Podczas czasowego pobytu w Niemczech obywatel polski w kryzysie bezdomności trafił do szpitala, po tym, jak jego stan zdrowia gwałtownie się pogorszył i stracił przytomność. Został poddany leczeniu (w tym operacyjnemu) w berlińskim szpitalu. Chory potrzebuje kontynuacji leczenia neurologicznego, rehabilitacji neurologicznej i terapii psychiatrycznej, którą chce kontynuować w Polsce.
W związku z czym pacjent za pośrednictwem lekarza neurochirurga wniósł do samorządu miasta, w którym mieszka, o wydanie decyzji potwierdzającej prawo do świadczeń opieki zdrowotnej, zgodnie z art. 54 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Odpowiedź była odmowna.
Naruszenie przepisów prawa materialnego
Obywatel odwołał się do Samorządowego Kolegium Odwoławczego. Do tego postępowania (na prawach prokuratora) przystąpił Rzecznik Praw Obywatelskich. Wniósł o uchylenie odmownej decyzji i potwierdzenie prawa do świadczeń zdrowotnych.
Zastępca RPO Wojciech Brzozowski napisał w piśmie procesowym do SKO, że organ samorządowy pominął dowody wskazujące na miejsce zamieszkania wnioskodawcy w Polsce z zamiarem stałego pobytu oraz przebywanie w Niemczech tylko przejazdem. Zdaniem zastępcy RPO dokonano błędnej wykładni art. 54 ust. 1, ust. 3 pkt 1 w zw. z art. 54 ust. 3 pkt 2 ustawy o świadczeniach, przez przyjęcie, że wnioskodawca był zameldowany na pobyt stały do 2011 r. po czym wymeldował się. Tymczasem przepis ten wskazuje na miejsce zamieszkania definiowane nie w rozumieniu prawa administracyjnego - przez zameldowanie, lecz zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego, czyli poświadczenia przebywa w danej miejscowości z zamiarem stałego pobytu, czyli zamieszkania.
Ponadto samorząd powołał się na art. 5 pkt 1 ustawy o pomocy społecznej. Mówi on, że prawo do świadczeń przysługuje osobom posiadającym obywatelstwo polskie, które mieszkają na terytorium RP. Tymczasem art. 54 ustawy o świadczeniach nie przewiduje takiej przesłanki do wydania decyzji potwierdzającej prawo do świadczeń. Organ nie może uzależnić wydania decyzji potwierdzającej prawo do świadczeń opieki zdrowotnej od spełnienia przez osobę zainteresowaną innych przesłanek niż wskazane w art. 54.
Procedura w LEX: Potwierdzenie prawa do świadczeń opieki zdrowotnej w drodze decyzji wydanej przez wójta, burmistrza lub prezydenta >
Naruszenie wielu przepisów
Zdaniem RPO prezydent miasta naruszył też art. 7, art. 77 par. 1 i art. 80 k.p.a. przez niedokonanie wystarczających ustaleń i przeprowadzenia dowodów oraz brak rzetelnej weryfikacji materiału dowodowego i całościowej jego oceny. Wnioskodawca jest osobą w kryzysie bezdomności, wobec czego utrudnione jest ustalenie, gdzie w rzeczywistości przebywał. Ważne jest, że wnioskodawca będzie przebywał w Polsce.
W ocenie rzecznika doszło do naruszenia przepisów prawa materialnego i niezastosowanie wykładni prokonstytucyjnej daje możliwość wydania decyzji na podstawie 138 par. 1 pkt 2 k.p.a., potwierdzającej prawo obywatela do świadczeń zdrowotnych finansowanych ze środków publicznych od 16 czerwca 2024 r. przez okres 90 dni.
RPO powołał się na prawo do życia (art. 38 Konstytucji), godności (art. 30 Konstytucji) oraz do ochrony zdrowia (art. 68 Konstytucji). Argumentem za wydaniem decyzji potwierdzającej prawo wnioskodawcy do świadczeń opieki zdrowotnej jest też kwestia nierównego traktowania ze względu na bezdomność i położenie geograficzne. RPO zwraca uwagę na realną możliwość naruszenia przez organ art. 32 ust. 1 i 2 Konstytucji (zasada równości oraz zakaz dyskryminacji). Według TK żadne kryterium nie może stanowić podstawy różnicowań niesprawiedliwych, dyskryminujących określone podmioty.
Czytaj w LEX: Wniosek o potwierdzenie prawa do świadczeń zdrowotnych można złożyć w każdym czasie >
Wzory dokumentów w LEX:
- Decyzja odmowna w sprawie potwierdzenia prawa do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych >
- Decyzja stwierdzająca wygaśnięcie decyzji o potwierdzeniu prawa do świadczeń opieki zdrowotnej >
- Decyzja potwierdzenie prawa do świadczeń opieki zdrowotnej >
Najważniejsze motywy orzeczenia SKO
Samorządowe Kolegium Odwoławcze (25 lipca 2024 r.) uchyliło zaskarżoną decyzję w całości oraz potwierdziło prawo wnioskodawcy do świadczeń zdrowotnych finansowanych ze środków publicznych od 16 czerwca 2024 r. przez 90 dni. Decyzja jest ostateczna.
SKO podzieliło stanowiska odwołującego oraz RPO, wskazujące na konieczność przyjęcia w niniejszej sprawie prokonstytucyjnej wykładni przepisów art. 54 ustawy o świadczeniach, uwzględniającej gwarantowane w Konstytucji RP prawo każdego do ochrony zdrowia oraz prawo każdego obywatela, niezależnie od jego sytuacji materialnej, do równego dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych.
Zdaniem Kolegium tylko takie podejście do uwarunkowań prawnych oraz faktycznych niniejszej sprawy stanowić będzie realizację konstytucyjnego obowiązku zapewnienia przez organy władzy publicznej równego dostępu obywateli do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych, a także wynikającego z art. 30 Konstytucji RP obowiązku władz publicznych poszanowania i ochrony przyrodzonej, niezbywalnej godności człowieka, stanowiącej źródło praw człowieka i obywatela określonych w art. 38 (prawo do życia) i art. 68 (prawo do ochrony zdrowia) Konstytucji RP.
Przeczytaj także: RPO wskazuje najważniejsze problemy systemu ochrony zdrowia >>
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
