Umowa o udzielenie zamówienia na świadczenie usług zdrowotnych jako podstawa nawiązania zatrudnienia w świetle ustawy o działalności leczniczej

Komentarz opisuje umowę na świadczenia zdrowotne jako podstawę nawiązania zatrudnienia. Omówiono strony umowy na świadczenia zdrowotne, drogę do jej zawarcia w trybie konkursu ofert, a także cechy charakterystyczne samej umowy.

Umowa na czas udzielania świadczeń zdrowotnych w określonym zakresie lub na określony czas

– zwana dalej umową na świadczenia zdrowotne – jest specjalnego rodzaju umową mającą swoje źródło w art. 27 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (Dz. U. Nr 112, poz. 654) – dalej u.dz.l. Jest to umowa o konstrukcji zbliżonej do umowy o świadczenie usług określonej w art. 750 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) – dalej k.c., do której stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu. Z uwagi jednak na fakt, że minimalne postanowienia tej umowy określone zostały w art. 27 ust. 4 u.dz.l., a tylko w zakresie nieuregulowanym w tym rozporządzeniu stosuje się do tej umowy przepisy Kodeksu cywilnego, należy przyjąć, że umowa na świadczenia zdrowotne jest umową nazwaną o cywilnoprawnym charakterze, nie jest to jednak stricte umowa zlecenia ani umowa o świadczenie usług, o której mowa w art. 750 k.c.
Na podstawie umowy na świadczenia zdrowotne przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do udzielania świadczeń zdrowotnych w zakresie oraz na zasadach określonych w umowie, a udzielający zamówienia do zapłaty wynagrodzenia za udzielanie tych świadczeń (art. 27 ust. 2 u.dz.l.).

2. Strony umowy o udzielenie zamówienia na świadczenia zdrowotne

Umowa na udzielanie świadczeń zdrowotnych zawierana jest w specjalnym trybie określonym w przepisach ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027 z późn. zm.) – dalej u.ś.o.z., do której odsyła art. 26 ust. 4 u.dz.l.
Zgodnie z art. 26 ust. 1 u.dz.l. umowę taką zawiera jedynie podmiot leczniczy spełniający przesłanki określone w art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień publicznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 113, poz. 759 z późn. zm.), zwany udzielającym zamówienia. Może nim być:

• 1) jednostka sektora finansów publicznych w rozumieniu przepisów o finansach publicznych, np. samodzielny publiczny zakład opieki zdrowotnej;
• 2) inna niż określona w pkt 1 państwowa jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej;
• 3) inna niż określona w pkt 1 osoba prawna utworzona w szczególnym celu zaspokajania potrzeb o charakterze powszechnym niemających charakteru przemysłowego ani handlowego, jeżeli podmioty, o których mowa w tym przepisie oraz w pkt 1 i 2, pojedynczo lub wspólnie, bezpośrednio lub pośrednio przez inny podmiot:
  • a) finansują je w ponad 50% lub
  • b) posiadają ponad połowę udziałów albo akcji lub
  • c) sprawują nadzór nad organem zarządzającym lub
  • d) mają prawo do powoływania ponad połowy składu organu nadzorczego lub zarządzającego;
• 4) związek podmiotów, o których mowa w pkt 1 i 2, lub podmiotów, o których mowa w pkt 3.

Drugą stroną umowy, czyli przyjmującym zamówienie, może być tylko podmiot wykonujący działalność leczniczą lub osoba legitymująca się nabyciem fachowych kwalifikacji do udzielania świadczeń zdrowotnych w określonym zakresie lub określonej dziedzinie medycyny. Są to:

• 1) przedsiębiorcy w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 220, poz. 1447 z późn. zm.) we wszelkich formach przewidzianych dla wykonywania działalności gospodarczej, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej;
• 2) samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej;
• 3) jednostki budżetowe, w tym państwowe jednostki budżetowe tworzone i nadzorowane przez Ministra Obrony Narodowej, ministra właściwego do spraw wewnętrznych, Ministra Sprawiedliwości lub Szefa Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, posiadające w strukturze organizacyjnej ambulatorium, ambulatorium z izbą chorych lub lekarza podstawowej opieki zdrowotnej;
• 4) instytuty badawcze, o których mowa w art. 3 ustawy z dnia 30 kwietnia 2010 r. o instytutach badawczych (Dz. U. Nr 96, poz. 618 z późn. zm.);
• 5) fundacje i stowarzyszenia, których celem statutowym jest wykonywanie zadań w zakresie ochrony zdrowia i których statut dopuszcza prowadzenie działalności leczniczej;
• 6) kościoły, kościelne osoby prawne lub związki wyznaniowe
• ·w zakresie, w jakim wykonują działalność leczniczą,
• 7) a także np. lekarz lub pielęgniarka jako osoby legitymujące się nabyciem fachowych kwalifikacji do udzielania świadczeń zdrowotnych w określonym zakresie lub określonej dziedzinie medycyny.

Od dnia 1 lipca 2011 r., kiedy to w życie weszła ustawa o działalności leczniczej, umowę na świadczenia zdrowotne podmiot leczniczy, np. samodzielny publiczny zakład opieki zdrowotnej, może zawrzeć także z osobą nieprowadzącą działalności gospodarczej w zakresie działalności leczniczej, a także z innym samodzielnym publicznym zakładem opieki zdrowotnej, co pod rządami poprzednio obowiązującej ustawy nie było dopuszczalne.
Należy pamiętać jeszcze o treści art. 50a ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 136, poz. 857 z późn. zm.), zgodnie z którym grupowa praktyka lekarska nie może być wykonywana w podmiocie leczniczym na podstawie umowy cywilnoprawnej o udzielanie świadczeń zdrowotnych, co oznacza, że co prawda umowa o udzielanie świadczeń zdrowotnych może być zawarta z grupową praktyką lekarską, ale nie może być ona wykonywana na terenie udzielającego zamówienia.
Niniejsza analiza dotyczy kwestii związanej z zatrudnieniem na podstawie umowy na świadczenia zdrowotne. Należy tu zwrócić uwagę, że w przypadku, gdy stroną tej umowy jest podmiot leczniczy będący przedsiębiorcą, tym „zatrudnionym” na podstawie umowy (przyjmującym zamówienie) jest np. spółka z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółka jawna prowadząca działalność leczniczą, a nie jej pracownicy. Dla pielęgniarek i lekarzy funkcjonujących w ramach podmiotu leczniczego, jeśli podstawą ich zatrudnienia jest umowa o pracę, albo zleceniodawcą, jeśli są zatrudnieni na podstawie umowy cywilnoprawnej, jest ten podmiot leczniczy, a nie podmiot udzielający zamówienia w trybie art. 26–27 u.dz.l. Osób tych nie łączy bezpośredni stosunek prawny z np. samodzielnym publicznym zakładem opieki zdrowotnej.

3. Droga do zawarcia umowy o udzielanie świadczeń zdrowotnych

Zawarcie umowy na świadczenia zdrowotne poprzedzone musi być konkursem ofert. Ogłasza go i przeprowadza udzielający zamówienia na podstawie stosowanych odpowiednio przepisów ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, do których odsyła art. 26 ust. 4 u.dz.l.
Udzielenie zamówienia na świadczenia zdrowotne następuje w trybie konkursu ofert. Do postępowania tego nie stosuje się przepisów o zamówieniach publicznych.
Kierownik podmiotu leczniczego udzielającego zamówienia określa:

• 1) przedmiot postępowania w sprawie zawarcia umowy na udzielanie świadczeń zdrowotnych, który nie może wykraczać poza rodzaj działalności leczniczej oraz zakres świadczeń zdrowotnych wykonywanych przez udzielającego zamówienia i przyjmującego zamówienie, zgodnie z wpisem do rejestru podmiotów wykonujących działalność leczniczą;
• 2) kryteria oceny ofert;
• 3) warunki wymagane od przyjmujących zamówienie.

Kryteria te są jawne, powinny więc być ogłoszone w taki sposób, aby każdy zainteresowany swobodnie mógł się z nimi zapoznać. Nie mogą one ulec zmianie w toku prowadzonego postępowania.
Postępowanie prowadzi komisja konkursowa powołana przez kierownika podmiotu leczniczego w składzie przez niego określonym. Komisja porównuje w toku postępowania w sprawie zawarcia umowy na świadczenia zdrowotne oferty w szczególności pod kątem:

• 1) ciągłości, kompleksowości, dostępności, jakości udzielanych świadczeń, kwalifikacji personelu, wyposażenia w sprzęt i aparaturę medyczną, na podstawie wewnętrznej oraz zewnętrznej oceny, która może być potwierdzona certyfikatem jakości lub akredytacją;
• 2) ceny i liczby oferowanych świadczeń opieki zdrowotnej oraz kalkulacji kosztów.

Komisja konkursowa ma obowiązek odrzucić, a więc wykluczyć z postępowania, ofertę:

• 1) złożoną po terminie;
• 2) zawierającą nieprawdziwe informacje;
• 3) jeżeli oferent nie określił przedmiotu oferty lub nie podał proponowanej liczby lub ceny świadczeń opieki zdrowotnej;
• 4) jeżeli zawiera rażąco niską cenę w stosunku do przedmiotu zamówienia;
• 5) jeżeli jest nieważna na podstawie odrębnych przepisów;
• 6) jeżeli oferent złożył ofertę alternatywną;
• 7) jeżeli oferent lub oferta nie spełniają wymaganych warunków określonych w przepisach prawa;
• 8) złożoną przez oferenta, z którym została rozwiązana przez udzielającego zamówienie umowa o udzielanie świadczeń zdrowotnych w trybie natychmiastowym z przyczyn leżących po stronie przyjmującego zamówienie.

(...)