze względu na fakt, że projekty na małą skalę mają łatwiejszy dostęp do finansowania na poziomie krajowym, tymczasem w przypadku zaproszeń dotyczących projektów na dużą skalę wpływała zbyt wysoka liczba wniosków. Należy zatem zmienić definicję projektów na małą skalę tak, aby włączyć do niej projekty, których łączne wydatki kapitałowe nie przekraczają 20 000 000 EUR, i wprowadzić nową kategorię projektów na średnią skalę, aby rozwiązać zarówno problem zbyt niskiej, jak i zbyt wysokiej liczby wniosków, umożliwić wybór projektów z zakresu projektów o podobnej wielkości, i wesprzeć tym samym projekty o najwyższej jakości spośród projektów wszystkich rozmiarów na poziomie UE.
(6) Dyrektywa 2003/87/WE przewiduje, że dotacje nieprzyznawane w drodze przetargu konkurencyjnego mogą obejmować maksymalnie 60 % odnośnych kosztów projektu. Obliczając odnośne koszty, należy dokonać rozróżnienia między przychodami gospodarczymi a korzyściami operacyjnymi projektów, aby ustalić poprawną wartość odnośnych kosztów, które można objąć wsparciem. Powinno być również możliwe wskazanie w decyzji o ogłoszeniu zaproszenia do składania wniosków, że obliczanie odnośnych kosztów odbywa się poprzez porównanie szacunkowych kosztów projektu ze scenariuszem kontrfaktycznym zakładającym produkcję konwencjonalną, w zależności od charakteru zaproszenia i przeszłych doświadczeń.
(7) Aby uniknąć nadmiernej rekompensaty w przypadku projektów na małą skalę o istotnych przychodach gospodarczych, nie należy obliczać ich odnośnych kosztów jako łącznych kosztów wydatków kapitałowych. Tę samą metodę obliczania odnośnych kosztów należy stosować do wszystkich projektów, zapewniając sprawiedliwe i równe traktowanie wnioskodawców, uwzględniając również wzrost pułapu łącznych wydatków kapitałowych w przypadku projektów na małą skalę. Ta metoda obliczania powinna również lepiej uwzględnić projekty, które opierają się na wysokim poziomie zużycia odnawialnej energii elektrycznej, gdyż koszty operacyjne takich projektów zostaną uwzględnione przy obliczaniu odnośnych kosztów.
(8) Niektóre innowacyjne projekty mogą pozytywnie oddziaływać na klimat w znacznie większym stopniu, niż tylko poprzez redukcję emisji gazów cieplarnianych. Ma to na przykład miejsce w przypadku projektów służących redukcji emisji sadzy w sektorze morskim, które to emisje stanowią 75 % wpływu żeglugi na klimat niezwiązanego z dwutlenkiem węgla. Ma to również miejsce w przypadku projektów w sektorze lotnictwa, które służą redukcji wpływu na klimat innych gazów niż gazy cieplarniane, które to gazy mają dwa do czterech razy większy wpływ na klimat niż dwutlenek węgla. Należy zatem zmienić kryterium dotyczące potencjału redukcji emisji gazów cieplarnianych, aby obejmowało ono takie szerzej zakrojone korzyści dla klimatu wykraczające poza redukcję emisji gazów cieplarnianych w kryteriach stosowanych do oceny projektów.
(9) Należy również rozszerzyć kryterium dotyczące potencjału technicznego i potencjału rynku w zakresie powszechnego stosowania lub ponownego zastosowania, aby uwzględnić potencjał proponowanych projektów w zakresie wpływu na wiele czynników środowiskowych jak również wkład tych projektów w osiągnięcie unijnych celów dotyczących zerowego poziomu zanieczyszczeń i obiegu zamkniętego.
(10) Należy zmienić kryterium oszczędności kosztowej, aby wskazać sposób uwzględniania w obliczeniach innego publicznego wsparcia.
(11) Projekty z zakresu gospodarki morskiej są objęte wsparciem z funduszu innowacyjnego jeszcze przed włączeniem emisji z obszarów morskich do unijnego systemu handlu uprawnieniami do emisji ("EU ETS"), które nastąpi w 2024 r., jeżeli obejmują korzystanie z odnawialnych źródeł energii lub magazynowanie energii. Do 2030 r. należy przeznaczyć 20 mln uprawnień z EU ETS, aby wspierać obniżanie emisyjności gospodarki morskiej. Należy ponadto poświęcić szczególną uwagę w ramach funduszu innowacyjnego projektom w sektorach objętych mechanizmem dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO2.
(12) W świetle nowych rodzajów projektów i sektorów kwalifikujących się do wsparcia z funduszu innowacyjnego Komisja może ogłosić specjalne zaproszenia lub tematy dla niektórych sektorów. W kontekście tych zaproszeń do składania wniosków dotyczących konkretnego sektora lub tematów można zastosować dodatkowe kryteria lub wymogi przyznawania dotacji służące ocenie potencjalnego wkładu proponowanych projektów w realizację celów i priorytetów Europejskiego Zielonego Ładu. Takie dodatkowe kryteria lub wymogi przyznawania dotacji mogą obejmować potencjalny wkład projektu w zapewnienie UE dostępu do bezpiecznych i zrównoważonych dostaw technologii neutralnych emisyjnie niezbędnych do ochrony odporności systemu energetycznego UE i wspierania tworzenia wysokiej jakości miejsc pracy.
(13) Z uwagi na techniczny charakter projektów ubiegających się o wsparcie z funduszu innowacyjnego komisja oceniająca powinna składać się z niezależnych zewnętrznych ekspertów posiadających wiedzę fachową niezbędną do jak najlepszej oceny wniosków. Dzięki włączeniu niezależnych zewnętrznych ekspertów można dostosować wiedzę fachową do rodzajów projektów lub sektorów, których dotyczy zaproszenie do składania wniosków w sprawie projektów, i odpowiednio rozpatrzyć znaczną liczbę wniosków. Należy zmienić art. 12 i 12a w taki sposób, aby doprecyzować, że oceny wniosków może dokonywać komisja oceniająca składająca się w całości lub w części z niezależnych zewnętrznych ekspertów.
(14) Z uwagi na ograniczoną liczbę projektów, które kwalifikują się obecnie do pomocy w zakresie opracowywania projektu, oraz w celu rozszerzenia zakresu takiej pomocy powinno być możliwe ubieganie się o pomoc w zakresie opracowywania projektu w przypadku wszelkich projektów wchodzących w zakres funduszu innowacyjnego niezależnie od tego, czy wcześniej ubiegano się już o udzielenie dotacji z funduszu innowacyjnego na te projekty. Aby pomoc ta była jednak skuteczna, pomoc w zakresie opracowywania projektu należy przyznać wyłącznie tym projektom, które wykazują wystarczający stopień innowacji oraz potencjał do znacznego ograniczenia wpływu na klimat i do powszechnego stosowania. Kryteria kwalifikowalności i kryteria przyznawania dotacji powinny być spójne z wymogami określonymi w zmienionej dyrektywie 2003/87/WE. Aby utrzymać synergie między procedurą udzielenia dotacji i mechanizmem udzielania pomocy w zakresie opracowywania projektu, powinna istnieć możliwość decydowania o tym, czy wnioski wnioskodawców, którzy uczestniczyli w zaproszeniu do składania wniosków i spełnili kryteria dotyczące skuteczności redukcji emisji i innowacji, mogą być automatycznie rozpatrywane pod kątem pomocy w zakresie opracowywania projektu, jeżeli wnioskodawcy ci wyrażą takie życzenie. W celu odzwierciedlenia oddzielenia pomocy w zakresie opracowywania projektu od procedury udzielenia dotacji należy zmienić przepisy dotyczące procedury wyboru.
(15) W zmienionej dyrektywie 2003/87/WE przewidziano, że w ramach funduszu innowacyjnego można przyznać wsparcie w drodze przetargu konkurencyjnego na produkcję produktów niskoemisyjnych lub bezemisyjnych, co obejmuje produkty, które można wykorzystać do redukcji emisji z działalności. Należy zatem określić podstawowy zestaw zasad regulujących udzielanie wsparcia w drodze przetargu konkurencyjnego. Przetarg konkurencyjny powinien w szczególności przyczyniać się do realizacji nowego celu funduszu innowacyjnego, jakim jest zwiększanie skali innowacyjnych technik, procesów i technologii z myślą o ich szerokim wdrożeniu w całej UE.
(16) W świetle Planu przemysłowego Zielonego Ładu na miarę epoki neutralności emisyjnej i komunikatu w sprawie Europejskiego Banku Wodoru wsparcie udzielone w drodze pierwszego przetargu konkurencyjnego powinno przyjąć formę stałych premii. Należy wybrać wnioskodawców oferujących najniższą cenę oferty i zawrzeć z nimi kontrakt na stałą premię, na mocy której producentowi zapewnia się wsparcie w formie stałej kwoty za jednostkę wytworzonego produktu. Kwota każdej stałej premii powinna być równa zaoferowanej przez wnioskodawców cenie oferty. Stałe premie należy uznać za dotacje w rozumieniu rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) 2018/1046 6 ("rozporządzenie finansowe").
(17) Komisja powinna zaplanować każdy przetarg konkurencyjny zgodnie z zasadami otwartości, jasności, przejrzystości i niedyskryminacji, oraz mając na celu zminimalizowanie ryzyka składania ofert o charakterze spekulacyjnym. Plan każdego przetargu konkurencyjnego powinien zawierać główne parametry ekonomiczne mające bezpośredni wpływ na strukturę zachęt i zachowanie oferentów będących potencjalnymi wnioskodawcami projektów, i należy je opublikować z wystarczającym wyprzedzeniem w stosunku do publikacji zaproszenia do składania wniosków, aby umożliwić efektywną konkurencję. Należy unikać korekt ex post wyniku procedury przetargowej, takich jak późniejsze negocjacje wyników przetargu lub racjonowanie.
(18) W celu zapewnienia wystarczającej i efektywnej konkurencji między wnioskodawcami przetarg konkurencyjny powinien mieć maksymalny budżet lub maksymalny wolumen stanowiące wiążące ograniczenie, aby można było się spodziewać, że nie wszyscy wnioskodawcy otrzymają wsparcie. W przypadku wpłynięcia zbyt niskiej liczby wniosków w przetargu konkurencyjnym należy dostosować plan kolejnego przetargu konkurencyjnego w taki sposób, aby zapewnić efektywną konkurencję.
(19) Każdy przetarg konkurencyjny (w tym definicja i wymogi dotyczące produktu niskoemisyjnego lub bezemisyjnego, na który można przyznać wsparcie) powinien być zaplanowany w taki sposób, aby wybrano jedynie te projekty, które mają potencjał redukcji emisji w kilku sektorach i przyczynienia się do realizacji unijnych celów w dziedzinie klimatu i energii oraz unijnych celów dotyczących zerowego poziomu zanieczyszczeń i obiegu zamkniętego. Produkt będący przedmiotem przetargu powinien mieć potencjał do szerokiego zastosowania i do ograniczenia kosztów przechodzenia na gospodarkę neutralną dla klimatu w sektorach, których dotyczy. Należy ponadto nadać priorytet produktom, które mają potencjał w zakresie wpływu na wiele czynników środowiskowych.
(20) W odniesieniu do każdego przetargu konkurencyjnego Komisja powinna jasno określić wymogi dotyczące kwalifikacji, które wniosek musi spełnić, aby został sklasyfikowany. Takie wymogi dotyczące kwalifikacji powinny ograniczać się do tego, co niezbędne do zapewnienia przeprowadzenia skutecznego przetargu konkurencyjnego i realizacji proponowanych projektów zgodnie z celami zaproszenia do składania wniosków i z prawem Unii.
(21) Wnioski spełniające wymogi dotyczące kwalifikacji należy sklasyfikować od najniższej do najwyższej ceny oferty. Powinna istnieć możliwość, aby w wyjątkowych przypadkach skorzystać z dodatkowych kryteriów klasyfikacji wniosków, pod warunkiem że cena oferty w bezpośrednim ujęciu względem produktu lub celu będących przedmiotem przetargu konkurencyjnego stanowi co najmniej 70 % wagi kryteriów klasyfikacji.
(22) Projekty obejmujące produkcję produktów niskoemisyjnych lub bezemisyjnych mogą już teraz korzystać ze wsparcia o różnym poziomie w poszczególnych państwach członkowskich. Aby zapewnić równe warunki działania między wnioskodawcami i wybór najbardziej opłacalnych projektów, należy umożliwić ograniczenie możliwości uczestniczenia w przetargu konkurencyjnym projektów, które korzystają już z publicznego wsparcia na produkcję niskoemisyjnych lub bezemisyjnych produktów. Ograniczenie takie należy wyraźnie określić w decyzji o ogłoszeniu zaproszenia do składania wniosków.
(23) Aby uniknąć składania ofert o charakterze spekulacyjnym oraz zapewnić uczciwość i wysoką jakość wniosków, jak również ułatwić ocenę wniosków poprzez stosowanie łagodniejszej kontroli stopnia zaawansowania projektu, można wprowadzić wymóg wpłacenia kaucji. Kaucje powinny przyjąć formę depozytów gotówkowych, gwarancji bankowych, gwarancji ze strony spółki dominującej lub inną powszechnie stosowaną formę gwarancji.
(24) Aby wdrożyć "aukcję jako usługę" (unijną platformę aukcyjną, o której mowa w komunikacie w sprawie Europejskiego Banku Wodoru), organ wykonawczy odpowiedzialny za klasyfikację wniosków może być zobowiązany do sklasyfikowania wniosków, których cena oferty przewyższa cenę rozliczenia, tak aby projekty te mogły korzystać ze wsparcia państw członkowskich w kontekście aukcji jako usługi.
(25) Zgodnie z dyrektywą 2003/87/WE Komisja, w odpowiedzi na stosowny wniosek, udziela pomocy technicznej państwom członkowskim o niskim stopniu faktycznego uczestnictwa w projektach finansowanych w ramach funduszu innowacyjnego. Taka pomoc techniczna powinna zwiększyć zdolności państwa członkowskiego we wspieraniu na stosownych terytoriach starań wnioskodawców projektów w składaniu wniosków o finansowanie z funduszu innowacyjnego, aby poprawić rzeczywisty zakres geograficzny uczestnictwa w funduszu innowacyjnym i podnieść ogólną jakość przedkładanych projektów. Zgodnie z art. 110 rozporządzenia finansowego Komisja określa kwotę dostępną na potrzeby pomocy technicznej na rzecz państw członkowskich i wykaz państw członkowskich kwalifikujących się do uzyskania pomocy technicznej. Państwami członkowskimi kwalifikującymi się do uzyskania pomocy technicznej powinny być te państwa, które mają najniższy stosunek wsparcia z funduszu innowacyjnego uzyskanego przez projekty na ich terytorium (zarówno pod względem liczby, jak i kwoty pieniężnej) do ich udziału zweryfikowanych emisji w ramach unijnego systemu handlu uprawnieniami do emisji w latach 2013-2020. Wykaz kwalifikujących się państw członkowskich należy aktualizować co najmniej raz na dwa lata.
(26) Zgodnie z dyrektywą 2003/87/WE Komisja dąży do synergii między funduszem innowacyjnym a programem ramowym w zakresie badań naukowych i innowacji "Horyzont Europa", a w stosownych przypadkach między funduszem innowacyjnym a innymi programami unijnymi. Należy zatem wymagać od organu wykonawczego, aby sprzyjał synergii między funduszem innowacyjnym a innymi zarządzanymi przez niego programami finansowania unijnego.
(27) Aby zapewnić widoczność finansowania z funduszu innowacyjnego, wnioskodawcy projektów powinni promować swoje projekty, ich rezultaty i wpływ, a także jasno wskazać źródło otrzymanego wsparcia, korzystając z elementów promocyjnych uzgodnionych wcześniej z organem wykonawczym.
(28) Należy zatem odpowiednio zmienić rozporządzenie delegowane (UE) 2019/856,
PRZYJMUJE NINIEJSZE ROZPORZĄDZENIE: