Opinia Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego "Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów: Budowa silniejszej Europy: rola polityki dotyczącej młodzieży, edukacji i kultury (COM(2018) 268 final), "Wniosek dotyczący zalecenia Rady w sprawie propagowania automatycznego wzajemnego uznawania dyplomów szkół wyższych i świadectw ukończenia szkół średnich oraz efektów uczenia się osiągniętych w okresach nauki za granicą" (COM(2018) 270 final - 2018/0126 (NLE)), "Wniosek dotyczący zalecenia Rady w sprawie wysokiej jakości systemów wczesnej edukacji i opieki nad dzieckiem" (COM(2018) 271 final - 2018/0127 (NLE)) oraz "Wniosek dotyczący zalecenia Rady w sprawie kompleksowego podejścia do nauczania i uczenia się języków" (COM(2018) 272 final - 2018/0128 (NLE)).

Opinia Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego "Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów: Budowa silniejszej Europy: rola polityki dotyczącej młodzieży, edukacji i kultury

(COM(2018) 268 final)

"Wniosek dotyczący zalecenia Rady w sprawie propagowania automatycznego wzajemnego uznawania dyplomów szkół wyższych i świadectw ukończenia szkół średnich oraz efektów uczenia się osiągniętych w okresach nauki za granicą"

(COM(2018) 270 final - 2018/0126 (NLE))

"Wniosek dotyczący zalecenia Rady w sprawie wysokiej jakości systemów wczesnej edukacji i opieki nad dzieckiem"

(COM(2018) 271 final - 2018/0127 (NLE))

oraz

"Wniosek dotyczący zalecenia Rady w sprawie kompleksowego podejścia do nauczania i uczenia się języków"

(COM(2018) 272 final - 2018/0128 (NLE))

(2019/C 62/23)

(Dz.U.UE C z dnia 15 lutego 2019 r.)

Sprawozdawca: Tatjana BABRAUSKIENĖ

Wniosek o konsultację	Komisja Europejska, 18.6.2018
Podstawa prawna	Artykuł 304 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej
Sekcja odpowiedzialna	Sekcja Zatrudnienia, Spraw Społecznych i Obywatelstwa
Data przyjęcia przez sekcję	26.9.2018
Data przyjęcia na sesji plenarnej	18.10.2018
Sesja plenarna nr	538
Wynik głosowania	117/0/2
(za/przeciw/wstrzymało się)

1. Wnioski i zalecenia

Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny:

1.1. Z zadowoleniem przyjmuje opiniowaną inicjatywę jako kolejny krok w stronę wdrożenia Europejskiego filaru praw socjalnych, aby zapewnić prawo równego dostępu do wysokiej jakości edukacji, szkoleń i uczenia się przez całe życie o włączającym charakterze. Ma to zasadnicze znaczenie dla dalszej i ściślejszej współpracy między państwami członkowskimi, przy jednoczesnym zapewnieniu ich kompetencji krajowych w dziedzinie kształcenia, szkolenia i uczenia się przez całe życie.

1.2. Sądzi, że ta nowa inicjatywa powinna stanowić część długoterminowej wizji polityki UE w sprawie uczenia się przez całe życie i przez całokształt sytuacji życiowych oraz szkoleń w ramach strategii "Europa 2020" i strategicznych ram "ET 2020", a także przygotowań od kolejnych unijnych strategii. Obejmuje to wizje i strategie kształcenia i szkolenia zawodowego oraz kształcenia dorosłych.

1.3. Podkreśla, że edukacja powinna skupiać się przede wszystkim na wszechstronnym uczeniu się, obywatelstwie demokratycznym i wspólnych wartościach europejskich, aby zapewnić pokój, bezpieczeństwo, wolność, demokrację, równość, praworządność, solidarność i wzajemny szacunek, otwarte rynki, zrównoważony wzrost gospodarczy oraz włączenie społeczne i sprawiedliwość społeczną, przy poszanowaniu i wzbogacaniu różnorodności kulturowej oraz wspieraniu poczucia przynależności.

1.4. Zaznacza, że rolą edukacji, szkoleń i uczenia się przez całe życie jest przygotowanie i wsparcie młodych ludzi i dorosłych, aby byli odpowiedzialnymi obywatelami demokracji o dużych możliwościach zatrudnienia na wysokiej jakości i produktywnych miejscach pracy, na uczciwych zasadach, wyposażonymi w odpowiednie umiejętności.

1.5. Uważa, że europejski obszar edukacji powinien być otwarty dla wszystkich, zachęca zatem rządy do podejmowania kroków na rzecz rzeczywiście włączającego charakteru uczenia się formalnego i pozaformalnego oraz promocji i dowartościowania uczenia się nieformalnego.

1.6. Zwraca rządom uwagę na nadal istniejące luki w równym dostępie do wysokiej jakości edukacji wśród dzieci ze środowisk znajdujących się w niekorzystnej sytuacji społecznoekonomicznej, zwłaszcza dzieci z grup mniejszości, migrantów, dzieci niepełnosprawnych i mieszkających na obszarach wiejskich w różnych regionach Europy. Podstawowe znaczenie ma to, aby europejski obszar edukacji wspierał integrację migrantów i uchodźców w edukacji i na rynku pracy, ze szczególnym uwzględnieniem walidacji i uznawania ich edukacji, szkoleń oraz doświadczenia zawodowego.

1.7. Jest zdania, że osiągnięcie celów tej inicjatywy wymaga stałych krajowych inwestycji w edukację w wysokości powyżej 5 % krajowego PKB oraz wsparcia z dostępnych unijnych instrumentów finansowania, w tym programu Erasmus+ i europejskiego semestru.

1.8. Uważa, że stabilne finanse publiczne powinny wspierać uczenie się języków oraz walidację umiejętności językowych zdobytych w sposób pozaformalny i nieformalny jako część europejskich ram kompetencji kluczowych. Uczenie się języków powinno być skierowane do wszystkich, zarówno do osób młodych, jak i dorosłych, oraz wspierać osoby potrzebujące, a także powinno być promowane jako część rodzinnego uczenia się i udoskonalane w ramach uczenia się formalnego i pozaformalnego.

1.9. Popiera zawarty we wniosku apel o zwiększenie inwestycji w podstawowe i ustawiczne kształcenie nauczycieli języków, aby rozwiązać problem niewystarczającej liczby wykwalifikowanych nauczycieli języków.

1.10. Przyjmuje z zadowoleniem to, że wniosek zmierza do dalszego zachęcania rządów do poprawy dostępu do wysokiej jakości wczesnej edukacji. Ponadto konieczne są działania, aby zapewnić równowagę między życiem zawodowym a prywatnym, tak aby wysokiej jakości i przystępna cenowo wczesna edukacja i opieka nad dzieckiem stanowiły prawo każdego dziecka i każdej rodziny, a także uwzględnienie ważnej roli zdobywania wiedzy w rodzinie, które wzmacnia rolę rodziców oraz przyczynia się do kształcenia dorosłych.

1.11. Popiera zawartą we wniosku propozycję, aby pracownicy wczesnej edukacji i opieki nad dzieckiem dysponowali wspierającym środowiskiem pracy. Jest za wspieraniem ich profesjonalizacji, wzywa do zwiększenia atrakcyjności zawodów nauczycielskich, a także do lepszej równowagi płci i równości w tym zawodzie.

1.12. Przyznaje, że duże znaczenie ma transgraniczne uznawanie odbytych okresów nauki we wszystkich formach edukacji na szczeblu szkół średnich i wyższych oraz kwalifikacji w ramach kształcenia średniego II stopnia zdobytych w ramach kształcenia i szkoleń zarówno o charakterze ogólnym, jak i zawodowym, które w kraju pochodzenia umożliwiają dostęp do szkół wyższych. Mobilność edukacyjna ma zasadnicze znaczenie dla aktywnego uczestnictwa w społeczeństwie i rynku pracy. Wspierać ją musi zaufanie do programów i kwalifikacji i musi się ona opierać na dobrze rozwiniętych systemach zapewniania jakości.

1.13. Zaznacza, że europejskie narzędzia, instrumenty i zasady związane ze szkolnictwem wyższym i kształceniem zawodowym muszą się wzajemnie uzupełniać i wspierać (ERK, ECVET, EQAVET, EQAR itp.), natomiast zasada efektów uczenia się powinna zostać w pełni wdrożona w Europie, aby objąć automatyczne uznawanie mobilności edukacyjnej w Europie.

1.14. Podkreśla, że ta inicjatywa powinna też skupiać się na uznawaniu uczenia się formalnego, pozaformalnego i nieformalnego za granicą oraz doceniać rolę zainteresowanych stron, partnerów społecznych i społeczeństwa obywatelskiego w uznawaniu efektów uczenia się i roli personelu doradczego we wspieraniu tego procesu; zachęca grupę doradczą ds. europejskich ram kwalifikacji i Europejskie Centrum Rozwoju Kształcenia Zawodowego (Cedefop) do udoskonalenia europejskiego spisu dotyczącego walidacji uczenia się pozaformalnego i nieformalnego oraz europejskich wytycznych dotyczących walidacji uczenia się pozaformalnego i nieformalnego jako norm jakości dla rządów, partnerów społecznych i zainteresowanych stron, aby poprawić proces walidacji.

1.15. Podkreśla, że osiągnięcie wysokiej jakości, włączającej wczesnej edukacji i opieki nad dzieckiem, poprawa jakości uczenia się języków i wzajemne uznawanie świadectw ukończenia szkoły średniej wymagają porozumienia na wszystkich szczeblach między rządami, pracodawcami i związkami zawodowymi w ramach skutecznego dialogu społecznego, z udziałem innych zainteresowanych stron.

2. Kontekst polityczny

2.1. Główna odpowiedzialność za politykę dotyczącą edukacji i kultury spoczywa na państwach członkowskich. Jednak od lat UE odgrywa ważną rolę uzupełniającą w tym zakresie, zgodnie z art. 165 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Wykorzystanie w pełni potencjału edukacji i kultury jako sił napędowych tworzenia miejsc pracy, wzrostu gospodarczego i sprawiedliwości społecznej, a także jako sposobu na doświadczenie europejskiej tożsamości w całej jej różnorodności, leży we wspólnym interesie wszystkich państw członkowskich.

2.2. Europejski filar praw socjalnych został ogłoszony na Szczycie Społecznym w Göteborgu w listopadzie 2017 r. Obejmuje on równy dostęp do edukacji, szkoleń i uczenia się przez całe życie, zgodnie z komunikatem Komisji COM (2017) 673. Doprowadziło to do przyjęcia konkluzji Rady Europejskiej z dnia 14 grudnia 2017 r., w których wezwano państwa członkowskie, Radę i Komisję do postępów pracach nad programem omawianym w Göteborgu.

2.3. Tzw. pierwszy pakiet w sprawie europejskiego obszaru edukacyjnego zaproponowano w zaleceniu Rady COM(2018) 23 (przyjętym w dniu 22 maja 2018 r.), na podstawie ogłoszonej w 2015 r. przez ministrów edukacji deklaracji paryskiej w sprawie promowania - poprzez edukację - postaw obywatelskich oraz wspólnych wartości, którymi są wolność, tolerancja i niedyskryminacja. Pakiet ten został zapowiedziany w komunikacie Komisji COM(2016) 379 z dnia 14 czerwca 2016 r.

2.4. W dniu 22 maja Komisja opublikowała drugi pakiet edukacyjny, obejmujący dalsze propozycje dotyczące utworzenia europejskiego obszaru edukacyjnego do 2025 r.

2.5. Niniejsza opinia EKES-u dotyczy drugiego pakietu edukacyjnego odnoszącego się do dalszych wyzwań, którym należy stawić czoła, aby osiągnąć wysokiej jakości, włączający europejski obszar edukacyjny obejmujący uczenie się języków, automatyczne uznawanie nauki na poziomie szkoły średniej i wysokiej jakości wczesną edukację.

3. Uwagi ogólne

3.1. EKES jest zdania, że ustanowienie europejskiego obszaru edukacji w celu pogłębienia współpracy między państwami członkowskimi przy jednoczesnym zagwarantowaniu, by edukacja, szkolenia i uczenie się przez całe życie należały do kompetencji władz krajowych, stanowi kluczową strategię odpowiedzi na rozwój społeczny, gospodarczy, demograficzny, środowiskowy i technologiczny oraz wspieranie tego rozwoju, aby osiągnąć konkurencyjną integrację Europy jako potęgi gospodarczej na świecie przy jednoczesnym zapewnieniu silnego wymiaru społecznego.

3.2. Inicjatywa ta stanowi znakomity kolejny krok w kierunku wdrożenia Europejskiego filaru praw socjalnych, aby zapewnić prawo równego dostępu do wysokiej jakości, włączającego kształcenia ogólnego i zawodowego, a także do poradnictwa ogólnego i zawodowego przez całe życie ¹ , zgodnie z komunikatem Komisji COM(2017) 673 ogłaszającym ustanowienie europejskiego obszaru edukacji.

3.3. EKES podkreśla, że naszym wspólnym celem jest, aby edukacja skupiała się na kształceniu, szkoleniach i uczeniu się przez całe życie o wszechstronnym charakterze, ze szczególnym uwzględnieniem obywatelstwa demokratycznego oraz wspólnych wartości europejskich i tożsamości europejskiej, aby zapewnić pokój, bezpieczeństwo, wolność, demokrację, równość, praworządność, solidarność i wzajemny szacunek, zrównoważony wzrost oraz włączenie społeczne i sprawiedliwość społeczną, przy poszanowaniu i wzbogacaniu różnorodności kulturowej oraz poczucia przynależności do UE.

3.4. EKES podkreśla kluczową rolę edukacji, szkoleń i uczenia się przez całe życie w przygotowaniu młodych ludzi i dorosłych do roli obywateli demokracji i pracowników zatrudnionych na uczciwych zasadach w wysokiej jakości miejscach pracy. Jest zdania, że europejski obszar edukacji powinien być też otwarty dla wszystkich, ze szczególnym uwzględnieniem równości płci, oraz skłaniać rządy do działań w celu osiągnięcia prawdziwie włączającego charakteru uczenia się formalnego, nieformalnego i pozaformalnego, przy jednoczesnym poszanowaniu Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych.

3.5. W związku z tym, przypominając własną opinię ² , EKES uznaje, że w ramach europejskiego obszaru edukacji należy też zasugerować rządom, jak aktywnie wspierać integrację migrantów i uchodźców w edukacji i na rynku pracy, ze szczególnym uwzględnieniem walidacji i uznawania ich edukacji, szkoleń i doświadczenia zawodowego.

3.6. Systemy edukacji i szkoleń wymagają czasu na reformy i dostosowania. EKES sądzi, że ta nowa inicjatywa powinna stanowić z jednej strony część długoterminowej wizji polityki UE w sprawie edukacji, szkoleń i uczenia się przez całe życie, zwanej europejskim obszarem uczenia się przez całe życie, w ramach strategii "Europa 2020" i strategicznych ram "ET 2020", a także przygotowanie do kolejnych unijnych strategii.

3.7. Aby zapewnić wysokiej jakości inkluzywną wczesną edukację i opiekę nad dzieckiem, poprawić nauczanie języków i wzajemne uznawanie świadectw ukończenia szkoły średniej, trzeba przedyskutować te inicjatywy na wszystkich szczeblach między rządami, pracodawcami i związkami zawodowymi w ramach skutecznego dialogu społecznego, a przede wszystkim z nauczycielami i innymi pedagogami, rodzicami, doradcami i uczniami, ale także z organami wspólnotowymi oraz organizacjami społeczeństwa obywatelskiego.

3.8. EKES widzi inicjatywę "Europejskie szkoły wyższe" jako oddolny proces motywujący uniwersytety do budowania sieci w celu tworzenia studiów wspólnych, wspierania mobilności studentów i ułatwiania uczenia się języków. Przypominając swoją własną opinię ³ , zachęca do uwzględniania włączenia społecznego i różnorodności przy tworzeniu sieci nauczycieli, pracowników naukowych i studentów oraz do otwarcia możliwości tworzenia sieci dla wszystkich uniwersytetów uczestniczących w procesie bolońskim.

3.9. Co do idei europejskiej legitymacji studenckiej, EKES zaleca, aby ta inicjatywa była oparta na stosowanym z powodzeniem systemie legitymacji studenckich i służyła aktualizacji już wydanych legitymacji. Przypomina własną opinię ⁴ , w której zaznaczał, że należy jasno określić wartość dodaną ewentualnej nowej legitymacji, która musi uzupełniać te już istniejące.

3.10. Osiągnięcie celów europejskiego obszaru edukacyjnego wymaga stałych krajowych inwestycji w edukację w wysokości powyżej 5 % krajowego PKB oraz wsparcia z unijnych instrumentów finansowania w ramach nowych WRF, zwłaszcza programu Erasmus+ i EFIS. EKES pragnie, by przyszły program Erasmus+ i przyszła strategia na rzecz młodzieży wśród swoich priorytetów obejmowały wszechstronną i włączającą edukację, szkolenie i uczenie się przez całe życie. Z zadowoleniem przyjmuje rolę europejskiego semestru we wspieraniu reform strukturalnych w celu poprawy polityki edukacyjnej zgodnie z tą inicjatywą.

3.11. Lepsze nauczanie i uczenie się języków

3.11.1. EKES jest zdania, że inicjatywa ta ma zasadnicze znaczenie, ponieważ poziom biegłości językowej wśród uczniów kończących obowiązkową edukację jest zazwyczaj niski, a między państwami członkowskimi istnieją znaczne różnice w tym zakresie ⁵ . Wraz z rosnącym poziomem wewnątrzeuropejskiej mobilności oraz bezprecedensową liczbą dzieci w wieku szkolnym przyjeżdżających z państw trzecich i posługujących się różnymi językami musimy zawczasu ponownie rozważyć związane z tym wyzwania i szanse, tak aby uczynić wielojęzyczność prawdziwym atutem UE. Różne języki powinny być traktowane na równi, należy zatem wspierać uczenie się zarówno języków UE, jak i tych spoza UE.

3.11.2. Szkoły potrzebują wsparcia, aby tworzyć wielojęzyczne środowisko edukacyjne, starając się znaleźć właściwą równowagę między nauczaniem języków obcych a wysokim poziomem umiejętności czytania i pisania oraz rozwijaniem umiejętności komunikacyjnych w językach ojczystych. Zintegrowane kształcenie przedmiotowo-językowe może promować mobilność i integrację. Bardziej efektywne wykorzystanie narzędzi cyfrowych i internetowych w uczeniu się języków ma zasadnicze znaczenie. Wymaga ono zapewnienia jakości i certyfikacji tych narzędzi oraz ich dostępności, wsparcia i opłacalności dla wszystkich, uwzględniając fakt, że niektórzy mogą potrzebować wsparcia, aby móc opłacić, wybrać i użytkować odpowiednie narzędzia z korzyścią dla siebie.

3.11.3. EKES przyjmuje z zadowoleniem zwrócenie uwagi na uczenie się języków z perspektywy wspierania wzajemnego zrozumienia i mobilności, a zatem obywatelstwa europejskiego. 64 mln dorosłych o niskich kwalifikacjach musi udoskonalić swoje podstawowe umiejętności, w tym językowe ⁶ , aby móc być aktywnymi obywatelami Unii, utrzymać miejsca pracy oraz poprawić swoje perspektywy zatrudnienia. Uczenie się języków stwarza dla jednostek szanse osobiste i zawodowe, a społeczeństwu zapewnia większą świadomość kulturową jego członków, wzajemne zrozumienie i spójność społeczną, natomiast przedsiębiorstwom - pracowników o kompetencjach językowych i międzykulturowych, którzy pomagają im odnosić sukces i rozwijać się na globalnych rynkach.

3.11.4. Nauka języków powinna być skierowana do wszystkich i wspierać potrzebujących, wymaga też udoskonalenia w ramach kształcenia formalnego, pozaformalnego i nieformalnego oraz wdrożenia jako część europejskich ram kompetencji kluczowych i wsparcia ze strony stabilnych finansów publicznych.

3.11.5. W wytycznych dotyczących zatrudnienia z 2018 r. ⁷  zawarto propozycję, zgodnie z którą "należy promować mobilność osób uczących się i pracujących, tak aby wzmacniać umiejętności zwiększające zdolność zatrudnienia i w pełni wykorzystać potencjał europejskiego rynku pracy". Brak kompetencji językowych może być uznawany za podstawową przeszkodę w mobilności. EKES podkreśla, że wniosek powinien uwzględniać także uczących się, którzy już ukończyli obowiązkową edukację, oraz zwraca szczególną uwagę na naukę języków dla wszystkich, od osób młodych po emerytów, ze szczególnym uwzględnieniem kształcenia zawodowego podstawowego oraz ustawicznego kształcenia i szkolenia zawodowego, szkolnictwa wyższego i kształcenia osób dorosłych.

3.11.6. Polityka w zakresie nauki języków powinna być ukierunkowana na nauczanie uczenia się przez działanie, przez wymiany studenckie, wolontariat i inne działania, takie jak Europejski Korpus Solidarności, wspierane przez obecne i przyszłe programy Erasmus+.

3.11.7. Niedobór wykwalifikowanych nauczycieli języków w istocie stanowi poważny problem, a EKES przyjmuje z zadowoleniem zawarty we wniosku apel o zwiększenie inwestycji we wstępne i ustawiczne kształcenie nauczycieli języków, aby mogli oni spełnić wymogi dotyczące kwalifikacji zawodowych poszczególnych państw UE.

3.12. Wysokiej jakości systemy wczesnej edukacji i opieki nad dzieckiem

3.12.1. Cel strategii "ET 2020" dotyczący udziału 95 % dzieci w wieku od 4 lat do osiągnięcia przez nie wieku obowiązku szkolonego w systemie wczesnej edukacji i opieki został już prawie osiągnięty. Jednak nadal 17 mln spośród ponad 32 mln dzieci poniżej wieku obowiązku szkolnego w UE nie ma dostępu do tego typu usług. Poza tym nadal istnieją luki w równym dostępie dla dzieci ze środowisk znajdujących się w niekorzystnej sytuacji społecznoekonomicznej, zwłaszcza dzieci z grup mniejszości, migrantów, dzieci niepełnosprawnych i mieszkających na obszarach wiejskich i w różnych regionach Europy.

3.12.2. EKES przyjmuje z zadowoleniem to, że wniosek zmierza do dalszego zachęcania rządów do poprawy dostępu do wczesnej edukacji i jej jakości. Potrzebne są jednak dalsze starania, aby zadbać o to, by wysokiej jakości i przystępna cenowo wczesna edukacja i opieka nad dzieckiem stanowiły prawo każdego dziecka i każdej rodziny. Wysokiej jakości usługi odgrywają zasadniczą rolę w poprawianiu wyników edukacyjnych, w tym w rozwoju kompetencji społecznych. Udział we wczesnej edukacji i opiece nad dzieckiem wysokiej jakości prowadzi do lepszego opanowania umiejętności podstawowych oraz stanowi silne narzędzie zapobiegające wczesnemu kończeniu nauki.

3.12.3. Komisja podkreśla, że jej wniosek jest wysoce spójny z innymi politykami Unii. EKES w szczególności docenia jego związek z wnioskiem dotyczącym dyrektywy w sprawie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym rodziców i opiekunów ⁸ , uznając potrzebę zapewniania wysokiej jakości formalnych usług opieki w całej Europie. EKES popierał ich wzajemne oddziaływanie w wielu opiniach, ponieważ służy ono zwiększaniu udziału kobiet w rynku pracy i ogranicza nieuzasadnioną lukę płacową oraz uwzględnia ważną rolę rodzinnego uczenia się, które wzmacnia rolę rodziców i wspiera kształcenie osób dorosłych.

3.12.4. Pracownicy sektora wczesnej edukacji i opieki nad dzieckiem powinni otrzymywać wsparcie wspomagające ich profesjonalizację i budować środowisko pracy sprzyjające rozwojowi. Kształcenie wstępne i ustawiczny rozwój zawodowy pracowników sektora wczesnej edukacji powinny być na wysokim poziomie oraz odpowiadać potrzebom nauczycieli i dzieci, a także obejmować kwestie takie jak sposoby zapewniania włączenia społecznego czy uczenie wartości demokratycznych.

3.12.5. Według OECD (2015 r.) ⁹  w środowisku nauczycieli jest znaczące zachwianie równowagi płci, ponieważ kobiety stanowią 7 na 10 nauczycieli. W państwach OECD (2015 r.) 97 % nauczycieli na poziomie przedszkolnym i 83 % nauczycieli na poziomie szkoły podstawowej stanowią kobiety, tymczasem w szkolnictwie wyższym stanowią one odsetek tylko 43 %. Nierównowaga płci wśród nauczycieli oraz przyciągnięcie większej liczby mężczyzn do zawodów nauczycielskich, tak by zapewnić męskie wzorce w sektorze wczesnej edukacji i opieki nad dzieckiem, to kwestie, które wciąż wymagają podjęcia pilnych działań. Przy tym istniejący brak równowagi płci wiąże się także z obecnym statusem, warunkami pracy i wynagrodzenia nauczycieli w tym sektorze.

3.13. Automatyczne wzajemne uznawanie dyplomów i okresów nauki za granicą

3.13.1. EKES przyjmuje z zadowoleniem to, że celem inicjatywy jest zapewnienie, by w przypadku każdego studenta, ucznia zawodu lub ucznia, który uczył się za granicą, czy to w celu uzyskania kwalifikacji, czy też w ramach mobilności edukacyjnej, automatycznie uznawano nabyte w trakcie tej nauki doświadczenia do celów dalszej nauki. Mobilność edukacyjna sprzyja rozwijaniu kompetencji i nabywaniu doświadczeń, które są kluczowe dla aktywnego udziału w społeczeństwie i rynku pracy, oraz należy ją wspierać przez promowanie zaufania do programów studiów i kwalifikacji.

3.13.2. EKES podkreśla, że duże znaczenie ma transgraniczne uznawanie odbytych okresów nauki w ramach edukacji na szczeblu szkół średnich i wyższych oraz kwalifikacji uzyskanych w ramach kształcenia średniego II stopnia, które w kraju pochodzenia umożliwiają dostęp do szkół wyższych. Pozwoliłoby to uniknąć powtarzania całego roku lub okresu nauki szkolnej.

3.13.3. EKES podkreśla, że inicjatywa ta powinna też skupiać się na uznawaniu uczenia się formalnego, pozaformalnego i nieformalnego za granicą oraz doceniać rolę zainteresowanych stron, partnerów społecznych i społeczeństwa obywatelskiego w uznawaniu efektów studiów i uczenia się ¹⁰ . W związku z tym przypomina ważną rolę zalecenia Rady z dnia 20 grudnia 2012 r. w sprawie walidacji uczenia się pozaformalnego i nieformalnego oraz dalszego udoskonalania krajowych systemów walidacji. EKES zachęca grupę doradczą ds. europejskich ram kwalifikacji i Cedefop do udoskonalenia europejskiego spisu dotyczącego walidacji uczenia się pozaformalnego i nieformalnego ¹¹  oraz europejskich wytycznych dotyczących walidacji uczenia się pozaformalnego i nieformalnego ¹²  jako norm jakości dla rządów, partnerów społecznych i zainteresowanych stron, aby poprawić proces walidacji. Należy poświęcić szczególną uwagę zrozumieniu koniecznych warunków, synergii i korzyści wynikających z poprawy koordynacji walidacji uczenia się pozaformalnego i nieformalnego z usługami poradnictwa i doradztwa ¹³ .

3.13.4. Drożność i zaufanie między kształceniem zawodowym i wyższym pozostają wyzwaniem, zarówno między różnymi państwami, jak i w ramach jednego państwa. Kształcenie akademickie i zawodowe należy traktować jako równie wartościowe. Europejskie narzędzia, instrumenty i zasady związane ze szkolnictwem wyższym i kształceniem zawodowym muszą się wzajemnie wspierać (EQF, ECVET, EQAVET, EQAR itp.), natomiast zasada efektów uczenia się powinna zostać w pełni wdrożona, aby objąć automatyczne uznawanie mobilności edukacyjnej w Europie.

Bruksela, dnia 18 października 2018 r.

	Luca JAHIER
	Przewodniczący
	Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego

1 Dz.U. C 173 z 31.5. 2017, s. 1.

2 Dz.U. C 264 z 20.7. 2016, s. 19.

3 Dz.U. C 71 z 24.2. 2016, s. 11.

4 Dz.U. C 132 z 3.5. 2011, s. 55.

5 Eurydice: Key Data on Teaching Languages at School in Europe - 2017 [Kluczowe dane o nauczaniu języków obcych w szkołach w Europie za rok 2017].

6 Europejskie Centrum Rozwoju Kształcenia Zawodowego (2017). "Investing in skills pays off: The economic and social cost of low-skilled adults in the EU" [Inwestowanie w umiejętności jest opłacalne. Społeczne i gospodarcze koszty związane z nisko wykwalifikowanymi osobami dorosłymi w UE]. Luksemburg: Urząd Publikacji. Opracowanie Cedefopu nr 60.

7 https://ec.europa.eu/info/publications/2018-european-semester-employment-guidelines_en.

8 COM(2017) 253 final - 2017/085 (COD).

9 OECD: Education at a Glance, 2017 [OECD: Edukacja w skrócie].

10 Dz.U. C 13 z 15.1. 2016, s. 49.

11http://www.cedefop.europa.eu/en/events-and-projects/projects/validation-non-formal-and-informal-learning/european-inventory.

12 http://www.cedefop.europa.eu/en/publications-and-resources/publications/3073.

13 Cedefop (oczekiwana publikacja), Validation of non-formal and informal learning and career guidance [Walidacja pozaformalnego i nieformalnego uczenia się i doradztwo zawodowe].

• Identyfikator: Dz.U.UE.C.2019.62.136
• Rodzaj: Opinia
• Tytuł: Opinia Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego "Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów: Budowa silniejszej Europy: rola polityki dotyczącej młodzieży, edukacji i kultury (COM(2018) 268 final), "Wniosek dotyczący zalecenia Rady w sprawie propagowania automatycznego wzajemnego uznawania dyplomów szkół wyższych i świadectw ukończenia szkół średnich oraz efektów uczenia się osiągniętych w okresach nauki za granicą" (COM(2018) 270 final - 2018/0126 (NLE)), "Wniosek dotyczący zalecenia Rady w sprawie wysokiej jakości systemów wczesnej edukacji i opieki nad dzieckiem" (COM(2018) 271 final - 2018/0127 (NLE)) oraz "Wniosek dotyczący zalecenia Rady w sprawie kompleksowego podejścia do nauczania i uczenia się języków" (COM(2018) 272 final - 2018/0128 (NLE)).
• Data aktu: 18/10/2018
• Data ogłoszenia: 15/02/2019