- W ramach projektu, wspólnie z innymi partnerami, po pierwsze, przyjrzymy się, w jaki sposób prowadzona jest obecnie ocena badań naukowych – mówi Zuzanna Warso, prawniczka HFPC. - Na początku stworzymy inwentarz istniejących praktyk. Zbadamy instytucje zaangażowane w etyczną ocenę badań, regulacje prawe istniejące w tym obszarze, a także wpływ globalizacji na sposób prowadzenia badań. Na kolejnych etapach projektu będziemy starać się udoskonalić istniejące praktyki – dodaje Zuzanna Warso.
Projekt Satori (Stakeholders Acting Together on the Ethical impact assessment of Research and Innovation) koncentruje się na różnych dziedzinach nauki – od medycyny po nauki społeczne.
- Etyka w badaniach naukowych to nie tylko wąsko rozumiana rzetelność, czyli unikanie na przykład fabrykowania danych czy plagiatu, to także zagadnienia związane z dostępnością wyników, czy właściwym traktowaniem uczestników badań. To także próba przewidzenia w jaki sposób rezultaty działalności naukowej będą wpływać na społeczeństwo i czy przyczynią się do rozwiązywania ważnych problemów społecznych – tłumaczy Zuzanna Warso.
Badania naukowe i technologiczne innowacje są nie tylko siłą napędową gospodarki, wielokrotnie kształtują również życie społeczne. Nowe technologie mogą wpływać na stopień poszanowania podstawowych praw, na przykład prawa do prywatności, ochronę środowiska i jakość życia. Niejednokrotnie służą wzmacnianiu pozycji jednostki, poprzez wyrównywanie różnic społecznych i walkę z biedą. W innych wypadkach potęgują nierówności i ograniczają sferę wolności. Dlatego ważne jest, aby badania naukowe i innowacje były planowane i wprowadzane w życie w sposób odpowiedzialny.
W związku z szeroko zakrojonymi celami projektu jest w niego zaangażowanych aż 16 organizacji – uniwersytety, komisje etyczne, przedstawiciele przemysłu, organizacje pozarządowe i organizacje międzynarodowe.
Ramy dla dociekań uczestników projektu będzie stanowić, z jednej strony, wolność badań naukowych, zagwarantowana między innymi w Karcie Praw Podstawowych Unii Europejskiej, z drugiej, prawo każdego do korzystania z osiągnięć postępu naukowego i jego zastosowań, o którym jest mowa np. w Międzynarodowym Pakcie Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych.
Projekt finansowany jest przez Unię Europejską w ramach Siódmego Programu Ramowego (FP7).
Powstają normy etyczne badań naukowych i innowacji technologicznych
Helsińska Fundacja Praw Człowieka uczestniczy w projekcie badawczym Satori, który ma na celu stworzenie europejskich norm oceny etycznej badań naukowych i innowacji technologicznych.