Wśród uprawnionych grup pacjentów do świadczeń zdrowotnych i usług farmaceutycznych w aptece są m.in. zasłużeni Honorowi Dawcy Krwi i Zasłużeni Dawcy Przeszczepu, kobiety w ciąży, kombatanci czy osoby z orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności lub orzeczeniem o niepełnosprawności ze wskazaniem konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby.

To właśnie ta ostatnia grupa zgłaszała najczęściej do RPP naruszenie prawa do skorzystania ze świadczeń bez kolejki (35,2 proc. wszystkich zgłoszeń dotyczących tego obszaru). Zgłoszenia innych grup pacjentów uprawnionych w ujęciu procentowym, to:

  • honorowi dawcy krwi i dawcy przeszczepu - 29,3 proc.
  • inwalidzi wojenni i wojskowi (nazewnictwo wedle ustawy – red.), kombatanci - 19,3 proc.
  • osoby represjonowane - 7,2 proc.
  • kobiety w ciąży - 3,2 proc.
  • pozostałe - 5,8 proc.

 

Czytaj w LEX: Komunikacja z pacjentem - między zarządzaniem a empatią >>

Szpitale najczęściej łamały prawo pacjenta do pierwszeństwa

Jak informuje nas Agnieszka Chmielewska, radca z Biura RPP, ogółem zgłoszeń naruszenia tego prawa w ostatnich latach było sporo:

  • 2020 r. – 26 977
  • 2021 r. – 27 501
  • 2022 r. – 19 447
  • 2023 r. (do 21 marca) – 4 006.

Początkowe miesiące tego roku wskazują na tendencję spadkową. Być może trend rozpoczęty w 2022 r. utrzyma się i skarg będzie mniej, jednak za wcześnie, by o tym przesądzać.

Adwokat Joanna Lazer z kancelarii Lazer & Hudziak Adwokaci i Radcowie Prawni przyznaje, że przywilej związany z uzyskaniem świadczenia bez kolejki nie zawsze jest respektowany. - Niekiedy dochodzi do skrajnych sytuacji, kiedy to pacjenci, mając świadomość tego przywileju, nie decydują się na skorzystanie z niego, ponieważ obawiają się reakcji personelu medycznego, farmaceuty lub innych pacjentów – zaznacza.

Czytaj w LEX: Ekspert o... radzeniu sobie z trudnym klientem w aptece >>>

Przypomina, że w sytuacji, kiedy pacjent został pozbawiony prawa do udzielenia świadczenia bez kolejki, ma możliwość zwrócenia się do kierownictwa placówki lub działu skarg i wniosków oddziału wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia – o ile dany podmiot ma podpisaną umowę z NFZ. Można także zwrócić się do Rzecznika Praw Pacjenta.

Czytaj także na Prawo.pl: Błąd medyczny lub zaniechanie - można złożyć skargę do Rzecznika Praw Pacjenta

Agnieszka Chmielewska podkreśla, że najczęściej zgłoszenia dotyczyły naruszenia prawa do świadczenia bez kolejki w zakresie lecznictwa szpitalnego:

  • 2020 – 3 799
  • 2021 – 4 111
  • 2022 – 4 271
  • 2023 – 728.

Na drugim miejscu była ambulatoryjna opieka specjalistyczna (AOS): w 2020 r. – 3 652, 2021 – 3 821, 2022 – 4 102 i 2023 – 705. Pacjenci skarżyli się też na utrudnienia w zakresie dostępu bez kolejki do rehabilitacji: 2020 – 926, 2021 – 732, 2022 – 516, 2023 – 93.

Co to znaczy, że pacjent może być przyjęty bez kolejki

Jednak i sami pacjenci powinni pamiętać, jakie zasady obowiązują w uprawnieniu przyjęcia bez kolejki. Skorzystanie z porady lekarskiej lub usługi farmaceutycznej w aptece poza kolejnością oznacza, że:

  • świadczenia ambulatoryjnej opieki specjalistycznej (AOS, wizyty u lekarzy specjalistów) - i świadczenia szpitalne powinny być zrealizowane w dniu zgłoszenia,
  • jeśli to nie jest możliwe, powinny one zostać udzielone w innym terminie, poza kolejnością wynikającą z listy oczekujących,
  • świadczenie z zakresu ambulatoryjnej opieki specjalistycznej nie może być udzielone w terminie późniejszym niż w ciągu 7 dni roboczych od dnia zgłoszenia.

Czytaj także:

Niepełnosprawni mają przywileje, ale wciąż muszą o nie walczyć

Program „Za życiem" - kto i jak może skorzystać

Zatem nie zawsze pacjent może oczekiwać, że zostanie przyjęty natychmiast, już w chwili zgłoszenia swojego uprawnienia przy rejestracji.

Brak przepisów, które karałyby za nieprzestrzeganie uprawnień przyjęcia bez kolejki

Radca prawny Małgorzata Hudziak z kancelarii Lazer & Hudziak Adwokaci i Radcowie Prawni zauważa, że na pewno warto o tym mówić i zgłaszać takie naruszenia. – Po to, aby zwiększać świadomość wśród personelu medycznego, ale też innych pacjentów. Niestety, jak dotąd kary za naruszenie szczególnego uprawnienia do świadczeń nie zostały w jednoznaczny sposób uregulowane prawnie, a myślę, że chociażby kary finansowe z pewnością skłoniłyby wadliwie funkcjonujące podmioty lecznicze do zmiany swojego postępowania - mówi.

Czytaj w LEX: Percepcja jakości świadczenia usługi medycznej z perspektywy pacjenta >>

W jej ocenie wciąż brakuje bardziej stanowczych działań, które mogłyby chronić pacjentów. - Zdarza się, że lekarz sam robi tzw. wyjątki i na własną rękę przyśpiesza kolejkę dla wybranych osób, niekoniecznie figurujących na liście osób uprawnionych. Taka sytuacja jest niedopuszczalna – podkreśla radca prawny Małgorzata Hudziak. - Trzeba pamiętać, że każdy lekarz odpowiada dyscyplinarnie za działania niezgodne z etyką lekarską. Zgłoszenia nieprawidłowości do rzecznika odpowiedzialności zawodowej może dokonać sam pacjent lub rzecznik może podjąć działania z urzędu - dodaje.

Czytaj także na Prawo.pl:  Pacjenci się skarżą, spraw jest coraz więcej

Uprawnieni do świadczeń bez kolejek

Grupy pacjentów uprawnionych do świadczeń medycznych i do obsługi w aptece bez kolejki:

  • kobiety w ciąży (od 01.01.2017)
  • osoby do 18 r.ż., u których stwierdzono ciężkie i nieodwracalne upośledzenie albo nieuleczalną chorobę zagrażającą życiu, które powstały w prenatalnym okresie rozwoju dziecka lub w czasie porodu (od 01.01.2017)
  • osoby posiadające orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności lub orzeczenie o niepełnosprawności ze wskazaniem konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby (od 01.07.2018)
  • inwalidzi wojenni i wojskowi (nazewnictwo poszczególnych grup pacjentów podajemy zgodnie z językiem przepisów, które regulują te uprawnienia)
  • żołnierze zastępczej służby wojskowej
  • cywilne niewidome ofiary działań wojennych
  • kombatanci
  • działacze opozycji antykomunistycznej i osoby represjonowane z powodów politycznych (od 31.08.2017)
  • osoby deportowane do pracy przymusowej oraz osadzone w obozach pracy przez III Rzeszę i Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich (od 30.10.2018 
  • uprawnieni żołnierze lub pracownicy, których ustalony procentowy uszczerbek na zdrowiu wynosi co najmniej 30% (od 11.10.2019)
  • weterani poszkodowani, których ustalony procentowy uszczerbek na zdrowiu wynosi co najmniej 30% (od 11.10.2019)
  • żołnierze zawodowi w przypadku korzystania ze świadczeń w podmiotach leczniczych, dla których podmiotem tworzącym jest Minister Obrony Narodowej, oraz przez niego nadzorowanych (od 23.04.2022)
  • żołnierze pełniący terytorialną służbę wojskową w przypadku korzystania ze świadczeń w podmiotach leczniczych, dla których podmiotem tworzącym jest Minister Obrony Narodowej, oraz przez niego nadzorowanych (od 23.04.2022)
  •  zasłużeni Honorowi Dawcy Krwi i Zasłużeni Dawcy Przeszczepu
  •  dawcy krwi, którzy oddali co najmniej 3 donacje krwi lub jej składników, w tym osocza po chorobie COVID-19 w czasie stanu zagrożenia epidemiologicznego lub stanu epidemii, czyli od 14 marca 2020 r. (od 26.01.2021)

Czytaj w LEX: Uprawnienia pacjentów niepełnosprawnych w systemie ochrony zdrowia w szczególności w zakresie rehabilitacji >>

 

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.