(notyfikowane jako dokument nr C(2016) 1168)(Dz.U.UE L z dnia 6 kwietnia 2016 r.)
KOMISJA EUROPEJSKA,
uwzględniając Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Energii Atomowej, w szczególności jego art. 103 w związku z art. 106a odnoszącym się do art. 292 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej,
a także mając na uwadze, co następuje:
(1) Jednym z zadań Wspólnoty, zgodnie z art. 2 lit. h) Traktatu, jest nawiązanie z innymi państwami i organizacjami międzynarodowymi stosunków umożliwiających postęp w pokojowym wykorzystaniu energii jądrowej. Na potrzeby realizacji tego zadania Wspólnota otrzymała, na podstawie tytułu II rozdział 10 Traktatu, uprawnienia w dziedzinie stosunków zewnętrznych.
(2) Zgodnie z art. 101 Traktatu Wspólnota może - w ramach posiadanych uprawnień i właściwości - przyjmować zobowiązania poprzez podpisanie porozumień lub umów z państwem trzecim, organizacją międzynarodową lub obywatelem państwa trzeciego. Zgodnie z tym postanowieniem zawarte zostały porozumienia Euratomu z głównymi państwami będącymi dostawcami dla Wspólnoty.
(3) Natomiast art. 102 uprawnia Wspólnotę do zawierania porozumień, których stronami poza Wspólnotą są również państwa członkowskie. Tego rodzaju porozumienia mogą zostać wdrożone w odniesieniu do Wspólnoty jedynie w drodze ścisłej współpracy między instytucjami Wspólnoty i jej państwami członkowskimi, zarówno jeśli chodzi o proces prowadzenia i zamknięcia negocjacji, jak i realizację podjętych zobowiązań.
(4) Zgodnie z Traktatem państwa członkowskie zachowują - na warunkach przewidzianych w Traktacie - swoją zdolność do zawierania traktatów, gdyż są podmiotami na arenie międzynarodowej, a w związku z tym mają prawo do zawierania z państwami trzecimi - w dowolnym czasie - dwustronnych umów, które dotyczą kwestii wchodzących w zakres Traktatu Euratom.
(5) Art. 103 Traktatu odgrywa centralną rolę w kontekście pogodzenia konieczności zapewnienia jednolitości i nadrzędności prawa Euratomu ze swobodą podejmowania przez państwa członkowskie działań w zakresie prowadzenia ich stosunków zewnętrznych w dziedzinie energii jądrowej. Zgodnie z tym artykułem państwa członkowskie powinny przekazywać Komisji projekty porozumień i umów z państwem trzecim, organizacją międzynarodową lub obywatelem państwa trzeciego, jeżeli przedmiotowe porozumienia lub umowy dotyczą spraw wchodzących w zakres Traktatu. Jeżeli projekt porozumienia lub umowy zawiera postanowienia utrudniające stosowanie Traktatu, Komisja przekazuje zainteresowanemu państwu członkowskiemu swoje uwagi w ciągu miesiąca od daty otrzymania projektu. Państwo członkowskie nie może zawrzeć proponowanego porozumienia lub proponowanej umowy do czasu spełnienia wskazówek Komisji lub uzyskania orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości, które jest wydawane w trybie pilnym i stwierdza zgodność proponowanych postanowień z postanowieniami Traktatu.
(6) Trybunał Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich w swoim wyroku nr 1/78 z dnia 14 listopada 1978 r. orzekł, że celem art. 103 jest zapewnienie, aby postanowienia Traktatu nie zostały zniweczone przez porozumienia lub umowy zawarte przez państwa członkowskie z państwami trzecimi 1 .
(7) Ocena przeprowadzana na podstawie art. 103 obejmuje ponadto zgodność projektu porozumienia lub umowy z postanowieniami Traktatu Euratom i prawa wtórnego przyjętego na jego podstawie. Nie obejmuje ona kwestii zgodności projektu porozumienia lub umowy z postanowieniami Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej.
(8) Nabyto znaczne doświadczenia w związku ze stosowaniem art. 103. Doświadczenia te pokazują, że niektóre aspekty dorobku prawnego Euratomu mają bezpośrednie znaczenie w kontekście stosunków zewnętrznych państw członkowskich. Komisja musiała wielokrotnie przywoływać szczególne przepisy prawodawstwa Euratomu w swoich uwagach kierowanych do państw członkowskich po przeprowadzeniu ocen na mocy art. 103. Potrzebne są zatem wytyczne w sprawie stosowania art. 103. Celem niniejszego zalecenia jest przypomnienie głównych postanowień, które są istotne w tym kontekście, oraz zapewnienie większej jasności i pewności prawa państwom członkowskim podczas negocjowania przez nie projektów porozumień lub umów.
(9) Okres jednego miesiąca, o którym mowa w art. 103 akapit drugi, rozpoczyna bieg w dniu, w którym Komisja otrzymuje projekt. Uznaje się, że otrzymanie ma miejsce dopiero wówczas, gdy Komisja wejdzie w posiadanie kompletu dokumentów notyfikacyjnych.
(10) Decyzja Parlamentu Europejskiego i Rady nr 994/2012/UE 2 zapewnia państwom członkowskim możliwość zwrócenia się do Komisji o udzielenie wsparcia w negocjacjach porozumień międzynarodowych, które wchodzą w zakres tej decyzji. Tę samą możliwość należy stworzyć państwom członkowskim przy negocjowaniu porozumień lub umów wchodzących w zakres Traktatu Euratom.
(11) Badania jądrowe wchodzą w zakres Traktatu Euratom, jak przewidziano w tytule II rozdział 1 "Rozwój badań". Niniejsze zalecenie Komisji obejmuje zatem również międzynarodowe porozumienia badawcze, niezależnie od ich nazwy, w dziedzinie badań nad rozszczepieniem jądrowym i syntezą jądrową.
(12) Podstawowe normy ustanowione przez Wspólnotę na mocy tytułu II rozdział 3 Traktatu, a w szczególności na mocy dyrektywy Rady 2009/71/Euratom 3 , dyrektywy Rady 2011/70/Euratom 4 i dyrektywy Rady 2013/59/Euratom 5 , mają na celu zapewnienie ochrony zdrowia pracowników i ogółu społeczeństwa przed zagrożeniami wynikającymi z promieniowania jonizującego, bez względu na źródło tego promieniowania. Są one centralnym elementem systemu prawnego ustanowionego przez Traktat i w związku z tym mają kluczowe znaczenie w kontekście ocen przeprowadzanych na podstawie art. 103.
(13) Tytuł II rozdział 6 Traktatu ustanawia Agencję Dostaw Euratomu i nadaje jej wyłączne prawo do zawierania umów dotyczących dostaw rud, materiałów wyjściowych i specjalnych materiałów rozszczepialnych pochodzących ze Wspólnoty lub spoza niej. Jeżeli projekt porozumienia lub umowy, których dotyczy niniejsze zalecenie, obejmuje również postanowienia dotyczące dostaw, jego ocena przeprowadzana przez Komisję na podstawie art. 103 powinna pozostawać bez uszczerbku dla wyłącznego prawa Agencji do zawierania umów na dostawy; z drugiej strony, współpodpisywanie przez Agencję umów na dostawy pozostaje bez uszczerbku dla oceny przez Komisję zgodności projektów porozumień lub umów państw członkowskich z postanowieniami Traktatu i jego prawa wtórnego.
(14) Jednym z głównych filarów europejskiej strategii bezpieczeństwa energetycznego jest zróżnicowanie dostaw zewnętrznych oraz powiązanej z nimi infrastruktury. Jeśli chodzi o rynek uranu i paliwa jądrowego, Komisja i państwa członkowskie powinny współpracować, w razie potrzeby, na rzecz zróżnicowania dostaw paliwa jądrowego. Komisja podejmuje się systematycznego uwzględniania kwestii dywersyfikacji dostaw paliwa przy ocenie nowych projektów inwestycyjnych w energetyce jądrowej oraz nowych projektów porozumień lub umów z państwami trzecimi. Agencja Dostaw Euratomu, z drugiej strony, ma dopilnować, aby jakakolwiek nowa inwestycja nie utrudniała dywersyfikacji dostaw paliwa. Niniejsze zalecenie przyczynia się do realizacji tych celów.
(15) Zgodnie z art. 104 akapit drugi Traktatu państwa członkowskie powinny przekazywać Komisji, na jej wniosek, wszystkie informacje dotyczące porozumień lub umów zawartych przez osoby lub przedsiębiorstwa z państwami trzecimi, organizacjami międzynarodowymi bądź obywatelami państw trzecich w zakresie Traktatu,
PRZYJMUJE NINIEJSZE ZALECENIE:
