Lepszy brak wyniku testu, niż nieprawdziwy wynik

Testy w kierunku koronawirusa mogą wychodzić fałszywie dodatnie lub fałszywie ujemne, bo niektóre laboratoria przyjmują do badań niewłaściwie transportowane próbki. Tymczasem odpowiednie przechowywanie i przewóz testów jest kluczowy dla ich wyniku. W czasach epidemii wytyczne w tym zakresie to za mało - powinna wreszcie powstać ustawa o diagnostyce laboratoryjnej.

Po tym, jak personelowi medycznemu Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego w Jastrzębiu Zdroju zrobiono testy w kierunku koronawirusa, których wynik wyszedł fałszywie dodatni, rozgorzała dyskusja o jakości przeprowadzanych badań. Były to testy genetyczne, z których kilkadziesiąt okazało się dodatnich. Dyrekcja zdecydowała się zamknąć szpital - zawisła nad nim groźba ewakuacji pacjentów przebywających na oddziałach. Zarządzający przeanalizowali ryzyko i po dwóch dniach zarządzili ponowne testy dla medyków. Wszystkie wyszły ujemne czyli pierwsze były fałszywie dodatnie.

Przedstawiciele laboratorium argumentowali wówczas, że do laboratorium wpłynęło więcej próbek, niż wynosi jego dzienna przepustowość, bo było ich pond 1000.

Sprawdź w LEX: Czy po przekształceniu szpitala w jednoimienny szpital zakaźny, pracownicy medyczni wykonują pracę w warunkach szczególnych? >

Nieprawidłowy transport do laboratorium

Okazuje się, że przyczyną błędnych testów były złe warunki transportu. Jak nieoficjalnie dowiedział się serwis Prawo.pl próbki były źle ustawione - poziomo, zamiast pionowo. Były też mokre. W takich warunkach łatwo może dojść do kontaminacji czyli ich wymieszania. Testy do badań przyjęło Laboratorium Kardio-Med Silesia w Zabrzu.

Sprawdź w LEX: Czy dyrekcja szpitala może w czasie epidemii COVID-19 wprowadzić pielęgniarkom 24-godzinne dyżury? >

- Laboratorium nie powinno w ogóle przyjmować takich testów do badań. Bo zły wynik jest gorszy, niż jego brak. Nie wiem dlaczego laboranci postąpili inaczej. Albo to jest głupota albo chciwość zarządzających laboratorium, którzy za wszelką cenę chcą zarobić na wykonaniu testów - mówi Elżbieta Puacz, diagnosta laboratoryjny i była prezes Krajowej Izby Diagnostów Laboratoryjnych.  Jej zdaniem, to działanie nieetyczne.

Czytaj w LEX: Zmiany w realizacji i rozliczaniu umów o udzielanie świadczeń w związku z epidemią koronawirusa - ułatwienia dla świadczeniodawców >

Wytyczne i procedury dotyczące transportu próbek do laboratorium są określone przez krajowego konsultanta ds. mikrobiologii.
- Właściwie transportowane próbki są zapakowane w pojemnik wewnętrzny, a następnie w pojemnik zewnętrzny. Nie powinny się stykać ze sobą. Na pewno nie można do jednego pojemnika wkładać kilku próbek - wskazuje Elżbieta Puacz. Dodaje, że procedury wskazują w jakim reżimie sanitarnym przeprowadzać  badania, ale też w jakim reżimie bezpieczeństwa transportować próbki do laboratorium.

Laboratorium, które wykonywało testy w kierunku koronawirusa zostało początkowo zawieszone przez ministra zdrowia w możliwości wykonywania testów. 25 kwietnia resort zdrowia odwiesił już Kardio-Med Silesia i ponownie znalazło się ono na liście 100 laboratoriów akredytowanych przez resort do przeprowadzania testów genetycznych w kierunku COVID-19.

Czytaj w LEX: Obowiązki personelu medycznego w związku z rozpoznaniem zakażeń i chorób zakaźnych >

Zawodny transport  testów to efekt pozbywania się laboratoriów

Sprawa fałszywie wykonanych testów sprowokowała dyskusję o jakości badań laboratoryjnych wykonywanych przez prywatne podmioty. Szpitale w większości nie mają swoich laboratoriów - korzystają z outsourcingu takich usług. W lepszej zatem sytuacji jest np. Wojewódzki Szpital Zakaźny w Warszawie, którego pracownicy robią testy w kierunku COVID-19 wszystkim pacjentom przychodzącym do szpitala i kierują do szpitalnego laboratorium.

Przez ostatnie lata pokutowało jednak przekonanie, że laboratorium to koszt dla szpitala. Niektórzy dyrektorzy zadłużonych lecznic szukali wszędzie oszczędności. Czyli kosztem kadr, w tym specjalistów, kosztem wdrażania nowych metod diagnostycznych wynikających z postępu nauk medycznych, kosztem wyposażenia w nowoczesną aparaturę, w tym do biologii molekularnej.

Tymczasem w okresie epidemii okazało się, że najbardziej potrzeba wysokospecjalistycznych procedur, sprzętu i aparatury diagnostycznej. Nie wiadomo zaś nawet ile mamy w kraju laboratoriów i jaki stopień bezpieczeństwa biologicznego jest w nich zachowany, bo nie ma rejestrów.A sami laboranci  od lat nie mogą doprosić się ustawy o diagnostyce laboratoryjnej.

Sprawdź w LEX: Jak rozumieć podpis na gruncie przepisów ws. standardów jakości dla medycznych laboratoriów diagnostycznych i mikrobiologicznych? >