Najważniejszym celem tej dyrektywy jest realizacja swobody świadczenia usług w opiece zdrowotnej i stworzenie klarownych ram prawnych ułatwiających pacjentom korzystanie ze świadczeń opieki zdrowotnej w innych państwach członkowskich oraz  możliwości zrefundowania kosztów tych świadczeń przez publiczny system ubezpieczenia, któremu pacjent podlega.

Nowe przepisy umożliwią pacjentom uzyskanie zwrotu kosztów transgranicznej opieki zdrowotnej.

Według projektu ustawy pacjent, uprawniony do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych w Polsce, będzie mógł otrzymać zwrot poniesionych kosztów świadczeń zdrowotnych uzyskanych w innym państwie członkowskim UE, według stawek stosowanych przy rozliczaniu kosztów takich samych świadczeń w ramach publicznego systemu opieki zdrowotnej. W tej kategorii mieszczą się również produkty lecznicze i wyroby medyczne zakupione w innym niż Polska państwie członkowskim UE.

Pacjent, który skorzystał z odpłatnych świadczeń zdrowotnych w innym państwie członkowskim UE, aby otrzymać zwrot poniesionych kosztów będzie musiał się zwrócić z wnioskiem do właściwego oddziału wojewódzkiego NFZ. Podstawą do zwrotu będzie rachunek wystawiony przez zagraniczny podmiot wykonujący działalność leczniczą. Uprawnienie to będzie dotyczyć jedynie świadczeń gwarantowanych w rozumieniu ustawy o świadczeniach zdrowotnych finansowanych ze środków publicznych. Warunkiem uzyskania zwrotu będą posiadane przez pacjenta skierowania, recepty lub zlecenia (na wyroby medyczne) wydane przez osoby uprawnione do ich wystawiania.

Wysokość zwrotu kosztów będzie odpowiadać kwocie uzyskiwanej przez polskich świadczeniodawców z tytułu udzielania identycznego lub zbliżonego świadczenia, w ramach kontraktów z NFZ. Zwrot ten nie może przekroczyć kwoty wydatków rzeczywiście poniesionych przez pacjenta, wynikającej z wystawionego rachunku. W projekcie nowelizacji ustawy szczegółowo określono zasady ustalania zwrotu kosztów.

Wysokość zwrotu za nabycie w innym państwie członkowskim leku, środka spożywczego specjalnego przeznaczenia lub wyrobu medycznego – na podstawie recepty wystawionej przez osobę uprawnioną w innym państwie członkowskim albo na podstawie recepty uprawniającej do otrzymania tych medykamentów, będzie odpowiadać kwocie refundacji wynikającej z przepisów ustawy o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia oraz wyrobów medycznych. W przypadku wyrobów medycznych wydawanych na podstawie zlecenia zwrot będzie odpowiadać limitowi finansowania ze środków publicznych dla danego wyrobu.
Minister zdrowia określi w rozporządzeniu wykaz świadczeń wymagających wcześniejszego uzyskania zgody na leczenie w innym niż Polska państwie członkowskim UE, wzór wniosku o zwrot kosztów transgranicznej opieki zdrowotnej oraz tryb składania, rozpatrywania oraz wzór wniosku o udzielenie uprzedniej zgody na uzyskanie świadczeń zawartych w wykazie. Nie będzie możliwe uzyskanie zwrotu kosztów za obowiązkowe szczepienia ochronne.

Do projektu nowelizacji włączono regułę ostrożnościową, niezbędną z punktu widzenia zachowania równowagi finansowej NFZ. Zaproponowano ustanowienie maksymalnej kwoty wydatków przeznaczonych na zwroty leczenia pacjentów za granicą. Oznacza to, że po osiągnięciu tej kwoty w danym roku kalendarzowym Fundusz będzie mógł zawiesić wypłaty z tytułu zwrotu kosztów świadczeń transgranicznej opieki zdrowotnej. Planuje się, że informacja o tym będzie zamieszczana na stronach internetowych centrali NFZ i na stronach oddziałów wojewódzkich Funduszu. Wypłaty zawieszone w danym roku kalendarzowym będą realizowane do 31 stycznia roku następnego. Takie ostrożnościowe rozwiązania są dopuszczane przez dyrektywę, a konkretnie jej art. 7 ust. 9.

Przewiduje się, że w centrali NFZ zostanie utworzony Krajowy Punkt Kontaktowy. Do jego zadań należeć będzie między innymi udzielanie różnego typu informacji o świadczeniodawcach, uprawnieniach pacjentów w kwestiach leczenia transgranicznego, możliwościach i zasadach otrzymania zwrotu kosztów od właściwej instytucji państwa ubezpieczonego, prawach pacjenta. KPK będzie współpracować z Komisją Europejską oraz z podobnymi placówkami działającymi w innych państwach członkowskich UE. Zakłada się, że KPK będzie prowadzić swoją stronę internetową dla pacjentów z innych państw.

Zgodnie z nowymi przepisami, podmioty wykonujące działalność leczniczą będą zobowiązane podawać do wiadomości pacjentów szczegółowe informacje dotyczące rodzaju działalności leczniczej, stosowanych metod diagnostycznych i terapeutycznych oraz zakresu udzielanych świadczeń zdrowotnych, zawartych umów ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej, zakresu informacji objętych wpisem do rejestru podmiotów wykonujących działalność leczniczą.  Informacje te powinny być zamieszczane w miejscu udzielania świadczeń oraz na stronie internetowej placówki.

Oprac. Magdalena Okoniewska