Rzecznik Praw Pacjenta przypomina, że jednym z podstawowych praw pacjenta jest udzielenie zgody na zaproponowane leczenie.

- Warunek uzyskania zgody na udzielenie świadczenia zdrowotnego wyrażony został wprost w ustawie z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty  – w art. 32 ust. 1 na przeprowadzenie badania lub udzielenie innych świadczeń zdrowotnych oraz w art. 34 ust. 1 – na wykonanie zabiegu operacyjnego albo zastosowanie metody leczenia lub diagnostyki stwarzającej podwyższone ryzyko dla pacjenta - zwraca uwagę w analizie dr Julia Kosonoga-Zygmunt.

Sprawdź w LEX: Uzyskanie zgody na działanie medyczne w przypadku osoby małoletniej - Procedura krok po kroku >>>

Prawo to zapisano także w ustawie o Prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (art. 16).  

Zgoda powinna być udzielona po otrzymaniu od lekarza rzetelnej informacji, dotyczącej stanu zdrowia, rozpoznania, proponowanych oraz możliwych metod diagnostycznych, możliwych do przewidzenia następstw ich zastosowania lub zaniechania, wyników leczenia oraz rokowań.

Czytaj także na Prawo.pl: Pacjent ma co do zasady prawo do intymności, ale są sytuacje wyjątkowe>>

Zasada ta nie budzi żadnych wątpliwości w momencie, gdy w gabinecie lekarskim pojawia się osoba dorosła, która może osobiście składać odpowiednie oświadczenia. Problem stanowić może udzielenie świadczenia zdrowotnego małoletniemu.

 

Zgoda na leczenie małoletniego

- Małoletniemu w wieku poniżej 16 lat nie przysługuje uprawnienie do wyrażenia zgody, jak również sprzeciwu co do udzielenia świadczenia zdrowotnego. Nie mają przy tym znaczenia stopień indywidualnego rozwoju małoletniego, jak również inne czynniki wpływające na rzeczywistą zdolność do świadomego wyrażania zgody - zaznacza dr Julia Kosonoga-Zygmunt.

Przepisy ustawy w przypadku pacjenta małoletniego, całkowicie ubezwłasnowolnionego lub niezdolnego do świadomego wyrażania zgody na przeprowadzenie badania lub udzielenie innego świadczenia dają prawo do podejmowania decyzji przedstawicielowi ustawowemu, a w przypadku braku przedstawiciela ustawowego prawo to, w odniesieniu do badania, może wykonać opiekun faktyczny.

Czytaj w LEX: Kosonoga-Zygmunt Julia - Zgoda rodziców na udzielenie świadczenia zdrowotnego małoletniemu pacjentowi >>>

Czytaj w LEX: Sprzeciw pacjenta wobec zabiegu i sprzeciw na przyszłość (pro futuro) >>>

Przedstawicielem ustawowym pacjenta małoletniego są rodzice, a także przysposabiający opiekun lub kurator.

Opiekun faktyczny, czyli osoba, która – nie mając w tym zakresie ustawowego obowiązku – sprawuje stałą opiekę nad pacjentem (np. babcia czy dziadek).

16-latek może wyrazić sprzeciw

W przypadku, gdy pacjent ma ukończone 16 lat (a nie ukończył 18 lat) i jest zdolny do świadomego wyrażenia zgody, obok zgody przedstawiciela ustawowego lub opiekuna faktycznego wymagana jest zgoda małoletniego pacjenta. Dodatkowa zgoda małoletniego jest konieczna zarówno w odniesieniu do zwykłego badania, udzielenia innych świadczeń zdrowotnych, jak i zabiegu operacyjnego albo zastosowania metody lub diagnostyki stwarzającej podwyższone ryzyko.

Czytaj w LEX: Pacian Jolanta - Charakter prawny zgody pacjenta małoletniego na czynność medyczną >>>

Czytaj w LEX: Formularz zgody pacjenta na udzielenie świadczenia zdrowotnego - zasady tworzenia >>>

- Niezależnie od tego pacjent małoletni, który ukończył 16 lat, osoba ubezwłasnowolniona albo pacjent chory psychicznie lub upośledzony umysłowo, lecz dysponujący dostatecznym rozeznaniem, ma prawo do wyrażenia sprzeciwu co do udzielenia świadczenia zdrowotnego, pomimo zgody przedstawiciela ustawowego lub opiekuna faktycznego - podkreśla RPP.  W takim przypadku sprawę rozstrzyga sąd opiekuńczy.

Jednak w zakresie tego prawa mogą wystąpić wyjątki, które wynikają z art. 34 ust. 7 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty 

To przypadki, gdy:

  • Pacjent wymaga niezwłocznej pomocy lekarskiej.

Badanie lub udzielenie pacjentowi innego świadczenia zdrowotnego bez jego zgody jest dopuszczalne, jeżeli wymaga on niezwłocznej pomocy lekarskiej, a ze względu na stan zdrowia lub wiek nie może wyrazić zgody i nie ma możliwości porozumienia się z jego przedstawicielem ustawowym lub opiekunem faktycznym.

  • Zwłoka spowodowana postępowaniem w sprawie uzyskania zgody groziłaby pacjentowi niebezpieczeństwem utraty życia, ciężkiego uszkodzenia ciała lub ciężkiego rozstroju zdrowia.

Decyzję lekarz powinien w miarę możliwości skonsultować z innym lekarzem i wszystko odnotować w dokumentacji medycznej. O wykonywanych czynnościach lekarz niezwłocznie zawiadamia przedstawiciela ustawowego, opiekuna faktycznego lub sąd opiekuńczy.

  • Jeżeli w trakcie wykonywania zabiegu operacyjnego albo stosowania metody leczniczej lub diagnostycznej wystąpią okoliczności, których nieuwzględnienie groziłoby pacjentowi niebezpieczeństwem utraty życia, ciężkim uszkodzeniem ciała lub ciężkim rozstrojem zdrowia, a nie ma możliwości niezwłocznie uzyskać zgody.

Lekarz ma prawo, bez uzyskania tej zgody, zmienić zakres zabiegu bądź metody leczenia lub diagnostyki w sposób umożliwiający uwzględnienie tych okoliczności. W takim przypadku lekarz ma obowiązek, o ile jest to możliwe, zasięgnąć opinii drugiego lekarza, w miarę możliwości tej samej specjalności. O ww. okolicznościach lekarz dokonuje odpowiedniej adnotacji w dokumentacji medycznej oraz informuje pacjenta, przedstawiciela ustawowego lub opiekuna faktycznego albo sąd opiekuńczy.

Czytaj w LEX: Ciężar dowodu uzyskania zgody pacjenta w procesie cywilnym >>>

 

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.