SP ZOZ nie może pobierać opłaty za wydanie zaświadczenia na potrzeby dalszego leczenia

Czy SP ZOZ ma prawo pobierać opłatę za wydanie zaświadczenia rodzicowi o tym, że jego dziecko jest pacjentem Ośrodka Rehabilitacji Dziennej Dla Dzieci?Rodzic potrzebuje takie zaświadczenie np. w celu ubiegania się o zwolnienie z opłat za przejazdy środkami komunikacji miejskiej, przedłożenia w sądzie celem ustalenia alimentów, złożenia do fundacji celem uzyskania wsparcia lub celem złożenia do MOPS, aby uzyskać pomoc, zasiłek itp.Czy można pobierać opłatę za wydanie zaświadczenia o fakcie korzystania z zabiegów w Zakładzie Rehabilitacyjnym lub kserokopii karty zabiegów?Jeśli tak, to czy zakład sam ustala wysokość opłat za wyżej wymienione sytuacje.Czy jeśli pacjent prosi o oświadczenie o korzystaniu z zabiegów rehabilitacyjnych dla celów przedłożenia do ZUS-u, to czy SP ZOZ powinien obciążyć kosztami tego zaświadczenia bezpośrednio ZUS czy pacjenta?W jakich sytuacjach ma zastosowanie rozporządzenie rady Ministrów z 20 grudnia 2004 r. w sprawie sposobu i trybu finansowania kosztów badań, wydawania orzeczeń lub zaświadczeń lekarskich?Czy SP ZOZ obciąża kosztami i wystawia fakturę na pacjenta, a ten domaga się zwrotu od ZUS-u czy bezpośrednio SP ZOZ obciąża ZUS?

Odpowiedź

Wykaz świadczeń gwarantowanych, tj. takich, które przysługują pacjentowi w ramach powszechnego systemu ubezpieczeń zdrowotnych i są finansowane ze środków publicznych określają przede wszystkim: ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027 z późn. zm). – dalej u.ś.o.z. oraz wydane na jej podstawie rozporządzenia. Poza świadczeniami gwarantowanymi ustawa wymienia także świadczenia, które pacjentom nie przysługują. I tak w art. 16 u.ś.o.z. wskazuje się, że świadczeniobiorcy na podstawie ustawy co do zasady nie przysługują m.in. orzeczenia i zaświadczenia lekarskie wydawane na życzenie świadczeniobiorcy – co oznacza, iż są oni obowiązani do samodzielnego ponoszenia kosztów tych świadczeń. Nie dotyczy to jednak sytuacji, kiedy orzeczenia i zaświadczenia są związane z:
- dalszym leczeniem lub rehabilitacją,
- niezdolnością do pracy,
- kontynuowaniem nauki,
- uczestnictwem dzieci, uczniów, słuchaczy zakładów kształcenia nauczycieli i studentów w zajęciach sportowych i w zorganizowanym wypoczynku, a także jeżeli są wydawane dla celów:
- pomocy społecznej,
- orzecznictwa o niepełnosprawności,
- uzyskania zasiłku pielęgnacyjnego lub
- ustalenia przyczyn i rodzaju uszkodzeń ciała związanych z użyciem przemocy w rodzinie.
We wszystkich wskazanych wyżej przypadkach świadczeniodawca obowiązany jest do nieodpłatnego wydania zaświadczenia lub orzeczenia.
Jeżeli badanie lub wydanie orzeczenia lub zaświadczenia następuje na potrzeby orzekania o niezdolności do pracy dla celów rentowych, ustalania uprawnień w ramach ubezpieczeń społecznych, to wówczas są one finansowane przez podmiot, na którego zlecenie zostaje przeprowadzone badanie, wydane orzeczenie lub zaświadczenie. Zasady ponoszenie kosztów za te świadczenia określa rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 20 grudnia 2004 r. w sprawie sposobu i trybu finansowania kosztów badań, wydawania orzeczeń lub zaświadczeń związanych z orzekaniem o niezdolności do pracy dla celów rentowych, orzekaniem o niepełnosprawności, ustalaniem uprawnień w ramach ubezpieczeń społecznych (Dz. U. Nr 281, poz. 2790) Rozporządzenie dotyczy zatem sytuacji, w których świadczenie zostaje udzielone w związku z toczącym się postępowaniem przed organem rentowym. W takim wypadku koszty wydawanych zaświadczeń ponosi ten podmiot na którego zlecenie zaświadczenie zostało wydane, np. ZUS. Faktura wraz z zestawieniem udzielonych świadczeń jest wystawiana zawsze na ten podmiot, który zlecił wykonanie badań lub wydanie zaświadczeń bądź orzeczeń.
Jeśli natomiast pacjent wnioskuje o wydanie orzeczenia lub zaświadczenia dla innych celów niż wyżej wymienione, to wówczas świadczeniodawca może pobrać od niego odpowiednią opłatę. Zgodnie natomiast z art. 23 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (Dz. U. Nr 112, poz. 654 z późn. zm.) – dalej: u.dz.l., sprawy dotyczące sposobu i warunków udzielania świadczeń zdrowotnych przez podmiot wykonujący działalność leczniczą określa regulamin organizacyjny ustalony przez kierownika. W regulaminie tym kierownik powinien określić wysokość opłat za udzielane świadczenia zdrowotne inne niż finansowane ze środków publicznych (art. 24 ust. 1 pkt 12 u.dz.l.). Informacja o kosztach powinna być podana do wiadomości pacjentów w sposób zwyczajowy przyjęty, np. poprzez umieszczenie cennika na tablicy ogłoszeń.
Zasady wydawania kopii karty zabiegów z poradni rehabilitacyjnej są analogiczne do udostępniania każdej innej dokumentacji medycznej. Określa je ustawa z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 159) - dalej u.p.p. Zgodnie z art. 28 ust. 1 w zw. z art. 27 pkt 2 u.p.p. świadczeniodawca, w zamian za udostępnienie dokumentacji medycznej poprzez sporządzenie jej wyciągów, odpisów lub kopii, może pobierać opłatę, której maksymalna wysokość nie może przekroczyć:
1) za jedną stronę wyciągu lub odpisu dokumentacji medycznej - 0,002 przeciętnego wynagrodzenia w poprzednim kwartale, począwszy od pierwszego dnia następnego miesiąca po ogłoszeniu przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski" na podstawie art. 20 pkt 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych;
2) za jedną stronę kopii dokumentacji medycznej - 0,0002 przeciętnego wynagrodzenia;
3) za sporządzenie wyciągu, odpisu lub kopii dokumentacji medycznej na elektronicznym nośniku danych, jeżeli podmiot wykonujący działalność leczniczą prowadzi dokumentację medyczną w postaci elektronicznej - 0,002 przeciętnego wynagrodzenia.
Wysokość opłat za udostępnienie dokumentacji określa kierownik, w regulaminie organizacyjnym (art. 24 ust. 1 pkt 9 u.dz.l.), a informację o opłatach podaje do wiadomości pacjentów w sposób zwyczajowy przyjęty.
Możliwość pobierania od pacjentów opłat za udostępnienie dokumentacji nie dotyczy jednak sytuacji, kiedy dokumentacja ta jest udostępniania (art. 28 ust. 2 i 2a u.p.p.):
1) w związku z postępowaniem przed wojewódzką komisją do spraw orzekania o zdarzeniach medycznych;
2) Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych w sprawach wypłacanych przez niego świadczeń z ubezpieczeń społecznych;
3) organom rentowym oraz osobom zainteresowanym w sprawach świadczeń przewidzianych w ustawie z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.
W powyższych przypadkach dokumentacja udostępniana jest nieodpłatnie.