1. Cel projektowanej regulacji
Projektowana ustawa ma, według jej twórców, stanowić systemowe rozwiązanie prawne zmierzające do stopniowego niwelowania dysproporcji w zakresie poziomu wynagrodzeń zasadniczych grup pracowników medycznych zatrudnionych w podmiotach leczniczych. „Unormowania te mają na celu ochronę interesu niewątpliwej wagi, czyli konstytucyjnie zagwarantowanego prawa obywatela do ochrony zdrowia. Dla zapewnienia przez państwo realizacji tego uprawnienia niezbędne jest podejmowanie działań mających na celu nie tylko wykształcenie profesjonalnej kadry medycznej, ale również zachęcenie jej do podjęcia zatrudnienia w zawodzie w podmiotach leczniczych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej” (fragment uzasadnienia do projektu ustawy).
2. Czego dotyczy projektowana ustawa?
Projektowana ustawa określa między innymi najniższy poziom miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego (podstawowego wynagrodzenia brutto) określonego w umowie o pracę, bez dodatkowych składników (np. z tytułu pełnienia dyżurów medycznych) dla poszczególnych grup zawodowych pracowników medycznych, którzy są zatrudnieni w podmiotach leczniczych, o których mowa w art. 4 ust. 1 pkt 1-6 ustawy z 15 kwietnia 2011 roku o działalności leczniczej - dalej u.dz.l. Projekt ten uwzględnia też sytuację pracowników niemedycznych.
3. Kogo obejmą projektowane regulacje?
Przygotowywane regulacje obejmą:
– pracowników medycznych zatrudnionych na podstawie umowy o pracę w podmiocie leczniczym,
– osoby zatrudnione na podstawie umowy o pracę w Państwowej Inspekcji Sanitarnej, które biorą bezpośredni udział w wykonywaniu zadań Inspekcji polegających na sprawowaniu zapobiegawczego i bieżącego nadzoru sanitarnego, prowadzeniu działalności zapobiegawczej i przeciwepidemicznej w zakresie chorób zakaźnych i innych chorób powodowanych warunkami środowiska, oraz na prowadzeniu działalności oświatowo-zdrowotnej.
Z zakresu podmiotowego projektowanej ustawy wyłączono lekarzy stażystów i lekarzy dentystów stażystów, których wysokość wynagrodzenia określona jest w drodze rozporządzenia Ministra Zdrowia z 26 września 2012 roku w sprawie stażu podyplomowego lekarza i lekarza dentysty.
Z grupy lekarzy i lekarzy dentystów nieposiadających specjalizacji nie wyłączono natomiast lekarzy rezydentów, których wysokość wynagrodzenia - tak jak dotychczas - będzie ustalana przez ministra zdrowia w drodze rozporządzenia, na podstawie art. 16j ust. 5 ustawy z 5 grudnia 1996 roku o zawodach lekarza i lekarza dentysty, przy czym ustalając wysokość ich wynagrodzenia będzie trzeba brać pod uwagę wysokość najniższego wynagrodzenia zasadniczego dla lekarzy bez specjalizacji wynikającą z projektowanej ustawy.
Projekt dotyczy też pracowników niemedycznych (art. 8 projektowanej ustawy).
4.Zasady podwyższania wynagrodzenia
Do 31 grudnia 2019 roku najniższe wynagrodzenie zasadnicze ustala się jako iloczyn współczynnika pracy określonego w załączniku do ustawy i kwoty 3900 zł brutto (kwota ta odpowiada wysokości przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w 2015 roku ogłoszonego w komunikacie Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z 9 lutego 2016 roku).
Docelowo, począwszy od 1 stycznia 2020 roku kwotę bazową stanowić będzie przeciętne wynagrodzenie miesięczne w rozumieniu art. 1 pkt 3a ustawy z 10 października 2002 roku o minimalnym wynagrodzeniu za pracę - dalej u.m.w.p., w poprzednim roku. A zatem najniższe wynagrodzenie zasadnicze ustalane będzie jako iloczyn współczynnika pracy dla danej grupy zawodowej określonego w załączniku do ustawy i kwoty przeciętnego wynagrodzenia w rozumieniu art. 1 pkt 3a u.m.w.p. w roku poprzedzającym ustalenie.
Najniższe wynagrodzenie zasadnicze będzie przysługiwało pracownikowi wykonującemu zawód medyczny zatrudnionemu w pełnym wymiarze czasu pracy. Pracownikowi zatrudnionemu w niepełnym wymiarze czasu pracy najniższe wynagrodzenie zasadnicze będzie przysługiwało w wysokości proporcjonalnej do wymiaru czasu pracy określonego w umowie o pracę.
W odróżnieniu od ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę, projektowana ustawa określa najniższy poziom miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego, to znaczy podstawowego wynagrodzenia brutto, określonego w umowie o pracę, bez dodatkowych składników (dodatków) do wynagrodzenia oraz innych świadczeń związanych z pracą. Pełne wynagrodzenie pracownika, wykonującego zawód medyczny i zatrudnionego w podmiocie leczniczym, obejmujące także ewentualne dodatki do wynagrodzenia (np. z tytułu pełnienia dyżurów medycznych), nie będzie się zatem ograniczać do kwoty najniższego wynagrodzenia ustalonego zgodnie z projektowaną ustawą i może być od niego wyższe.
5.Okres przejściowy
Projekt ustawy zakłada, że docelowa wysokość najniższego wynagrodzenia zasadniczego miałaby zostać osiągnięta dopiero po upływie wskazanego w ustawie okresu przejściowego. W okresie przejściowym (czyli do 31 grudnia 2021 roiku), podmioty lecznicze, w wyniku corocznych rozmów będą ustalać ze związkami zawodowymi wysokość stopniowego wzrostu wynagrodzeń. W podmiocie leczniczym, w którym nie działa zakładowa organizacja związkowa, porozumienie będzie zawierane z pracownikiem wybranym przez pracowników podmiotu leczniczego do reprezentowania ich interesów. Porozumienie byłoby zawierane corocznie w terminie do 31 maja. Zgodnie z projektem ustawy w razie niezawarcia porozumienia, sposób podwyższenia wynagrodzenia będzie ustalany w drodze zarządzenia przez kierownika podmiotu leczniczego.
Ustalony w toku negocjacji sposób podwyższenia wynagrodzenia będzie uwzględniał sytuację i możliwości finansowe podmiotu leczniczego oraz zapewniał proporcjonalny dla każdej z grup zawodowych średni wzrost tego wynagrodzenia, przy czym:
• do 1 lipca 2017 roku wynagrodzenie pracownika wykonującego zawód medyczny podwyższa się co najmniej o 10 procent kwoty stanowiącej różnicę pomiędzy najniższym wynagrodzeniem zasadniczym, a wynagrodzeniem zasadniczym tego pracownika,
• do 1 lipca 2018 roku wynagrodzenie pracownika wykonującego zawód medyczny podwyższa się co najmniej o 20 procent kwoty stanowiącej różnicę pomiędzy najniższym wynagrodzeniem zasadniczym, a wynagrodzeniem zasadniczym tego pracownika,
• od 2 lipca 2018 roku wynagrodzenie pracownika wykonującego zawód medyczny podwyższa się corocznie co najmniej o 20 procent kwoty stanowiącej różnicę pomiędzy najniższym wynagrodzeniem zasadniczym, a wynagrodzeniem zasadniczym tego pracownika, do osiągnięcia najniższego wynagrodzenia zasadniczego.
Ponadto sposób podwyższania wynagrodzenia osoby zajmującej stanowisko pielęgniarki lub położnej uwzględniać powinien wzrost miesięcznego wynagrodzenia danej pielęgniarki albo położnej dokonany na podstawie przepisów wydanych na podstawie art. 137 ust. 2 ustawy z 27 sierpnia 2004 roku o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.
W porozumieniu zawartym z pracownikami, lub w zarządzeniu kierownika powinny być określone również zasady podwyższania wynagrodzeń osób zatrudnionych w ramach stosunku pracy w podmiocie leczniczym, niewykonujących zawodu medycznego. Podwyższając wynagrodzenia pracowników medycznych, kierownik podmiotu leczniczego powinien zatem zweryfikować również poziom wynagrodzeń pozostałych pracowników podmiotu leczniczego, tak aby ich wynagrodzenie odpowiadało w szczególności rodzajowi wykonywanej pracy i kwalifikacjom wymaganym przy jej wykonywaniu, a także uwzględniało ilość i jakość świadczonej pracy.
6.Obowiązki podmiotów leczniczych
Podmioty lecznicze będą zobowiązane do podwyższania wynagrodzeń pracowników objętych projektowaną ustawą, których wynagrodzenie zasadnicze jest niższe od najniższego wynagrodzenia zasadniczego, w terminie do 1 lipca każdego roku. Kontrolę wykonywania tego obowiązku przeprowadzać będzie:
1) podmiot tworzący w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 6 u.dz.l. na zasadach określonych w tej ustawie;
2) Państwowa Inspekcja Pracy na zasadach określonych w ustawie z 13 kwietnia 2007 roku o Państwowej Inspekcji Pracy.
7.Grupy zawodowe
Zgodnie z projektem ustawy wysokość najniższego miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego przysługującego pracownikom wykonującym zawód medyczny zatrudnionym na poszczególnych kategoriach stanowisk pracy będzie uzależniona od rodzaju wykonywanej pracy oraz kwalifikacji wymaganych przy jej wykonywaniu.
Projekt ustawy zakłada podział pracowników medycznych zatrudnionych w podmiotach leczniczych na 10 grup zawodowych, które określone zostały w oparciu o kryterium poziomu wykształcenia wymaganego od danego pracownika oraz dodatkowo posiadanej przez niego specjalizacji, w następujący sposób:
1. lekarz albo lekarz dentysta, który uzyskał specjalizację drugiego stopnia lub tytuł specjalisty w określonej dziedzinie medycyny;
2. lekarz albo lekarz dentysta, który uzyskał specjalizację pierwszego stopnia w określonej dziedzinie medycyny;
3. lekarz albo lekarz dentysta, bez specjalizacji;
4. farmaceuci, fizjoterapeuci, diagności laboratoryjni albo inni pracownicy wykonujący zawody medyczne inne niż określone w pkt 1-3, wymagające wyższego wykształcenia i specjalizacji;
5. farmaceuci, fizjoterapeuci, diagności laboratoryjni albo inni pracownicy wykonujący zawody medyczne inne niż określone w pkt 1-4, wymagające wyższego wykształcenia, bez specjalizacji;
6. pielęgniarka lub położna z tytułem magistra, ze specjalizacją;
7. pielęgniarka albo położna, ze specjalizacją;
8. pielęgniarka albo położna, bez specjalizacji;
9. fizjoterapeuci albo inni pracownicy wykonujący zawody medyczne inne niż określone w pkt 1-8, wymagające średniego wykształcenia;
10. pozostali pracownicy wykonujący zawody medyczne.
8.Docelowe najniższe wynagrodzenia zasadnicze
Docelowe najniższe wynagrodzenia zasadnicze przy założeniu współczynników pracy określonych w projekcie ustawy kształtowałyby się następująco:
| \\\ Lp. \\\ | \\\\\\ Grupy zawodowe według kwalifikacji wymaganych na zajmowanym stanowisku \\\ | \\\\\\ Współczynnik pracy \\\ | \\\\\\ Najniższe wynagrodzenie zasadnicze brutto \\\ | \\
| \\\ 1 \\\ | \\\\\\ 2 \\\ | \\\\\\ 3 \\\ | \\\\\\ 4 \\\ | \\
| \\\ 1. \\\ | \\\\\\ Lekarz albo lekarz dentysta, który uzyskał specjalizację drugiego stopnia lub tytuł specjalisty w określonej dziedzinie medycyny \\\ | \\\\\\ 1,27 \\\ | \\\\\\ 4 953 \\\ | \\
| \\\ 2. \\\ | \\\\\\ Lekarz albo lekarz dentysta, który uzyskał specjalizację pierwszego stopnia w określonej dziedzinie medycyny \\\ | \\\\\\ 1,17 \\\ | \\\\\\ 4 563 \\\ | \\
| \\\ 3. \\\ | \\\\\\ Lekarz albo lekarz dentysta, bez specjalizacji \\\ | \\\\\\ 1,05 \\\ | \\\\\\ 4 095 \\\ | \\
| \\\ 4. \\\ | \\\\\\ Farmaceuci, fizjoterapeuci, diagności laboratoryjni albo inni pracownicy wykonujący zawody medyczne inne niż określone w lp. 1-3, wymagające wyższego wykształcenia i specjalizacji \\\ | \\\\\\ 1,05 \\\ | \\\\\\ 4 095 \\\ | \\
| \\\ 5. \\\ | \\\\\\ Farmaceuci, fizjoterapeuci, diagności laboratoryjni albo inni pracownicy wykonujący zawody medyczne inne niż określone w lp. 1-4, wymagające wyższego wykształcenia, bez specjalizacji \\\ | \\\\\\ 0,73 \\\ | \\\\\\ 2 847 \\\ | \\
| \\\ 6. \\\ | \\\\\\ Pielęgniarka lub położna z tytułem magistra, ze specjalizacją \\\ | \\\\\\ 1,05 \\\ | \\\\\\ 4 095 \\\ | \\
| \\\ 7. \\\ | \\\\\\ Pielęgniarka albo położna, ze specjalizacją \\\ | \\\\\\ 0,73 \\\ | \\\\\\ 2 847 \\\ | \\
| \\\ 8. \\\ | \\\\\\ Pielęgniarka albo położna, bez specjalizacji \\\ | \\\\\\ 0,64 \\\ | \\\\\\ 2 496 \\\ | \\
| \\\ 9. \\\ | \\\\\\ Fizjoterapeuci albo inni pracownicy wykonujący zawody medyczne inne niż określone w lp.1-8, wymagające średniego wykształcenia \\\ | \\\\\\ 0,64 \\\ | \\\\\\ 2 496 \\\ | \\
| \\\ 10. \\\ | \\\\\\ Pozostali pracownicy wykonujący zawody medyczne \\\ | \\\\\\ 0,525 \\\ | \\\\\\ 2 047 \\\ | \\
9.Projektowane przepisy nie wyłączają stosowania przepisów kodeksu pracy
Jak podkreślają autorzy projektu, przepisy ustawy nie wyłączają stosowania przepisów ogólnych ustawy z 26 czerwca 1974 roku - Kodeks pracy dotyczących zasad ustalania wynagrodzenia. Określenie w projekcie ustawy docelowej wysokości najniższych wynagrodzeń zasadniczych oraz wzajemnych relacji pomiędzy wynagrodzeniami dla poszczególnych kategorii zawodowych pracowników medycznych, nie stoi w sprzeczności z przepisami Kodeksu pracy normującymi zasady ustalania wynagrodzenia za pracę, w tym zakłada możliwość różnicowania wysokości wynagrodzeń poszczególnych pracowników w zależności od posiadanego doświadczenia zawodowego, stażu pracy, dodatkowych kwalifikacji itp.