- 28-letni pacjent przyniósł receptę, na której była nieznana nazwa podmiotu ją wystawiającego. Recepta dotyczyła silnego leku psychotropowego. Sprawdziłam nazwę podmiotu w internecie i okazało się, że to receptomat. Miałam dylemat, co zrobić w tej sytuacji, gdyż podejrzewałam, że lek może być niewłaściwie wykorzystany – mówi jedna z farmaceutek. Dodaje, że w ciągu kilku minut, jak sprawdziła, mogła mieć wystawioną receptę na ten lek za jedyne 60 zł.
Czytaj także na Prawo.pl: E-recepty na leki psychotropowe - mechanizm do naprawy, nie do likwidacji
Tryb przepisania recepty trudny do ustalenia
Adwokat Oskar Luty, partner w Kancelarii Fairfield, podkreśla, że bardzo trudno jednoznacznie ustalić, w jakim trybie doszło do przepisania recepty.
– Nigdy nie można mieć pewności, czy dany podmiot nie ma np. swojej placówki medycznej. Dlatego odmowa wydania takiej recepty jest prawnie niemożliwa, właśnie dlatego, że nie można mieć pewności, co do trybu wydania recepty – tłumaczy. Podkreśla, że jeśli dana spółka jest podmiotem leczniczym, bo musi nim być, i jest zarejestrowana w systemie e-zdrowie, nie da się ustalić ani wykluczyć, że recepta np. została wydana w siedzibie spółki w wyniku godzinnej konsultacji, a nie w trybie elektronicznej porady.
– Nie można tego domniemywać, a więc niemożliwe jest powstrzymanie się od wydania leku w takiej sytuacji. Chyba, że istnieją obiektywne wątpliwości, że dany lek jest wskazany pacjentowi, farmaceuta może próbować zapytać pacjenta, jaki jest powód przepisania leku, ale to są rzeczy „miękkie” – zaznacza mecenas Luty. - Podsumowując, jeśli nie zachodzą przesłanki ustawowe do odmowy wydania leku, to nie można tego odmówić - wskazuje.
Farmaceuta nie może odmówić realizacji recepty z receptomatu
Łukasz Pietrzak, farmaceuta, kierownik jednej z sieciowych aptek w Warszawie, podkreśla, że farmaceuta nie ma podstaw do odmowy wydania leku z recepty otrzymanej z receptomatu. - Farmaceuta, jeśli recepta jest poprawna formalnie i nie ma podstaw do podejrzenia, że jest sfałszowana, musi ją zrealizować. Nie możemy odmawiać pacjentowi prawa do leku – mówi.
Jak podkreśla mec. Luty, farmaceuta zgodnie z zasadami etyki nie może podważać kompetencji lekarza, bo jest to naruszeniem etyki zawodowej niezależnie od tego, że odmowa wydania recepty jest bezprawna.
Przydałby się przycisk sygnalisty
Jak dodaje Łukasz Pietrzak, jest wiele trudnych sytuacji w tym obszarze w codziennej praktyce farmaceutycznej, jak choćby skupowanie leków przez grupy przestępcze.
- Nawet jeśli mam takie podejrzenie, ale recepta pod względem formalnym nie budzi zastrzeżeń, to nie mam podstaw do odmowy wydania leku - mówi. Równocześnie przypomina, że zgłaszał do resortu zdrowia propozycję polegającą na wdrożeniu do polskiego systemu ochrony zdrowia tzw. przycisku sygnalisty, który jest już sprawdzonym rozwiązaniem. – Farmaceuta mógłby w sytuacjach wątpliwości co do danej recepty wysłać monit do MZ czy Centrum E-zdrowia, w wyniku czego mógłby być monitorowany numer wykonywania zawodu specjalisty i wystawianych przez niego recept – dodaje. Na razie jednak takiego rozwiązania nie ma.
Kiedy farmaceuta może odmówić wydania leku
Sytuacje, kiedy farmaceuta lub technik farmaceutyczny mogą odmówić wydania leku, wyrobu medycznego lub środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego, nie tylko na receptę, ale też leków z kategorii OTC, reguluje art. 96 ust. 5 ustawy Prawo farmaceutyczne oraz art. 71a ust. 2 i 3. Odmowa jest możliwa, gdy:
- farmaceuta ma uzasadnione podejrzenie, że produkt leczniczy, wyrób medyczny lub środek spożywczy specjalnego przeznaczenia żywieniowego, który ma zostać wydany w ramach usługi farmaceutycznej, może być zastosowany w celu pozamedycznym,
- gdy ma podejrzenie, że recepta jest sfałszowana,
- konieczne jest dokonania zmian składu leku recepturowego na recepcie, do których farmaceuta albo technik farmaceutyczny nie posiada uprawnień, i nie ma możliwości porozumienia się z osobą uprawnioną do wystawiania recept,
- od dnia sporządzenia produktu leczniczego upłynęło co najmniej 6 dni – w przypadku leku recepturowego sporządzonego na podstawie recepty lub etykiety aptecznej,
- osoba, która przedstawiła receptę do realizacji, nie ukończyła 13. roku życia, a w przypadku leków psychotropowych 18 lat,
- zachodzi uzasadnione podejrzenie co do wieku osoby, dla której została wystawiona recepta.
- Oczywiście przyczyn odmowy wydania leku może być więcej, wyższy przepis nie może być traktowany jako wyłączny. Można np. odmówić wydania leku, jeśli ktoś odmawia zapłaty za niego, ale nie istnieje podstawa prawna do kwestionowania recept wydanych przez receptomaty – podsumowuje mec. Oskar Luty.
Zobacz procedurę w LEX: Wydawanie przez aptekę leków OTC zawierających substancje psychoaktywne >
Koniec z receptami na psychotropy "w 5 minut"
2 sierpnia weszła w życie nowelizacja rozporządzenia w sprawie środków odurzających, substancji psychotropowych, prekursorów kategorii 1 (substancje posiadające potencjalne zastosowanie przy produkcji narkotyków – red.) i preparatów zawierających te środki lub substancje.
Czytaj także na Prawo.pl: Koniec z receptami na psychotropy "w 5 minut" - przepisy weszły w życie
Lekarz przed wystawieniem recepty na leki odurzające lub psychotropowe podczas badania ma obowiązek sprawdzić, jakie leki pacjentowi przepisano, które wykupił, zażywa i w jakich dawkach. Również w przypadku recepty na zamienniki tych środków. Badanie może być stacjonarne lub w formie teleporady.
Czytaj w LEX: Ograniczenia w wystawianiu recept przez lekarzy >
Lekarz podstawowej opieki zdrowotnej (POZ) – jak uzasadnia MZ - sprawuje stałą opiekę nad pacjentem i zna jego historię leczenia. Dlatego obowiązek weryfikacji historii recept nie dotyczy lekarza POZ, którego pacjent wybrał, składając deklarację.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
