PARLAMENT EUROPEJSKI I RADA UNII EUROPEJSKIEJ,uwzględniając Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską, w szczególności jego art. 47 ust. 2, art. 55 i 95,
uwzględniając wniosek Komisji(1),
uwzględniając opinię Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego(2),
uwzględniając konsultacje przeprowadzone z Komitetem Regionów,
stanowiąc zgodnie z procedurą określoną w art. 251 Traktatu(3),
a także mając na uwadze, co następuje:
(1) Dyrektywa 96/92/WE Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej z dnia 19 grudnia 1996 r. dotycząca wspólnych zasad rynku wewnętrznego energii elektrycznej(4) wniosła istotny wkład do działań zmierzających do stworzenia rynku wewnętrznego energii elektrycznej.
(2) Doświadczenie zebrane w trakcie wykonania niniejszej dyrektywy wskazuje, że korzyści, jakie mogą pojawić się wraz z wprowadzeniem rynku wewnętrznego energii elektrycznej, polegają na zwiększeniu wydajności, spadku cen, wyższych standardach obsługi i zwiększonej konkurencyjności. Pozostają jednak istotne braki i możliwość poprawy funkcjonowania rynku, w szczególności potrzebne są konkretne przepisy dla zapewnienia jednakowych warunków działania w sferze wytwarzania energii elektrycznej i zmniejszenia ryzyka dominacji rynkowej i zachowań grabieżczych, zapewniając niedyskryminacyjne taryfy przesyłowe i dystrybucyjne poprzez dostęp do sieci na podstawie taryf opublikowanych przed ich wejściem w życie oraz zapewniając ochronę praw małych i słabych odbiorców, jawność informacji dotyczących źródeł energii dla wytwarzania elektryczności, a także odniesienie do źródeł, gdzie to możliwe, podając informację dotyczącą ich wpływu na środowisko.
(3) Rada Europejska na szczycie w Lizbonie w dniach 23 i 24 marca 2000 r. wezwała do podjęcia pilnych działań zmierzających do stworzenia rynku wewnętrznego zarówno w sektorze energii elektryczne,j jak i w sektorze gazu, a także do przyśpieszenia liberalizacji w tych sektorach w celu osiągnięcia w pełni działającego rynku wewnętrznego. Parlament Europejski, w swej rezolucji z dnia 6 lipca 2000 r. w sprawie drugiego sprawozdania Komisji dotyczącego stanu liberalizacji rynków energetycznych, wezwał Komisję do przyjęcia szczegółowego harmonogramu prowadzącego do osiągnięcia dokładnie zdefiniowanych celów zmierzających do stopniowej, ale całkowitej liberalizacji rynku energetycznego.
(4) Wolności, jakie Traktat gwarantuje obywatelom Europy - swobodny przepływ towarów, swoboda świadczenia usług i swoboda przedsiębiorczości - są możliwe jedynie w warunkach całkowicie otwartego rynku, który pozwala wszystkim odbiorcom na swobodny wybór ich dostawców, a wszyscy dostawcy mają swobodę zaopatrywania swoich odbiorców.
(5) Podstawowe przeszkody w osiągnięciu w pełni działającego i konkurencyjnego rynku wewnętrznego są związane między innymi z kwestiami dostępu do sieci, problemami taryfikacji i różnymi stopniami otwarcia rynku w poszczególnych Państwach Członkowskich.
(6) W odniesieniu do funkcjonowania konkurencji dostęp do sieci musi być niedyskryminacyjny, przejrzysty i uczciwie wyceniony.
(7) W celu zakończenia procesu tworzenia rynku wewnętrznego energii elektrycznej sprawą najwyższej wagi jest niedyskryminacyjny dostęp do operatora systemu przesyłowego lub dystrybucyjnego. Operator systemu przesyłowego lub dystrybucyjnego może obejmować jedno przedsiębiorstwo lub więcej.
(8) W celu zapewnienia skutecznego i niedyskryminacyjnego dostępu do sieci za właściwe uznaje się rozwiązanie, w którym systemy przesyłowe i dystrybucyjne są prowadzone przez podmioty prawnie odrębne w przypadku istnienia przedsiębiorstw zintegrowanych pionowo. Komisja powinna oceniać środki skutku równoważnego, opracowane przez Państwa Członkowskie, dla osiągnięcia celu tego wymogu, a gdzie stosowne, Komisja powinna przedstawiać propozycje wprowadzenia zmian w niniejszej dyrektywie. Uznaje się również za właściwe, aby operatorzy systemów przesyłowych i dystrybucyjnych mieli skuteczne prawo do podejmowania decyzji odnoszących się do środków koniecznych dla utrzymania, działania i rozwoju sieci, jeżeli dane środki są własnością i są użytkowane przez przedsiębiorstwa zintegrowane pionowo. Konieczne jest również zapewnienie niezależności operatorów systemów przesyłowych i dystrybucyjnych, w szczególności w odniesieniu do ich działalności w obszarze wytwarzania i dostarczania energii elektrycznej. Z tego też względu między każdą firmą produkującą/dostarczającą energię elektryczną a operatorami systemów przesyłowych i operatorami systemów dystrybucyjnych musi znaleźć się niezależna struktura zarządzająca.
Jednakże istotne jest rozróżnienie między taką odrębnością prawną i podziałem własności. Odrębność prawna nie pociąga za sobą zmiany własności aktywów i nie stoi na przeszkodzie stosowaniu podobnych lub identycznych warunków zatrudniania we wszystkich przedsiębiorstwach zintegrowanych pionowo. Jednakże powinien zostać zapewniony niedyskryminacyjny proces podejmowania decyzji poprzez środki organizacyjne dotyczące niezależności odpowiedzialnych decydentów.
(9) W przypadku małych systemów usługi pomocnicze mogą być zapewniane przez operatorów systemu przesyłowego (TSOs) połączonych wzajemnie z małymi systemami.
(10) Niniejsza dyrektywa nie dotyczy wprawdzie kwestii własnościowych, należy jednak przypomnieć, że w przypadku przedsiębiorstwa prowadzącego działalność przesyłową i dystrybucyjną i zachowującego oddzielność formy prawnej od przedsiębiorstw prowadzących działalność wytwórczą/dostawczą, wyznaczonymi operatorami systemu mogą być te same przedsiębiorstwa, do których należy infrastruktura.
(11) Dla uniknięcia nakładania nieproporcjonalnych obciążeń finansowych i administracyjnych na małe spółki dystrybucyjne, Państwa Członkowskie powinny mieć możliwość, gdzie konieczne, wyłączyć takie spółki ze spełniania wymogów rozdziału dystrybucji.
(12) Procedury udzielania zezwoleń nie powinny prowadzić do obciążeń administracyjnych nieproporcjonalnych do wielkości i potencjalnego oddziaływania producentów energii elektrycznej.
(13) Należy podjąć dalsze działania dla zapewnienia przejrzystych i niedyskryminacyjnych taryf za dostęp do sieci. Taryfy te powinno się stosować w odniesieniu do wszystkich użytkowników systemu na zasadach niedyskryminacyjnych.
(14) W celu ułatwienia zawierania umów przez przedsiębiorstwa energii elektrycznej działające w Państwie Członkowskim na dostawę energii elektrycznej dla uprawnionych odbiorców w innym Państwie Członkowskim, Państwa Członkowskie i, jeśli jest to właściwe, krajowe organy regulacyjne powinny dążyć do ujednolicenia warunków i tego samego zakresu uprawnień dla całego rynku wewnętrznego.
(15) Istnienie skutecznych przepisów prawnych, realizowanych przez jeden krajowy organ regulacyjny lub więcej, jest ważnym czynnikiem dla zagwarantowania niedyskryminacyjnego dostępu do sieci. Państwa Członkowskie określają funkcje, kompetencje i uprawnienia administracyjne organów regulacyjnych. Jest rzeczą istotną, aby organy regulacyjne we wszystkich Państwach Członkowskich miały ten sam minimalny zakres kompetencji. Organy te powinny mieć kompetencje do ustalania lub zatwierdzania taryf lub, co najmniej, metodę stanowiącą podstawę do obliczania taryf przesyłowych i dystrybucyjnych. Dla uniknięcia niepewności, a także kosztownych i czasochłonnych sporów, taryfy te powinny być publikowane przed ich wejściem w życie.
(16) Komisja zasygnalizowała swój zamiar powołania Europejskiego Organu Regulacyjnego Energii Elektrycznej i Gazu, który stworzyłby odpowiedni mechanizm doradczy propagujący współpracę i koordynację działań krajowych organów regulacyjnych w celu promowania rozwoju rynku wewnętrznego energii elektrycznej i gazu, a także przyczyniania się do jednolitego stosowania, we wszystkich Państwach Członkowskich, zaleceń ustanowionych w niniejszej dyrektywie i dyrektywie 2003/55/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 26 czerwca 2003 r. dotyczącej wspólnych zasad rynku wewnętrznego gazu ziemnego(5) i w rozporządzeniu (WE) nr 1228/2003 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 26 czerwca 2003 r. w sprawie warunków dostępu do sieci w odniesieniu do transgranicznej wymiany energii elektrycznej(6).
(17) W celu zapewnienia skutecznego dostępu do rynku wszystkim uczestnikom rynku, łącznie z nowymi podmiotami, konieczne są niedyskryminacyjne i odzwierciedlające koszty mechanizmy wyrównawcze. W chwili, kiedy rynek energii elektrycznej stanie się dostatecznie płynny, cel ten powinien być osiągnięty poprzez ustanowienie przejrzystego mechanizmu rynkowego dostaw i zakupu energii elektrycznej koniecznych w ramach wymagań wyrównawczych. W sytuacji braku takiego płynnego rynku, krajowe organy regulacyjne powinny odgrywać aktywną rolę w zapewnianiu, że taryfy wyrównawcze są niedyskryminacyjne i odzwierciedlające koszty. Równocześnie należy zapewnić właściwe środki zachęcające dla zrównoważenia dopływu i poboru energii elektrycznej w sposób niestanowiący zagrożenia dla systemu.
(18) Krajowe organy regulacyjne powinny być w stanie ustalać lub zatwierdzać taryfy lub metody stosowane do wyliczania taryf, w oparciu o propozycje operatora systemu przesyłowego lub operatora(-ów) systemu dystrybucyjnego, lub w oparciu o propozycje uzgodnione między tym operatorem(-ami) i użytkownikami sieci. Realizując te cele, krajowe organy regulacyjne powinny zapewnić taryfy przesyłowe i dystrybucyjne niemające charakteru dyskryminacyjnego i odzwierciedlające koszty; powinny także uwzględniać długoterminowe marginalne koszty sieci, których można uniknąć za pomocą rozproszonego wytwarzania oraz środków zarządzania popytem.
(19) Cały wspólnotowy przemysł i handel, łącznie z małymi i średnimi przedsiębiorstwami, a także wszyscy obywatele Wspólnoty korzystający z gospodarczych przywilejów rynku wewnętrznego powinni także móc korzystać z wysokiego poziomu ochrony konsumentów; ponadto w szczególności gospodarstwa domowe a także tam, gdzie Państwa Członkowskie uznają to za stosowne, małe przedsiębiorstwa, powinny móc korzystać z gwarancji administracji publicznej, szczególnie w odniesieniu do bezpieczeństwa dostaw i rozsądnych taryf, ze względu na uczciwość, konkurencyjność i, pośrednio, w celu stworzenia nowych miejsc pracy.
(20) Odbiorcy energii elektrycznej powinni mieć prawo swobodnego wyboru swego dostawcy. Tym niemniej, dla całkowitego osiągnięcia rynku wewnętrznego energii elektrycznej powinno się przyjąć podejście etapowe, dla umożliwienia dostosowania się przemysłu i zapewnienia istnienia właściwych środków i systemów ochrony interesów odbiorców oraz zapewnienia im rzeczywistego i skutecznego prawa wyboru ich dostawcy.
(21) Stopniowe otwieranie rynku na rzecz pełnej konkurencji powinno jak najszybciej usuwać różnice między Państwami Członkowskimi. Należy zapewnić przejrzystość i pewność stosowania niniejszej dyrektywy.
(22) Prawie wszystkie Państwa Członkowskie wybrały przejrzystą procedurę udzielania zezwoleń jako sposób zapewnienia konkurencji na rynku wytwarzania energii elektrycznej. Państwa Członkowskie powinny jednakże zapewnić możliwość zwiększenia bezpieczeństwa dostaw poprzez uruchomienie procedur przetargowych lub procedur równoważnych w przypadku, gdy wystarczająca zdolność wytwórcza energii elektrycznej nie zostanie zbudowana na podstawie procedur udzielania zezwoleń. Państwa Członkowskie powinny mieć możliwość, ze względu na ochronę środowiska i promowanie nowo powstających technologii, składania ofert na nowe zdolności na podstawie opublikowanych kryteriów. Nowe zdolności obejmują między innymi odnawialne źródła energii i łączną produkcję ciepła i elektryczności (CHP).
(23) W interesie bezpieczeństwa dostaw równowaga podaży/popytu w poszczególnych Państwach Członkowskich powinna być monitorowana, z monitoringu powinno powstawać sprawozdanie o sytuacji na poziomie Wspólnoty, przy uwzględnieniu zdolności przesyłowej połączeń wzajemnych między poszczególnymi obszarami. Taki monitoring powinien być przeprowadzony dostatecznie wcześnie dla podjęcia właściwych środków, jeżeli naruszone zostaje bezpieczeństwo dostaw. Budowa i utrzymanie koniecznej infrastruktury sieci, łącznie ze zdolnością przesyłową połączeń wzajemnych, powinna przyczyniać się do zapewnienia stabilnych dostaw energii elektrycznej. Utrzymanie i budowa koniecznej infrastruktury sieci, łącznie ze zdolnością przesyłową połączeń wzajemnych i zdecentralizowanym wytwarzaniem energii elektrycznej, są istotnymi elementami zapewnienia stabilnych dostaw energii elektrycznej.
(24) Państwa Członkowskie powinny zapewniać użytkownikom będącym gospodarstwami domowymi, a także, gdzie Państwa Członkowskie uznają to za właściwe, małym przedsiębiorstwom, prawo do dostarczania im energii elektrycznej o określonej jakości po wyraźnie porównywalnych, przejrzystych i rozsądnych cenach. W celu zapewnienia utrzymania wysokich standardów usługi publicznej we Wspólnocie, Komisja powinna być powiadamiana o wszelkich działaniach podejmowanych przez Państwa Członkowskie dla osiągnięcia celów niniejszej dyrektywy. Komisja powinna regularnie publikować sprawozdanie analizujące działania podjęte na poziomie krajowym dla osiągnięcia celów związanych z usługą publiczną i porównania ich skuteczności, w celu opracowania rekomendacji co do środków, jakie należy podjąć na poziomie krajowym dla osiągnięcia wysokich standardów usługi publicznej. Państwa Członkowskie powinny podjąć niezbędne środki dla ochrony słabych odbiorców w odniesieniu do rynku wewnętrznego energii elektrycznej. Takie działania mogą się różnić zależnie od specyficznych warunków w danym Państwie Członkowskim i mogą obejmować szczególne środki w odniesieniu do płatności rachunków za energię elektryczną lub bardziej ogólne środki wprowadzane do systemu zabezpieczenia społecznego. Jeżeli usługa powszechna dostępna jest również dla małych przedsiębiorstw, to środki zapewniające tę usługę mogą być różne w odniesieniu do gospodarstw domowych i małych przedsiębiorstw.
(25) Komisja zasygnalizowała swój zamiar podjęcia inicjatyw, w szczególności dotyczących zakresu dostarczanych oznaczeń, w szczególności sposobu, w jaki informacja o wpływie na środowisko, w kategorii co najmniej wydzielania CO2 i powstawania odpadów radioaktywnych wynikających z produkcji energii elektrycznej z różnych źródeł energii, mogłaby być dostępna w przejrzystej, łatwo dostępnej i porównywalnej postaci w całej Unii Europejskiej, a także sposobu, w jaki środki podejmowane w Państwach Członkowskich dla kontrolowania dokładności informacji dostarczanych przez dostawców mogłyby być usprawnione.
(26) Przestrzeganie wymogów usługi publicznej jest fundamentalnym wymogiem niniejszej dyrektywy, jest więc rzeczą ważną, aby wspólne minimalne standardy, uznawane przez wszystkie Państwa Członkowskie, zostały określone w niniejszej dyrektywie, która uwzględnia takie cele, jak wspólna ochrona, bezpieczeństwo dostaw, ochrona środowiska i równoważne poziomy konkurencji we wszystkich Państwach Członkowskich. Jest rzeczą ważną, aby wymogi usługi publicznej były interpretowane na poziomie krajowym, uwzględniając uwarunkowania krajowe pod warunkiem przestrzegania prawa wspólnotowego.
(27) Państwa Członkowskie mogą wyznaczyć dostawcę awaryjnego. Takim dostawcą może być dział sprzedaży przedsiębiorstwa zintegrowanego pionowo, zajmującego się także dystrybucją, jeżeli spełnia ono wymagania rozdzielności niniejszej dyrektywy.
(28) Środki wprowadzone przez Państwa Członkowskie do osiągnięcia celów spójności społecznej i ekonomicznej mogą obejmować, w szczególności, zapewnienie odpowiednich ekonomicznych środków zachęcających, używając, gdzie właściwe, wszystkich narzędzi krajowych i wspólnotowych. Narzędzia te mogą obejmować mechanizmy zobowiązań dla zagwarantowania koniecznych inwestycji.
(29) W zakresie, w jakim środki podjęte przez Państwa Członkowskie dla spełnienia obowiązku świadczenia usługi publicznej stanowią pomoc państwa na mocy art. 87 ust. 1 Traktatu, istnieje obowiązek informowania o nich Komisję zgodnie z art. 88 ust. 3 Traktatu.
(30) Wymóg powiadamiania Komisji o każdej odmowie udzielenia zezwolenia na budowę nowych zdolności wytwórczych okazał się niepotrzebnym obciążeniem administracyjnym i dlatego powinien zostać zaniechany.
(31) Ponieważ cel proponowanego działania, mianowicie stworzenie w pełni działającego rynku energii elektrycznej w warunkach uczciwej konkurencji, nie może być w wystarczającym stopniu osiągnięty przez Państwa Członkowskie, może zatem, ze względu na zakres i skutki działań, zostać w wyższym stopniu osiągnięty na poziomie Wspólnoty, Wspólnota może zastosować środki zgodnie z zasadą pomocniczości, jak określono w art. 5 Traktatu. Zgodnie z zasadą proporcjonalności, określoną w tym artykule, niniejsza dyrektywa nie wykracza poza to, co jest niezbędne do osiągnięcia tego celu.
(32) W świetle doświadczeń zebranych w trakcie działania dyrektywy Rady 90/547/EWG z dnia 29 października 1990 r. w sprawie przesyłu energii elektrycznej poprzez sieci przesyłowe(7), należy podjąć środki dla zapewnienia jednolitego, niedyskryminacyjnego systemu dostępu do przesyłu, włączając transgraniczne przepływy energii elektrycznej między Państwami Członkowskimi. Aby zapewnić jednolitość w traktowaniu dotyczącym dostępu do sieci energii elektrycznej, również w przypadku tranzytu, ta dyrektywa powinna zostać uchylona.
(33) Ze względu na zakres zmian wprowadzonych do dyrektywy 96/92/WE pożądane jest, aby z uwagi na przejrzystość i racjonalizację zmienić dane przepisy.
(34) Niniejsza dyrektywa dąży do poszanowania fundamentalnych praw i jest zgodna z zasadami uznanymi w szczególności przez Kartę Praw Podstawowych Unii Europejskiej,
PRZYJMUJĄ NINIEJSZĄ DYREKTYWĘ:
Sporządzono w Brukseli, dnia 26 czerwca 2003 r.
W imieniu Parlamentu Europejskiego |
W imieniu Rady |
P. COX |
A. TSOCHATZOPOULOS |
Przewodniczący |
Przewodniczący |
______
(1) Dz.U. C 240 E z 28.8.2001, str. 60 oraz Dz.U. C 227 E z 24.9.2002, str. 393.
(2) Dz.U. C 36 z 8.2.2002, str. 10.
(3) Opinia Parlamentu Europejskiego z dnia 13 marca 2002 r. (Dz.U. C 47 E z 27.2.2003, str. 350), wspólne stanowisko Rady z dnia 3 lutego 2003 r. (Dz.U. C 50 E z 4.3.2003, str. 15) oraz decyzja Parlamentu Europejskiego z dnia 4 czerwca 2003 r. (dotychczas nieopublikowana w Dzienniku Urzędowym).
(4) Dz.U. L 27 z 30.1.1997, str. 20.
(5) Dz.U. L 176 z 15.7.2003, str. 57.
(6) Dz.U. L 176 z 15.7.2003, str. 1.
(7) Dz.U. L 313 z 13.11.1990, str. 30. Dyrektywa ostatnio zmieniona dyrektywą Komisji 98/75/WE (Dz.U. L 276 z 13.10.1998, str. 9).
(8) Dz.U. L 395 z 30.12.1989, str. 1. Rozporządzenie ostatnio zmienione rozporządzeniem (WE) nr 1310/97 (Dz.U. L 180 z 9.7.1997, str. 1).
(*) Tytuł dyrektywy 83/349/EWG został zmieniony dla uwzględnienia renumeracji artykułów Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską zgodnie z art. 12 Traktatu z Amsterdamu; pierwotnym odnośnikiem był art. 54 ust. 3 lit. g).
(9) Dz.U. L 193 z 18.7.1983, str. 1. Dyrektywa ostatnio zmieniona dyrektywą 2001/65/WE Parlamentu Europejskiego i Rady (Dz.U. L 283 z 27.10.2001, str. 28).
(10) Dz.U. L 204 z 21.7.1998, str. 37. Dyrektywa zmieniona dyrektywą 98/48/WE (Dz.U. L 217 z 5.8.1998, str. 18).
(**) Tytuł dyrektywy 78/660/EWG został zmieniony dla uwzględnienia renumeracji artykułów Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską zgodnie z art. 12 Traktatu z Amsterdamu; pierwotnym odnośnikiem był art. 54 ust. 3 lit. g).
(11) Dz.U. L 222 z 14.8.1978, str. 11. Dyrektywa ostatnio zmieniona dyrektywą 2001/65/WE Parlamentu Europejskiego i Rady (Dz.U. L 283 z 27.10.2001, str. 28).
ZAŁĄCZNIKI