- Główne założenie, w kontekście obsługi obywateli, jakie przyświeca realizacji projektu, to udostępnienie unikatowego numeru Kart zgonu, na podstawie którego będzie można dokonać dalszych czynności związanych z pochówkiem. Dzięki temu obywatele uzyskają ww. numer bez wizyty w urzędzie stanu cywilnego, zaś odpisy aktów stanu cywilnego będą mogli uzyskać znacznie szybciej – w tym w formie on-line. Ograniczone zostanie również ryzyko nieuprawnionego posłużenia się danymi osoby zmarłej – uzasadnia Centrum e-Zdrowie.
Czytaj w LEX: Stwierdzenie zgonu osoby żyjącej jako przykład błędu w sztuce lekarskiej - perspektywa prawnokarna i prawnomedyczna >>>
Karta zgonu - kto może odebrać
Karta zgonu nie jest elementem dokumentacji medycznej, lecz dokumentem wystawianym na podstawie Prawa o aktach stanu cywilnego i wydaje się ją osobom wskazanym w tych przepisach, przede wszystkim członkom rodziny, a jedynie posiłkowo osobie obcej - wyjaśnia Iwona Kaczorowska-Kossowska w komentarzu w Serwisie Prawo i Zdrowie.
WORY DOKUMENTÓW:
- Komu szpital powinien wydać kartę zgonu pacjentki, która ma dwóch dorosłych synów, ale nie upoważniła ich w dokumentacji medycznej. Synowie nie odwiedzają jej i nie interesują się nią. Natomiast upoważniła sąsiadkę w dokumentacji medycznej, którą poprosiła również o zorganizowanie swojego pochówku. Pacjentka powiedziała sąsiadce, gdzie ma być pochowana, a ta zobowiązała się dobrowolnie do dokonania pochówku – pyta czytelniczka Prawo.pl.
Czytaj w LEX: Właściwość miejscowa kierownika urzędu stanu cywilnego w sprawach rejestracji aktu urodzenia, małżeństwa i zgonu >>>
Komu szpital powinien wydać kartę zgonu
Jarosław Rybarczyk z Biura Komunikacji Ministerstwa Zdrowia podkreśla, że karta zgonu nie jest częścią dokumentacji medycznej. - Zgodnie ustawą o działalności leczniczej, w razie śmierci pacjenta, szpital musi niezwłocznie zawiadomić o tym wskazaną przez pacjenta osobę, instytucję lub przedstawiciela ustawowego - mówi. - Prawo pochowania zwłok ludzkich mają osoby będące najbliższą pozostałą rodziną osoby zmarłej i im jest wydawana karta zgonu – dodaje.
Czytaj także na Prawo.pl: Prawo funeralne się zmieni, ale nie ma zgody na rozsypywanie prochów ludzkich>>
Czytaj w LEX: Rodzaje aktów stanu cywilnego – akt zgonu >>>
Wydawana jest im na mocy art. 10 ust. 1 ustawy z 31 stycznia 1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych. Zgodnie z tym zapisem prawo do pochowania ma najbliższa pozostała rodzina osoby zmarłej, czyli:
- pozostały małżonek(ka);
- krewni zstępni;
- krewni wstępni;
- krewni boczni do 4 stopnia pokrewieństwa;
- powinowaci w linii prostej do 1 stopnia.
oraz
- w przypadku osób wojskowych zmarłych w czynnej służbie wojskowej - właściwe organy wojskowe w myśl przepisów wojskowych;
- prawo pochowania zwłok osób zasłużonych wobec państwa i społeczeństwa przysługuje organom państwowym, instytucjom i organizacjom społecznym, a także
- osobom, które dobrowolnie zobowiążą się do pochowania zwłok.
Te zapisy w zasadzie wyłączają dopuszczalność dysponowania uprawieniami do własnego pochówku. Nie jest to prawo tylko osoby zmarłej, ile prawo osób żyjących określonych w tym przepisie. Wskazanie na końcu przepisu o tym, że prawo pochowania zmarłego przysługuje każdemu, kto się do tego dobrowolnie zobowiąże, zazwyczaj jest skutkiem uzgodnień dokonanych za życia osoby zmarłej.
Kto może odebrać kartę zgonu
Jednak, zgodnie z zasadą racjonalnego ustawodawcy, kolejność osób uprawnionych w tym przepisie nie jest pozbawiona znaczenia prawnego. Co więcej, gdyby ustawodawca akceptował całkowitą dowolność co do realizacji prawa do pochowania osoby zmarłej, poprzestałby na zapisie przewidującym obowiązek wydania karty zgonu po prostu każdej osobie deklarującej dokonanie pochówku. Na takie rozwiązanie się jednak nie zdecydował.
Dlatego w przypadku konkurencji pomiędzy osobami wskazanymi w tym przepisie, w opisanym przypadku są to synowie zmarłej, czyli zstępni oraz sąsiadka – osoba obca, pierwszeństwo do otrzymania karty zgonu i wykonania pochówku będzie przysługiwać synom. To oni w przepisie wymienieni są jako pierwsi, osoby obce zaś – jedynie posiłkowo. O ile więc po kartę zgonu zgłasza się syn zmarłej, nie ma podstaw do odmowy wydania mu jej z uwagi na odmienne dyspozycje zmarłej. Ewentualna konkurencja pomiędzy synami nie może zaś być rozstrzygnięta w inny sposób jak tylko względami pierwszeństwa, czyli tym, który z nich zgłosi się po kartę zgonu jako pierwszy.
Spór może też rozstrzygnąć sąd
- Stosownie do ustawy Prawo o aktach stanu cywilnego zgon zgłasza przez złożenie kierownikowi urzędu stanu cywilnego karty zgonu, podmiot uprawniony do pochówku na podstawie ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych – zaznacza Jarosław Rybarczyk. - W przypadku sporu osób bliskich, co do prawa do pochówku, właściwy jest sąd - dodaje.
Czytaj w LEX: Ochrona danych osobowych w urzędach stanu cywilnego >>>
Na kwestię prawa do zorganizowania pochówku nie ma wpływu treść upoważnienia do dostępu do dokumentacji medycznej, udzielonego przez pacjenta za życia. Karta zgonu nie jest bowiem elementem dokumentacji medycznej, lecz dokumentem wystawianym na podstawie ustawy Prawo o aktach stanu cywilnego, o którym, zgodnie z rozporządzeniem ministra zdrowia z 9 listopada 2015 roku w sprawie rodzajów, zakresu i wzorów dokumentacji medycznej oraz sposobu jej przetwarzania czyni się jedynie adnotację w dokumentacji medycznej (par. 29 pkt 9).
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.