- Pacjent ma prawo otrzymać świadczenie w domu chorego wynikające z zadań pielęgniarki podstawowej opieki zdrowotnej (POZ). Wszelkie zabiegi pozostające w kompetencji pielęgniarki POZ wykonywane są zawsze na pisemne zlecenie lekarza i zawsze w przypadkach uzasadnionych medycznie – informuje Beata Ostrzycka, konsultant krajowy w dziedzinie pielęgniarstwa rodzinnego.
Zadania pielęgniarki i położnej podstawowej opieki zdrowotnej
Zadania pielęgniarki i położnej podstawowej opieki zdrowotnej określone są w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z 27 listopada 2019 roku w sprawie zakresu zadań lekarza podstawowej opieki zdrowotnej , pielęgniarki podstawowej opieki zdrowotnej i położnej podstawowej opieki zdrowotnej. Załącznik nr 2 do rozporządzenia opisuje zadania pielęgniarki i położnej POZ w zakresie promocji zdrowia i profilaktyki chorób, świadczeń pielęgnacyjnych, świadczeń diagnostycznych, świadczeń leczniczych i świadczeń rehabilitacyjnych.
Część A załącznika ust. 4 „Zadania pielęgniarki POZ w zakresie świadczeń leczniczych” ujmuje w pkt. 2: „podawanie leków różnymi drogami i technikami zleconymi przez lekarza, w tym wykonywanie iniekcji domięśniowych, dożylnych, podskórnych, śródskórnych oraz wykonywanie wlewów dożylnych”.
Część B załącznika dotyczy zadań położnej POZ. W ust. 4 „Zadania położnej POZ w zakresie świadczeń leczniczych” pkt. 6 lit. a brzmi: „wykonywanie zabiegów leczniczych, w tym: podawanie leków różnymi drogami i technikami zleconymi przez lekarza, w tym wykonywanie iniekcji domięśniowych, dożylnych, podskórnych i śródskórnych oraz wykonywanie wlewów dożylnych”.
Opinia konsultanta krajowego do spraw pielęgniarstwa rodzinnego
- Obecnie obowiązuje opinia konsultanta krajowego ds. pielęgniarstwa rodzinnego w sprawie podawania przez pielęgniarki środowiskowe/ rodzinne leków drogą dożylną (w tym wlewów kroplowych) oraz leków podawanych w iniekcjach domięśniowych (takich jak żelazo, antybiotyki) z 10 marca 2015 r. - informuje nas Beata Ostrzycka.
Konsultant podkreśla, że pielęgniarki realizują zlecenie lekarskie – to lekarz decyduje o leczeniu, dawce leku i drodze podania. - Podawanie leków drogą dożylną lub domięśniową przez pielęgniarki środowiskowe/rodzinne jest realizacją wydanego zlecenia lekarskiego przez lekarza ubezpieczenia zdrowotnego. To lekarz decyduje o leczeniu, dawce leku, drodze podania w zależności od stanu pacjenta i choroby. Za to również ponosi odpowiedzialność. Wszystkie leki, które są zarejestrowane w Polsce, a dostępne na receptę do leczenia ambulatoryjnego mogą być podawane zgodnie z ulotką dołączoną do opakowania i charakterystyką produktu leczniczego – czytamy w opinii.
Dany preparat należy podawać wyłącznie pod bezpośrednim nadzorem personelu medycznego przeszkolonego w zakresie oceny i leczenia reakcji anafilaktycznych. - Pacjenta należy obserwować w celu wykrycia działań niepożądanych po każdym podaniu leku. W przypadku wystąpienia reakcji nadwrażliwości lub objawów nietolerancji w trakcie podawania leku, leczenie należy natychmiast przerwać. Dostępne musi być wyposażenie do resuscytacji krążeniowo-oddechowej oraz leki stosowane w leczeniu ostrych reakcji anafilaktycznych – zaleca konsultant.
Pielęgniarki podając lek na zlecenie lekarza mają obowiązek zapoznać się z ulotką producenta dołączoną do leku i przestrzegać jego zaleceń lub zaleceń lekarza.
- Jeżeli zlecenie lekarskie stoi w sprzeczności z zaleceniami bezpieczeństwa jakie podaje producent leku, to należy skonsultować to z lekarzem, który zlecenie wystawił – zaleca konsultant.
Beata Ostrzycka informuje, że obecnie wypracowywane jest wspólne stanowisko konsultantów krajowych w dziedzinie medycyny rodzinnej i pielęgniarstwa rodzinnego odnośnie wlewów kroplowych, jednak na to stanowisko trzeba jeszcze poczekać.
Cena promocyjna: 85 zł
|Cena regularna: 85 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: zł
Kiedy pielęgniarka może odmówić podania leku
Prawo odmowy podania przez pielęgniarkę leku zleconego przez lekarza określa przepis art. 12 ust. 2 ustawy z 15 lipca 2011 r. o zawodach pielęgniarki i położnej. Zgodnie z nim pielęgniarka i położna mogą odmówić wykonania zlecenia lekarskiego oraz wykonania innego świadczenia zdrowotnego niezgodnego z ich sumieniem lub z zakresem posiadanych kwalifikacji. Odmawiając wykonania zlecenia lekarskiego trzeba podać przyczynę odmowy w formie pisemnej.
Chyba że zachodzą okoliczności, określone w art. 12 ust. 1 ustawy o zawodach pielęgniarki i położnej, dotyczące obowiązku udzielenia świadczenia przez pielęgniarkę w sytuacji, gdy zwłoka w jej udzieleniu mogłaby spowodować stan nagłego zagrożenia zdrowotnego.
- Podczas realizacji wydanego przez lekarza ubezpieczenia zdrowotnego zlecenia lekarskiego, zawierającego nazwę i dawkę leku, drogę podania, czasokres, które w pełni pokrywają się z charakterystyką produktu leczniczego oraz gdy preparat dopuszczony jest do leczenia ambulatoryjnego, dostępny na receptę i nie jest zarezerwowany tylko do leczenia w warunkach szpitalnych nie zachodzą podstawy do odmowy wykonania takiego zlecenia przez pielęgniarkę. Pielęgniarki podstawowej opieki zdrowotnej mają obowiązek współpracować z lekarzem podstawowej opieki zdrowotnej oraz lekarzami ambulatoryjnej opieki specjalistycznej, również w kwestii realizacji wydawanych zleceń lekarskich – zaleca konsultant krajowy ds. pielęgniarstwa rodzinnego.
- Wiem , że zdarzają się sytuacje na tak zwane "życzenie rodziny" jednak to nie jest przypadek uzasadniony medycznie. Pielęgniarki powinny również odmawiać w sytuacjach uzasadnionych a opisanych w ustawie o zawodach pielęgniarki i położnej – informuje Beata Ostrzycka.
Naczelną zasadą wykonywania zawodu pielęgniarki jest dbałość o zdrowie i dobro pacjenta, co zostało wyrażone w art. 11 ust. 1 ustawy o zawodach pielęgniarki i położnej, zgodnie z którym pielęgniarka i położna wykonują zawód z należytą starannością, zgodnie z zasadami etyki zawodowej, poszanowaniem praw pacjenta, dbałością o jego bezpieczeństwo, wykorzystując wskazania aktualnej wiedzy medycznej oraz pośrednictwo systemów teleinformatycznych lub systemów łączności.
Iniekcje domięśniowe i dożylne u dzieci w domu pacjenta i ambulatorium są wręcz niewskazane
W sprawie podawania iniekcji domięśniowych i dożylnych u dzieci w domu pacjenta, ambulatorium, domu dziecka obowiązuje stanowisko prof. Teresy Jackowskiej konsultanta krajowego w dziedzinie pediatrii z 3 listopada 2021 roku.
Nie dopuszcza ono możliwości wykonywania iniekcji dożylnych i domięśniowych w domu pacjenta, w opiece ambulatoryjnej (w gabinecie zabiegowym), w domu dziecka. - Iniekcje dożylne mogą być wykonywane w warunkach szpitalnych oraz przez personel Pogotowia Ratunkowego w sytuacjach ratowania życia. Stosowanie leków dożylnie i domięśniowo w tym antybiotyków wskazuje na poważny stan dziecka i nie ma możliwości podawania leków doustnie. W takich przypadkach konieczna jest pilna hospitalizacja dziecka. O tym fakcie należy poinformować rodziców i skierować dziecko do szpitala – czytamy w stanowisku. Konsultant zaznacza, że zlecanie leków/antybiotyków domięśniowo u dzieci jest niebezpieczne i okrutne, a wykonanie kilkakrotnie w ciągu doby iniekcji domięśniowych jest dodatkowo narażeniem dziecka na ogromny stres, ból, cierpienie i możliwość powikłań miejscowych i ogólnych. - Takie postępowanie nie tylko jest nieetyczne, to co najważniejsze niezgodne z rekomendacjami – podaje konsultant krajowy.
- Pielęgniarka czy pielęgniarz otrzymując zlecenie na podanie antybiotyku drogą dożylną czy domięśniową powinni odmawiać wykonania zlecenia lekarskiego, bowiem mają prawo odmawiać zleceń , które mogą być niebezpieczne dla dziecka. Pielęgniarki/pielęgniarze powinni poinformować rodziców o swojej decyzji i skierować dziecko do szpitala. Ponadto powyższe błędy w zleceniach lekarskich powinny być zgłaszane do konsultanta wojewódzkiego i/lub krajowego w dziedzinie pediatrii” – brzmią zalecenia konsultanta krajowego w dziedzinie pediatrii.
Zatem zlecanie leków i antybiotyków domięśniowo u dzieci zarówno w opiece ambulatoryjnej, jak i w szpitalu nie powinno mieć miejsca. Wyjątek stanowi:
- jednorazowe podanie leku ratującego życie w przypadku trudności z uzyskaniem dojścia dożylnego;
- chemioprofilaktyka choroby meningokokowej;
- uzasadnione przypadki na zlecenie lekarzy specjalistów z innych dziedzin pediatrii.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.